Wikipedia

Xavier Dolan

kanadyjski aktor, reżyser i scenarzysta

Xavier Dolan, także Xavier Dolan-Tadros (ur. 20 marca 1989[1] w Montrealu[2][3]) – kanadyjski reżyser, scenarzysta, aktor, montażysta i producent filmowy.

Xavier Dolan
Ilustracja
Dolan na 69. MFF w Cannes (2016).
Data i miejsce urodzenia

20 marca 1989
Montreal

Zawód

reżyser, scenarzysta, aktor, montażysta, producent filmowy

Lata aktywności

od 1994

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Wczesne lata

edytuj

Urodził się w Montrealu w Quebec w Kanadzie jako syn nauczycielki Geneviève Dolan i Manuela Tadrosa, urodzonego w Egipcie aktora i wokalisty kanadyjskiego[4]. Jako dziecko wystąpił w filmach J'en suis! oraz Le Marchand de sable.

Kariera

edytuj

Zyskał międzynarodową sławę dzięki występowi w filmie Zabiłem moją matkę (2009), do którego sam napisał scenariusz, a następnie wyreżyserował go i zagrał w nim główną rolę. Film miał premierę na 62. MFF w Cannes, gdzie otrzymał ośmiominutową owację na stojąco i zdobył trzy nagrody: Nagrodę Stowarzyszenia Autorów, Reżyserów i Kompozytorów (SACD), Prix Regards Jeune oraz wyróżnienie Międzynarodowego Stowarzyszenia Kin Artystycznych dla najlepszego filmu[5]. Po sukcesie w Cannes film Dolana otrzymał nagrodę im. Braci Lumières dla najlepszego filmu francuskojęzycznego oraz cztery statuetki kanadyjskich nagród filmowych m.in. dla najlepszego filmu oraz scenariusza, pokonując tym samym nominowane do Oscara Pogorzelisko w reżyserii Denisa Villeneuve’a. Film został też wyróżniony nagrodą im. Claude'a Jutry, a Dolan otrzymał pieniężną nagrodę dla nowego talentu. Dzieło zostało także ogłoszone jednym z dziesięciu najlepszych kanadyjskich filmów roku przez MFF w Toronto, a następnie wybrane oficjalnym kanadyjskim kandydatem do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny, ostatecznie nie otrzymując jednak nominacji[6]. Zabiłem moją matkę trafiło do kin w ponad 20 krajach świata.[3] Z powodu problemów amerykańskiego dystrybutora, Regent Entertainment, film został pokazany w amerykańskich kinach dopiero w 2013, przez co przyniósł mniejsze zyski.

Wkrótce po Zabiłem moją matkę Dolan wyreżyserował swój drugi, pełnometrażowy film – Wyśnione miłości (2010), który został sfinansowany z pieniędzy reżysera[7]. Obraz ten opowiadał historię dwojga przyjaciół, którzy zaczynają spotykać się z tym samym tajemniczym młodym mężczyzną, przez co ich przyjaźń zostaje wystawiona na próbę. Produkcja miała premierę na 63. MFF w Cannes w sekcji "Un Certain Regard", gdzie otrzymała owacje na stojąco. Film zdobył główną nagrodę na MFF w Sydney, a później wyświetlany był na jeszcze kilku innych imprezach filmowych. Drugi film Dolana nie znalazł jednak wielu odbiorców w niefrancuskojęzycznych krajach. Pomimo to otrzymał kilka nominacji do kanadyjskich nagród filmowych Genie oraz wyróżnienie AQQC (Québec association of film critics) dla najlepszego filmu[6].

Trzeci film Xaviera Dolana, Na zawsze Laurence (2012), znalazł się również w sekcji "Un Certain Regard" na 65. MFF w Cannes. Suzanne Clément za występ w filmie zdobyła nagrodę dla najlepszej aktorki w ramach tej festiwalowej sekcji[8]. Sam film otrzymał wiele pozytywnych recenzji od krytyków, jednak – podobnie do Wyśnionych miłości – nie znalazł wielu odbiorców wśród niefrancuskojęzycznej widowni.

