Wysoka (powiat strzelecki)
Wysoka (dodatkowa nazwa w j. niem. Wyssoka; niem. Wyssoka, 1933–1945 Hohenkirch[3]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie strzeleckim, w gminie Leśnica. Wieś Wysoka leży na północny zachód od Leśnicy Opolskiej, na północnym stoku grzbietu Chełma.
| wieś | |
 Kościół pw. św. Floriana | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
47-154[2] |
| Tablice rejestracyjne |
OST |
| SIMC |
0498069 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu strzeleckiego  | |
Położenie na mapie gminy Leśnica  | |
 50°28′24″N 18°10′15″E/50,473333 18,170833[1]
| |
We wsi znajduje się nieczynny kamieniołom wapieni środkowego triasu (warstwy górażdżańskie)[4]
Nazwa
edytujWedług niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy’ego pierwotnie polska nazwa wsi Wysoka pochodzi od polskiego słowa „wysokość” i oznacza po niemiecku „hochgelegener Ort”, (pol. 'wysoko położona miejscowość')[5]. W 1933 roku zmieniono niemiecką nazwę urzędową na Hohenkirch[3].
Historia
edytujW rejonie wsi znane są stanowiska górnego paleolitu[4]. Teren Wysokiej był zasiedlony w okresie średniowiecza. Potwierdza to odkryte tutaj grodzisko z XIII wieku. Pierwszy raz Wysoka została wymieniona w dokumencie Henryka Brodatego z 1234 roku jako „Visoka”. Należała ona wtedy do klasztoru w Czarnowąsach. Kościół w Wysokiej po raz pierwszy wzmiankowano w 1371 roku. W 1421 roku właścicielem Wysokiej był Petrasz Stral. Około roku 1444 wybudowano tutaj drugi kościół. W 1474 roku ówcześni właściciele wsi zostali powieszeni w lesie koło Wysokiej, a ich zamek zburzono. Była to kara za dokonywane przez nich na drogach rabunki, których ofiarą padali kupcy. Wysoka była od 1630 roku przez następne 100 lat własnością rodziny von Gaschin. W 1799 roku właścicielem wioski został Baltazar von Thun.
Według danych z 1817 roku w Wysokiej było 27 zagrodników, 9 chałupników. W 1843 roku wymienia się w Wysokiej następujące obiekty: zamek, folwark, gorzelnię, browar, wapiennik i 4 gospody. Wioska miała także 13 rzemieślników i jednego kupca. Obszar dworski pozostawał własnością rodziny von Thun aż do 1927 roku. Do 1933 roku wioska nosiła urzędową nazwę Wyssoka, później do 1945 roku – Hohenkirch. Na terenie Wysokiej oprócz kościoła parafialnego św. Floriana cennymi zabytkami są również późnobarokowa rzeźba św. Trójcy z 1748 roku oraz murowany wiatrak typu holenderskiego.
W 1910 roku 551 mieszkańców mówiło w języku polskim, natomiast 38 mieszkańców posługiwało się językiem niemieckim. W wyborach komunalnych w listopadzie 1919 roku oddano 88 głosów na listę polską, co pozwoliło na zdobycie 4 z 9 mandatów. W Wysokiej działało gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego Sokół”. Podczas plebiscytu w 1921 roku we wsi uprawnionych do głosowania było 405 mieszkańców (w tym 84 emigrantów). Za Polską głosowało 108 osób, natomiast za Niemcami 288 mieszkańców. W III powstaniu śląskim miejscowość 7 maja została zajęta przez baon prudnicki Jana Faski z Podgrupy „Bogdan”. Tego samego dnia, w wyniku niemieckiego kontrataku, Wysoka została chwilowo utracona. Ponownie zdobyto ją 8 maja. 21 maja, podczas wielkiej ofensywy z Gogolina w kierunku Góry św. Anny wieś została ostatecznie zajęta przez Niemców[6].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa opolskiego.
Rozwój liczby mieszkańców Wysokiej
edytuj- 1817: 244 mieszkańców
- 1910: 589 mieszkańców
- 1996: 417 mieszkańców
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[7]:
- kościół par. pw. św. Floriana, z XV/XVI, l. 1933-1934, wypisany z księgi rejestru
- domy nr 20 (d. 24), nr 46 (d. 26), z XVIII/XIX w., nie istnieją.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 153495
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1573 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka, Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska, Opole-Kluczbork 1997, s. 139.
- ↑ a b Robert Niedźwiedzki, Joachim Szulc, Marek Zarankiewicz, 2012: Przewodnik geologiczny. Kamienne skarby Ziemi Annogórskiej. Wyd.: Stowarzyszenie Kraina św. Anny, strona 65-66. ISBN 978-83-63036-04-1.
- ↑ Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 30, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Encyklopedia powstań śląskich, Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1982.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 117.
Linki zewnętrzne
edytuj- Wysoka, [w:] Archiwum wycinków prasowych, Instytut Śląski [dostęp 2021-02-18].