Wikipedia

Wybory parlamentarne w Liechtensteinie w 2013 roku

Wybory parlamentarne w Liechtensteinie w 2013 roku (niem. Fürstentum Liechtenstein Landtagswahlen 2013) – powszechne wybory do Landtagu, które odbyły się w dniu 3 lutego 2013 roku na terenie Księstwa Liechtensteinu.

Wybory do Landtagu Księstwa Liechtensteinu w 2013 roku
Państwo

 Liechtenstein

Rodzaj

wybory do Landtagu

Data przeprowadzenia

3 lutego 2013

Podstawa prawna

Konstytucja Liechtensteinu

Ordynacja wyborcza

proporcjonalne

Głosowanie
poprzednie:
2009 		następne:
2017
Strona internetowa
Adrian Hasler – lider Postępowej Partii Obywatelskiej przed wyborami w 2013 r., który objął po nich urząd premiera Liechtensteinu.
Rząd kadencji 2013–2017, który został powołany po wyborach w 2013 r. Od lewej: Marlies Amman-Marxer (VU), Thomas Zwiefelhofer (VU), Adrian Hasler (FBP), Aurelia Frick (FBP) i Mauro Pedrazzini (FBP).

Ordynacja wyborcza

edytuj

Landtag Księstwa Liechtensteinu składa się z dwudziestu pięciu deputowanych, którzy są wybierani przez Naród na czteroletnią kadencję są w wyborach tajnych, bezpośrednich, powszechnych, równych i proporcjonalnych z dwóch okręgów wyborczych – Oberlandu i Unterlandu[1]. Czynne prawo wyborcze posiadają obywatele zamieszkujący na stałe w Księstwie, którzy ukończyli 18. rok życia, a ich prawa nie są zawieszone, gdzie cenzus wiekowy dla kandydatów do Landtagu to 20 lat[2]. Udział w wyborach jest obowiązkowy[2].

Każdy wyborca może oddać swój głos na taką liczbę kandydatów z różnych komitetów wyborczych ile wynosi całkowita liczba mandatów możliwych do zdobycia w danym okręgu wyborczym, czyli piętnaście w Oberlandzie i dziesięć w Unterlandzie[1][2]. Od wyborów w 2005 r. możliwe jest głosowanie korespondencyjne[2].

Miejsce w parlamencie przysługuję tylko komitetom, które przekroczyły próg wyborczy, wynoszący 8%[3]. Mandaty są przyznawane dwuetapowo. W pierwszym etapie przyznaje się tzw. mandaty podstawowe przy pomocy metody Hagenbacha-Bischoffa, a brakujące mandaty rozdysponowuje się jako tzw. mandaty uzupełniające przy pomocy metody d'Hondta[2][4].

Kontekst polityczny

edytuj

Początek kadencji ustępującego parlamentu stał pod znakiem afery finansowej związanej z unikaniem płacenia podatków przez obywateli Niemiec, która rozpoczęła się jeszcze w lutym 2008 r., kiedy aresztowano prezesa Deutsche Post Klausa Zumwinkela. Naciski polityczne ze strony RFN doprowadziły do podpisania obustronnych porozumień w 2010 r. i reform finansowych w państwie[5][6].

We wrześniu 2011 r. z inicjatywy obywatelskiej odbywało się referendum dot. legalizacji aborcji. Na kilka dni przed głosowaniem książę Alojzy otwarcie zapowiedział, że niezależnie od wyniku głosowania zawetuje zmiany w prawie aborcyjnym. Mieszkańcy odrzucili nowelizację przepisów, jednak słowa regenta wywołały niezadowolenie w środowiska prodemokratycznych i rozpoczęło się zbieranie głosów pod kolejną inicjatywą, która tym razem miała dot. ograniczenia praw konstytucyjnych Księcia, a w szczególności prawa do absolutnego weta. Na 1 lipca 2012 r. zaplanowano referendum, w którym mieszkańcy jednoznacznie odrzucili wniosek – przeciw głosowało 76,4% obywateli przy frekwencji wynoszącej 82,9%[7][8].

W 2011 r. poseł VU Harry Quaderer wystąpił z partii i do końca kadencji zasiadał w Landtagu jako bezpartyjny. Przed wyborami 2013 r. zaczęła gromadzić się wokół niego grupa polityczna, z której wyłonił się komitet wyborczy Niezależni (DU, niem. Die Unabhängigen). Po wyborach został on sformalizowany, jednak z założenia nie była to klasyczna partia polityczna, gdyż nie miała jasnego programu ramowego, a opierała się na wolności poglądów jej członków[9][10][11].