Czwarty film w karierze Dolana był adaptacją sztuki Tom à la ferme autorstwa Michela Marca Boucharda[9]. Obraz pt. Tom miał premierę 2 października 2013 w konkursie głównym na 70. MFF w Wenecji, gdzie zdobył prestiżową Nagrodę FIPRESCI. Choć film w 2013 wyświetlany był na różnych festiwalach na świecie, do kin w Stanach Zjednoczonych trafił dopiero w 2015. Dolan skomentował tę sytuację w sierpniu 2015 w wywiadzie dla brytyjskiego "Guardiana":

„Nikt mnie nie zna w Stanach, ponieważ filmy dystrybuowane są według dość skomplikowanej, zmiennej mody, przez różnych dystrybutorów... Nie chcę, by brzmiało to pretensjonalnie, ale jest to zagadkowe.”[10]

Jednym z największych sukcesów Dolana był film Mama (2014). Obraz ten typowano do głównej nagrody, Złotej Palmy na 67. MFF w Cannes. Ostatecznie Dolan musiał zadowolić się jedynie Nagrodą Jury, przyznaną ex aequo dla filmu Pożegnanie z językiem autorstwa mistrza francuskiego kina, Jean-Luka Godarda[11]. Przewodniczącą jury konkursu głównego była wtedy nowozelandzka reżyserka Jane Campion. Odbierając wyróżnienie Dolan ogłosił: „Film Fortepian był pierwszym filmem, który zdefiniował kim jestem. Spowodował, że chciałem robić filmy dla pięknych kobiet z duszą, chęciami i siłą. Nawet bycie na tej samej scenie, co Campion, jest niezwykłe”[12]. Film został uznany przez krytyków za najbardziej dojrzałe dzieło Dolana[13]. Stał się również jego pierwszym sukcesem kasowym — w 2014 przyniósł dochód w wys. ponad 3,5 miliona dolarów. Według "Montreal Gazette" tylko we Francji zobaczyło film ponad milion widzów[14]. W 2015 Mama otrzymała Cezara w kategorii najlepszego filmu zagranicznego[15], a Dolan zasiadał w jury konkursu głównego na 68. MFF w Cannes[16].

W 2015 Dolan wyreżyserował teledysk do piosenki Adele „Hello”, pochodzącego z płyty 25[17]. Teledysk do piosenki pobił rekord Vevo, uzyskując ponad 27,7 mln wyświetleń w ciągu jednej doby[18]. W 2021 roku kontynuował z artystką współpracę przy teledysku do "Easy On Me" z albumu "30"[19].

Następnym fabularnym projektem Dolana była adaptacja sztuki Juste la fin du monde autorstwa Jean-Luka Lagarce'a. W filmie To tylko koniec świata (2016) wystąpiła plejada gwiazd francuskiego kina: Gaspard Ulliel, Marion Cotillard, Vincent Cassel, Léa Seydoux i Nathalie Baye[20]. Film startował w konkursie głównym na 69. MFF w Cannes, gdzie zdobył drugą nagrodę, Grand Prix.

Pierwszym anglojęzycznym filmem Dolana był obraz The Death and Life of John F. Donovan (2018)[21], do którego napisał scenariusz wraz z Jacobem Tierneyem. Była to historia znanego hollywoodzkiego aktora (Kit Harington), którego kariera podupada, kiedy dziennikarka magazynu plotkarskiego publikuje jego korespondencję z jedenastoletnim fanem z Wielkiej Brytanii. W filmie wystąpiły również Susan Sarandon i Kathy Bates[22].

Upodobania filmowe

edytuj

W 2009 Dolan wyznał, że jednym z jego ulubionych reżyserów jest Michael Haneke, którego ceni za precyzję w pracy kamerą oraz intensywne emocjonalnie historie, określając Funny Games (1997) i Pianistkę (2001) jako jedne z jego ulubionych filmów[23]. Przy innej okazji Dolan stwierdził, że Fortepian (1993) Jane Campion był jego główną filmową inspiracją, a jego ulubiony film to Titanic (1997) Jamesa Camerona[24].

Życie prywatne

edytuj

Dolan jest gejem[25], co znajduje odzwierciedlenie w jego filmach. Już debiutanckie dzieło Zabiłem moją matkę (2009) zawierało wiele wątków autobiograficznych z życia twórcy[23][26].

Filmografia

edytuj

Na podstawie źródeł:[27]

Rok Tytuł Reżyser Scenarzysta Producent Aktor Rola Uwagi
1994 Misericorde   Fils serial telewizyjny
1996 Omerta, la loi du silence   Nicholas Favara serial telewizyjny
1997 J'en suis!   Edouard reż. Claude Fournier
1999 Le Marchand de sable   rola nieznana reż. Nadine Fournelle
2001 Forteresse suspendue, La   Michael reż. Roger Cantin
2007 Miroirs d'été   Julien film krótkometrażowy
2008 Martyrs. Skazani na strach   Antoine reż. Pascal Laugier
2008 Suzie   punk reż. Micheline Lanctôt
2009 Zabiłem moją matkę         Hubert Minel reżyserski debiut
2010 Dobrzy sąsiedzi   Jean Marc reż. Jacob Tierney
2010 Wyśnione miłości         Francis
2011 Boys on Film 7: Bad Romance   Julien Część cyklu Boys on Film
2012 Na zawsze Laurence         mężczyzna na przyjęciu cameo
2013 Tom         Tom Podowski
2014 Cud   Etienne reż. Daniel Grou
2014 Pieśń słonia   Michael Aleen reż. Charles Binamé
2014 Mama       -
2016 To tylko koniec świata       -
2018 The Death and Life of John F. Donovan       - reżyserski debiut anglojęzyczny
2018 Wymazać siebie   Jon reż. Joel Edgerton
2018 Źle się dzieje w El Royale   Buddy Sunday reż. Drew Goddard
2019 To. Rozdział drugi   Adrian Mellon reż. Andy Muschietti
2019 Matthias i Maxime         Max

