Wtyk równotarczyk

Wtyk równotarczyk
	Enoplops scapha
	(Fabricius, 1794)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	pluskwiaki
Podrząd	pluskwiaki różnoskrzydłe
Nadrodzina	Coreoidea
Rodzina	wtykowate
Podrodzina	Coreinae
Plemię	Coreini
Rodzaj	Enoplops
Gatunek	wtyk równotarczyk
Synonimy
	Coreus scapha Fabricius, 1794; Syromastes scapha (Fabricius, 1794); Coreus cornutus Herrich-Schaeffer, 1833; Enoplops ventralis Dohrn, 1860; Enoplops scapha var. curvidens Puton, 1886; Coreus scapha var. illyricus Horváth, 1887; Enoplops scapha var. inermis Péneau, 1921; Coreus scapha var. bullidens Priesner, 1926;
	Coreus scapha Fabricius, 1794; Syromastes scapha (Fabricius, 1794); Coreus cornutus Herrich-Schaeffer, 1833; Enoplops ventralis Dohrn, 1860; Enoplops scapha var. curvidens Puton, 1886; Coreus scapha var. illyricus Horváth, 1887; Enoplops scapha var. inermis Péneau, 1921; Coreus scapha var. bullidens Priesner, 1926;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wtyk równotarczyk^[1] (Enoplops scapha) – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny wtykowatych. Zamieszkuje zachodnią i środkową część krainy palearktycznej.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1794 roku przez Johana Christiana Fabriciusa pod nazwą Coreus scapha. Jako lokalizację typową wskazano Niemcy^[2]. W 1843 roku Charles Jean-Baptiste Amyot i Jean Guillaume Audinet-Serville umieścili go w rodzaju Enoplops^[3], a w 1844 roku Eugène Desmarest wyznaczył go gatunkiem typowym tegoż rodzaju^[4].

Morfologia

Widok z boku

Pluskwiak o masywnym ciele długości od 10 do 13 mm. Wierzch ciała jest jasno- do ciemnoszarobrązowego z czarnymi elementami i jasnym gruzełkowaniem. Spód ciała jest szarożółty z czarnym plamkowaniem. Głowa jest kwadratowa, zaopatrzona w ostre i skierowane ku przodowi kolce wyrastające zewnętrznie przy nasadzie czułków. Kolcowaty nadustek wyciągnięty jest przed nasadę czułków i zaopatrzony w trzy małe ząbki. Czułki budują cztery człony, z których pierwszy jest trójgraniasty i brązowy, drugi równowąski i czerwony, a trzeci stopniowo się rozszerzający i w wierzchołkowej połowie czarny. Przedplecze jest trapezowate z przednimi kątami wyostrzonymi i skierowanymi ku przodowi, a tylno-bocznymi kątami ściętymi i wyposażonymi w kolce. Boczne krawędzie głowy i ¾ bocznych krawędzi przedplecza obrzeżonych jest wąskim, jasnym paskiem. Trójkątnego kształtu tarczka ma gładką powierzchnię. Odnóża mają brązowe z czarnym plamkowaniem uda oraz ciemnożółte golenie i stopy. Listewka brzeżna odwłoka ma barwę brązową z jasnymi plamkami przy środkowych odcinkach zewnętrznych brzegów poszczególnych segmentów^[5].

Biologia i ekologia

Owad ten zasiedla stanowiska suche do lekko wilgotnych, ciepłe i otwarte^[6]^[5], zwłaszcza murawy kserotermiczne, murawy napiaskowe i wydmy nadmorskie^[5]^[1]. Zasięgiem pionowym dochodzi do 1300 m n.p.m. w Alpach^[6].

Zarówno larwy jak i postacie dorosłe są fitofagami ssącymi soki z liści i owoców roślin. Młodsze larwy związane są pokarmowo z pojedynczą rośliną z rodziny ogórecznikowatych, zwykle z rodzaju ostrzeń, rumianica, żmijowiec lub żywokost. Starsze larwy i osobniki dorosłe przemieszczają się i żerują na szerszym spektrum roślin, obok wcześniej wymienionych także na bylicach, chabrach, dziewannach, dziurawcach, jeżynach, krwawnikach, macierzankach, marchwiach, ostrożeniach, przetacznikach, rumiankach, starcach, szałwiach, szczawiach, wilczomleczach^[6]^[5]^[7].

Aktywne osobniki spotyka się od wiosny do jesieni^[1]. Kopulacje i składanie jaj odbywają się w maju i czerwcu. Larwy obserwuje się od czerwca do sierpnia lub września. Postacie dorosłe nowego pokolenia pojawiają się od końca lipca i są stadium zimującym^[6].