Ustępujący gabinet był tworzony przez koalicję VU-FBP, a na jego czele stał Klaus Tschütscher z Unii Patriotycznej.

Listy wyborcze

edytuj

Do wyborów przystąpiły cztery komitety wyborcze odpowiadające czterem partiom: Postępowej Partii Obywatelskiej (FBP), Unii Patriotycznej (VU), Niezależnym (DU) Wolnej Liście (FL). Na listach dwóch pierwszych partii znalazła się maksymalna możliwa liczba kandydatów, a zatem dwudziestu pięciu. Na liście DU znalazło się dziesięć nazwisk, w tym sześć w Oberlandzie i czterech w Unterlandzie. Z kolei lista FL składała się z ośmiu kandydatów, w tym sześciu w Oberlandzie i dwóch w Unterlandzie. Zatem łącznie w wyborach wystartowało sześćdziesięciu ośmiu kandydatów, a wśród nich znalazło się osiemnaście kobiet, a zatem kobiety stanowiły 26,5% kandydatów[12].

Lista wyborcza Lider Kandydaci[12] Wynik w poprzednich
wyborach w 2009 r.[13]
Oberland Unterland Razem
 
 Postępowa Partia Obywatelska
niem. Fortschrittliche Bürgerpartei 		Adrian Hasler 15 10 25 43,5%
 
 Unia Patriotyczna
niem. Vaterländische Union 		Thomas Zwiefelhofer 15 10 25 47,6%
 
 Niezależni
niem. Die Unabhängigen 		Hugo Quaderer 6 4 10 –[a]
 
 Wolna Lista
niem. Freie Liste 		Pepo Frick 6 2 8 8,9%

Wyniki

edytuj

Wybory zwyciężyła Postępowa Partia Obywatelska z 77 644 głosami (40,0%), zdobywając dziesięć mandatów w Landtagu. Drugie miejsce w głosowaniu przypadło Unii Patriotycznej, na którą oddano 65 118 głosów (33,5%), co przełożyło się na osiem mandatów parlamentarnych. Żadna z partii nie zdobyła bezwzględnej większości w dwudziestopięcioosobowym parlamencie i ponownie utworzono rząd koalicyjny z Adrianem Haslerem z FBP na czele. Obie partię rządzące zaliczyły spadek poparcia względem poprzednich wyborów: FBP o 3,5 punktu procentowego, a VU aż o 14,1 p.p.[14].

Zaskakująco wysoki wynik osiągnął komitet Niezależni z wynikiem 29 739 głosów (15,3%), dzięki czemu otrzymał aż cztery miejsca w Landtagu. Na ostatnim miejscu, jednak nadal powyżej progu wyborczego, znalazła się Wolna Lista, zdobywając 21 604 głosy (11,1%) i trzy mandaty. Po raz pierwszy w parlamencie znaleźli się członkowie czterech partii, a dodatkowo udział partii koalicyjnych VU-FBP w nowej kadencji Landtagu był najmniejszy w historii. Na partie opozycyjne oddano łącznie 51 343 głosy (26,4%)[14][15][16].

Partia Wyniki Mandaty
Głosy % Zmiana Liczba Zmiana
FBP Postępowa Partia Obywatelska 77 644 40,0%   5,2% 10   1
VU Unia Patriotyczna 65 118 33,5%   9,4% 8   5
DU Niezależni 29 739 15,3% –[a] 4 –[a]
FL Wolna Lista 21 604 11,1%   4,1% 3   2

Wyniki według okręgów i gmin

edytuj

Zarówno w Oberlandzie jak i w Unterlandzie zwyciężyła Postępowa Partia Obywatelska, zdobywając kolejno 39,3% i 41,9% głosów[14].

W dziewięciu z jedenastu gmin najwięcej głosów otrzymała FBP, a jedynie w gminach Balzers i Triesenberg więcej głosów miała VU. Najwyższe poparcie dla zwycięskiej partii odnotowano w gminie Gamprin – 47,0%, a najniższe w Balzers – 35,6%. Natomiast VU najwyższym poparciem cieszyła się w gminie Triesenberg – 41,9%, a najmniej głosów oddano na nią w gminie Planken – 25,8%. Głosy na Niezależnych stanowiły największy odsetek w gminie Gamprin – 18,7%, a najmniejszy w gminie Triesenberg – 11,9%. Z kolei FL najlepszy wynik osiągnęła w gminie Planken – 14,4%, a najniższy w gminie Gamprin – 5,9%[14].