Dubbing (francuski)

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Xavier Dolan Wywiad. Ioncinema. [dostęp 2015-05-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-19)]. (ang.).
  2. ↑ Xavier Dolan. AlloCiné. [dostęp 2015-05-15]. (fr.).
  3. ↑ Xavier Dolan. fr. [dostęp 2019-03-18]. (ang.).
  4. ↑ Québécois filmmaker electrifies Cannes. The Globe and Mail. [dostęp 2019-05-15]. (ang.).
  5. ↑ Québécois filmmaker electrifies Cannes [online], The Globe and Mail [dostęp 2019-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-03].
  6. ↑ a b Xavier Dolan [online], The Canadian Encyclopedia [dostęp 2016-01-03].
  7. ↑ Rezo wraps up Dolan's 'Love' [online], „Variety” [dostęp 2016-01-03] (ang.).
  8. ↑ 2012 Official Selection [online], Festival de Cannes [dostęp 2016-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-22].
  9. ↑ Xavier Dolan Announces Fourth Film, Will Direct Adaptation of Michel Marc Bouchard's Play 'Tom à la Ferme' [online], The Playlist [dostęp 2016-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-08].
  10. ↑ Nigel M. Smith, Xavier Dolan: 'Film-making is not liberating' [online], „the Guardian” [dostęp 2016-01-03].
  11. ↑ Awards 2015 : Competition [online], Festival de Cannes [dostęp 2019-03-18] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-14].
  12. ↑ Xan Brooks, Cannes festival ready for shut-eye after Winter Sleep wins Palme d’Or [online], „the Guardian” [dostęp 2016-01-03].
  13. ↑ Mommy is a more mature and fully rounded expression of everything Xavier Dolan has gleaned in the past half-decade [online], www.vancouversun.com [dostęp 2016-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-17].
  14. ↑ Mommy continues its box office dominance [online], Montreal Gazette [dostęp 2016-01-03] (ang.).
  15. ↑ Xavier Dolan's Mommy wins best foreign film at France's César Awards [online], www.cbc.ca [dostęp 2016-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2016-01-07].
  16. ↑ The Jury of the 68th Festival de Cannes [online], Festival de Cannes [dostęp 2016-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-04].
  17. ↑ Watch: Xavier Dolan Directed Video For Adele's „Hello” [online], The Playlist [dostęp 2016-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2015-12-08].
  18. ↑ Hello: Adele breaks Taylor Swift Vevo record for single-day views | EW.com. www.ew.com. [dostęp 2016-01-03].
  19. ↑ Xavier Dolan and Adele Reunite For 'Easy on Me' Music Video [online], theplaylist.net [dostęp 2021-12-22].
  20. ↑ Xavier Dolan's Next Film Teams Him With Marion Cotillard For 'Juste la fin du Monde' [online], Bent [dostęp 2016-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2015-05-01].
  21. ↑ Xavier Dolan Writing His First American Film 'The Death & Life of John F. Donovan' & More from MoMA - BlackBook [online], BlackBook [dostęp 2016-01-03] (ang.).
  22. ↑ Susan Sarandon and Kathy Bates Board 'Mommy' Director's First English-Language Project (Exclusive) [online], „The Hollywood Reporter” [dostęp 2016-01-03].
  23. ↑ a b Xavier Dolan: «J'ai toujours vu Cannes dans ma soupe» | Normand Provencher | Festival de Cannes [online], La Presse [dostęp 2016-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-02] (fr.).
  24. ↑ How Titanic Changed Director Xavier Dolan’s Life [online], „Vanity Fair” [dostęp 2016-01-03].
  25. ↑ Xavier Dolan: The New Woody Allen, Only Younger, Cuter and Gay [online], „The Huffington Post” [dostęp 2016-01-03].
  26. ↑ Xavier Dolan's long road to instant success [online], The Globe and Mail [dostęp 2016-01-03].
  27. ↑ Xavier Dolan. imdb.com. [dostęp 2019-01-25]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Xavier_Dolan&oldid=71319409”