Rozprzestrzenienie

Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskiej części Rosji^[8]^[9]. W Afryce podawany jest z Maroka i Algierii. W Azji znany jest z anatolijskiej części Turcji, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu, Izraela, zachodniej Syberii, Kazachstanu oraz Iranu^[8].

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Enoplops scapha – Wtyk równotarczyk. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-07-19].
↑ J.C. Fabricius: Entomologia systematica emendata et aucta, secundum classes, ordines, genera, species adiectis synonimis, locis, observationibus, descriptionibus 4. Hafniae: Proft, 1794, s. 127.
↑ C.J.B. Amyot, J.G.A. Serville: Histoire naturelle des Insectes. Hémiptères. Paris: Roret, 1843, s. 208.
↑ Enoplops. W: E. Desmarest: Dictionnaire universel d'histoire naturelle (C. d'Orbigny, ed.) 5. Paris: Renard, 1844, s. 328-329.
↑ ^a ^b ^c ^d Barbara Lis, Adam Stroiński, Jerzy A. Lis: Heteroptera Poloniae 1: Coreoidea. Bytom: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy "Plik", 2008. ISBN 978-83-7164-568-6.
↑ ^a ^b ^c ^d Ekkehard Wachmann, Albert Melber, Jürgen Deckert: Wanzen. Band 3: Pentatomomorpha I: Aradoidea (Rindenwanzen), Lygaeoidea (Bodenwanzen u. a.), Pyrrhocoroidea (Feuerwanzen) und Coreoidea (Randwanzen u. a.). (= Die Tierwelt Deutschlands und der angrenzenden Meeresteile nach ihren Merkmalen und nach ihrer Lebensweise. 78. Teil). Goecke & Evers, Keltern, 2007. ISBN 978-3-937783-29-1.
↑ Pierre Moulet: Faune de France 81. Hémiptères Coreoidea, Pyrrhocoridae et Stenocephalidae Euro-Méditerranéens. Paris: Fédération française des Sociétés de Sciences Naturelles, 1995, s. 68-72. ISBN 2-903052-15-8.
↑ ^a ^b Berend Aukema (red.): Enoplops scapha (Fabricius, 1794). [w:] Catalogue of Palearctic Heteroptera [on-line]. Naturalis Biodiversity Center. [dostęp 2022-07-19].
↑ Enoplops scapha (Fabricius, 1794). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-07-19].

[insektarium-1] Enoplops scapha – Wtyk równotarczyk. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-07-19].

[Fabricius-2] J.C. Fabricius: Entomologia systematica emendata et aucta, secundum classes, ordines, genera, species adiectis synonimis, locis, observationibus, descriptionibus 4. Hafniae: Proft, 1794, s. 127.

[as-3] C.J.B. Amyot, J.G.A. Serville: Histoire naturelle des Insectes. Hémiptères. Paris: Roret, 1843, s. 208.

[Desmarest-4] Enoplops. W: E. Desmarest: Dictionnaire universel d'histoire naturelle (C. d'Orbigny, ed.) 5. Paris: Renard, 1844, s. 328-329.

[lsl-5] Barbara Lis, Adam Stroiński, Jerzy A. Lis: Heteroptera Poloniae 1: Coreoidea. Bytom: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy "Plik", 2008. ISBN 978-83-7164-568-6.

[Wachmann-6] Ekkehard Wachmann, Albert Melber, Jürgen Deckert: Wanzen. Band 3: Pentatomomorpha I: Aradoidea (Rindenwanzen), Lygaeoidea (Bodenwanzen u. a.), Pyrrhocoroidea (Feuerwanzen) und Coreoidea (Randwanzen u. a.). (= Die Tierwelt Deutschlands und der angrenzenden Meeresteile nach ihren Merkmalen und nach ihrer Lebensweise. 78. Teil). Goecke & Evers, Keltern, 2007. ISBN 978-3-937783-29-1.

[Moulet-7] Pierre Moulet: Faune de France 81. Hémiptères Coreoidea, Pyrrhocoridae et Stenocephalidae Euro-Méditerranéens. Paris: Fédération française des Sociétés de Sciences Naturelles, 1995, s. 68-72. ISBN 2-903052-15-8.

[cph-8] Berend Aukema (red.): Enoplops scapha (Fabricius, 1794). [w:] Catalogue of Palearctic Heteroptera [on-line]. Naturalis Biodiversity Center. [dostęp 2022-07-19].

[fe-9] Enoplops scapha (Fabricius, 1794). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-07-19].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]