Oberland

edytuj
Partia   Balzers   Planken   Schaan   Triesen   Triesenberg   Vaduz Oberland
G % Z G % Z G % Z G % Z G % Z G % Z G % Z M ZM
FBP 10 158 35,6%   0,9% 1481 44,9%   4,7% 12 507 37,5%   6,5% 10 572 39,0%   1,4% 7840 38,8%   1,5% 12 675 45,0%   1,0% 55 233 39,3%   2,5% 6   0
VU 11 066 38,7%   15,5% 853 25,8%   12,1% 10 500 31,5%   13,1% 9022 33,3%   17,2% 8480 41,9%   12,5% 8665 30,8%   13,4% 48 586 34,6%   14,3% 5   3
DU 4226 14,8% – 492 14,9% – 5618 16,9% – 4367 16,1% – 2406 11,9% – 3639 12,9% – 20 748 14,8% – 2 –
FL 3110 10,9%   1,6% 474 14,4%   1,8% 4705 14,1%   2,6% 3114 11,5%   2,5% 1494 7,4%   2,1% 3161 11,2%   1,4% 16 058 11,4%   2,0% 2   1

Unterland

edytuj
Partia   Eschen   Gamprin   Mauren   Ruggell   Schellenberg Unterland
G % Z G % Z G % Z G % Z G % Z G % Z M ZM
FBP 6247 36,7%   3,1% 3197 47,0%   5,9% 7015 46,1%   7,3% 3904 40,9%   8,2% 2048 42,1%   10,9% 22 411 41,9%   6,3% 4   1
VU 5854 34,4%   19,1% 1929 28,4%   13,8% 3980 26,2%   9,7% 3213 33,6%   12,2% 1556 32,0%   4,9% 16 532 30,9%   13,3% 3   2
DU 3111 18,3% – 1270 18,7% – 2390 15,7% – 1568 16,4% – 652 13,4% – 8991 16,8% – 2 –
FL 1828 10,7%   4,1% 404 5,9%   0,9% 1835 12,1%   1,4% 865 9,1%   3,9% 614 12,6%   2,4% 5546 10,4%   2,7% 1   1

Frekwencja

edytuj

Udział w wyborach jest dla obywateli Liechtensteinu z czynnymi prawami wyborczymi jest obowiązkowy[17]. W głosowaniu udział wzięło 15 363 osób spośród 19 251 uprawnionych, a zatem frekwencja wyniosła 79,8% i była niższa o 4,8 punktu procentowego niż w poprzednich wyborach w 2009 r.[18].

Wyższą frekwencję odnotowano w Unterlandzie – 82,5%, podczas gdy w Oberlandzie swój głos oddało 78,3% obywateli[18].

Najwyższą frekwencją cechowała się gmina Planken, w której zagłosowało 91,5% uprawnionych, zaś najniższą gmina Triesen, gdzie zagłosowało 75,6%[18].

Od wyborów w 2005 r. wszyscy obywatele Liechtensteinu mogą zagłosować osobiście przy urnie lub korespondencyjnie za pośrednictwem poczty[19]. W 2013 r. z opcji głosowania korespondencyjnego skorzystało 14 684 obywateli, czyli 95,6% głosujących, a zatem o 15,1 p.p. więcej niż w poprzednich wyborach[18].

Skład Landtagu

edytuj
 
Podział mandatów do Landtagu po wyborach w 2013 r.

     Postępowa Partia Obywatelska – 10 mandatów

     Unia Patriotyczna – 8 mandatów

     Niezależni – 4 mandaty

     Wolna Lista – 3 mandaty

W nowej kadencji Landtagu po raz pierwszy znaleźli się przedstawiciele czterech ugrupowań: dziesięciu deputowanych z FBP, ośmiu z VU, czterech z DU oraz trzech z FL. Wśród posłów znalazło się pięć kobiet, a zatem stanowiły one 20% deputowanych. Największa liczba posłów – sześciu, mieszkała w gminie Schaan, pięciu w gminie Triesen, po trzech w gminach Eschen, Ruggell i Triesenberg, dwóch w gminie Triesenberg oraz po jednym w gminach Balzers, Gamprin, Vaduz. Gminami, w których nie mieszkał żaden poseł były Mauren i Planken. Najstarszym posłem była Albert Frick z FBP – 64 lata, zaś najmłodszym Thomas Lageder z FL – 32 lata. Średnia wieku wynosiła 45,8 lat, jednak trzech deputowanych (Harry Quaderer, Herbert Elkuch i Erich Hasler z DU) nie podało swojego wieku[20].

Deputowany Partia Okręg wyborczy Gmina Liczba głosów Wiek
Batliner Christian FBP Oberland Triesen 3811 44 lat
Batliner Manfred FBP Unterland Eschen 2056 49 lat
Beck Alois FBP Oberland Schaan 3765 50 lat
Büchel Gerold FBP Unterland Ruggell 2072 38 lat
Frick Albert FBP Oberland Schaan 3514 64 lata
Hasler Elfried FBP Unterland Gamprin 2150 47 lat
Kaiser Johannes FBP Unterland Schellenberg 2184 54 lata
Lampert Wendelin FBP Oberland Triesenberg 3657 42 lata
Nägele Eugen FBP Oberland Schaan 3406 48 lat
Wohlwend Christine FBP Oberland Balzers 3533 34 lata
Beck Christoph VU Oberland Triesenberg 3093 34 lata
Büchel Peter VU Unterland Schellenberg 1546 54 lata
Konrad Frank VU Oberland Vaduz 3172 45 lat
Lanter-Koller Violanda VU Unterland Ruggell 1639 49 lat
Öhri Judith VU Unterland Ruggell 1663 44 lata
Rüdisser-Quaderer Karina VU Oberland Schaan 3058 54 lata
Vogt Thomas VU Oberland Triesen 3113 36 lat
Wenaweser Christoph VU Oberland Schaan 3122 49 lat
Elkuch Herbert DU Unterland Schellenberg 1518 –[b]
Hasler Erich DU Unterland Eschen 1169 –[b]
Quaderer Harry DU Oberland Schaan 2527 –[b]
Schurti Pio DU Oberland Triesen 1586 48 lat
Konzett-Bargetze Helen FL Oberland Triesen 1449 40 lat
Lageder Thomas FL Oberland Triesen 1220 32 lata
Marxer Wolfgang FL Unterland Eschen 833 52 lata

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ a b c Partia startowała w wyborach po raz pierwszy.
  2. ↑ a b c Kandydat nie podał wieku.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Art. 46 ust. 1 Konstytucji Liechtensteinu
  2. ↑ a b c d e Krzysztof Koźbiał, System polityczny Księstwa Liechtensteinu, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013, s. 104-105, ISBN 978-83-233-3523-8 [dostęp 2022-12-29].
  3. ↑ Art. 46 ust. 3 Konstytucji Liechtensteinu
  4. ↑ Marcin Łukaszewski, Ewolucja prawa wyborczego Liechtensteinu, „Studia Politica Germanica”, Warszawa 2017, ISSN 2299-372X.
  5. ↑ Tschütscher, Klaus – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2022-12-30] (niem.).
  6. ↑ Zumwinkel-Affäre – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2022-12-30] (niem.).
  7. ↑ Liechtenstein referendum rejects curbs on royal powers, „BBC News”, 30 czerwca 2012 [dostęp 2022-12-30] (ang.).
  8. ↑ Beat Müller, Liechtenstein, 18. September 2011 : Fristenlösung beim Schwangerschaftsabbruch -- [in German] [online], sudd.ch [dostęp 2022-12-30] (ang.).
  9. ↑ Quaderer, Harry (Harald) – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2022-12-30] (niem.).
  10. ↑ DU – Die Unabhängigen für Liechtenstein – Historisches Lexikon [online], historisches-lexikon.li [dostęp 2022-12-30] (niem.).
  11. ↑ The Associated Press, Independents upset Liechtenstein's 3-party system [online], San Diego Union-Tribune, 3 lutego 2013 [dostęp 2022-12-30] (ang.).
  12. ↑ a b Landtagswahlen 2013 – Kandidaten [online], landtagswahlen.li [dostęp 2023-01-02].
  13. ↑ Landtagswahlen 2009 – Ergebnisse [online], landtagswahlen.li [dostęp 2022-12-30].
  14. ↑ a b c d Landtagswahlen 2013 – Ergebnisse [online], landtagswahlen.li [dostęp 2022-12-30].
  15. ↑ IPU PARLINE database: LIECHTENSTEIN (Landtag), ELECTION IN 2013 [online], archive.ipu.org [dostęp 2022-12-30].
  16. ↑ The Associated Press, Independents upset Liechtenstein's 3-party system [online], San Diego Union-Tribune, 3 lutego 2013 [dostęp 2022-12-30] (ang.).
  17. ↑ Krzysztof Koźbiał, System polityczny Księstwa Liechtensteinu, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013, s. 104-105, ISBN 978-83-233-3523-8 [dostęp 2022-12-29].
  18. ↑ a b c d Landtagswahlen 2013 – Stimmbeteiligung [online], landtagswahlen.li [dostęp 2023-01-02].
  19. ↑ LLV [online], llv.li [dostęp 2023-01-02].
  20. ↑ Landtagswahlen 2013 – Gewählter Landtag [online], landtagswahlen.li [dostęp 2022-12-30].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Wybory_parlamentarne_w_Liechtensteinie_w_2013_roku&oldid=71694713”