Września (gmina)

Września
	gmina miejsko-wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	wrzesiński
TERC	3030053
Siedziba	Września
Burmistrz	Tomasz Kałużny
Powierzchnia	221,84 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 45 970
• gęstość	207,2 os./km²
Nr kierunkowy	61
Tablice rejestracyjne	PWR
	Adres urzędu:ul. Ratuszowa 1; 62-300 Września
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	33
	Położenie na mapie powiatu wrzesińskiego Września
	Położenie na mapie Polski Września
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Września
	52°20′N 17°35′E/52,333333 17,583333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Września – gmina miejsko-wiejska w województwie wielkopolskim, w powiecie wrzesińskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie poznańskim.

Siedziba gminy to Września.

Według danych z 30 czerwca 2004^[2] gminę zamieszkiwało 43 456 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwało 46 439 osób^[3]. Stanowiło to wówczas 60,3% ludności powiatu.

Historia

Gmina Września powstała 1 stycznia 1973 w wyniku reformy podziału administracyjnego, znoszącej istniejące od 1954 gromady^[4]. W latach 1934–1954 odrębnymi jednostkami administracyjnymi na terenie obecnej gminy było miasto Września oraz 2 gminy: Września-Północ i Września-Południe^[5].

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[6] gmina Września ma obszar 221,84 km², w tym:

użytki rolne: 82%
użytki leśne: 8%

Gmina stanowi 31,5% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2017 roku^[3]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	46 439	100	23 981	51,6	22 458	48,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	208		105		103

Piramida wieku mieszkańców gminy Września w 2014 roku^[1].

Sąsiednie gminy

Czerniejewo, Dominowo, Kołaczkowo, Miłosław, Nekla, Niechanowo, Strzałkowo, Witkowo

Ratusz we Wrześni, siedziba urzędu gminy

Kościół św. Michała Archanioła w Grzybowie

Kościół św. Andrzeja Apostoła w Nowej Wsi Królewskiej

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Węgierkach

Zabytki

Na terenie gminy znajduje się 44 obiektów zabytkowych:^[7]

14 obiektów zabytkowych we Wrześni
Bardo - kościół św. Mikołaja z 1783 (nr rej.: 950/A z 4.03.1970)
Bardo - zespół dworski i folwarczny z początku XIX w.:
- dwór (nr rej.: 961/A z 5.03.1970)
- park (nr rej.: 2159/A z 26.06.1989 i z 28.03.1997)
- folwark (nr rej.: 2618/A z 28.03.1997): wozownia, magazyn zbożowy i magazyn
Białężyce - zespół dworski z 1908 (nr rej.: 1730/A z 29.04.1975):
- dwór
- park
Chocicza Mała - park z końca XIX w. (nr rej.: 2061/A z 1.1986)
Chocicza Wielka - park z XIX/XX w. (nr rej.: 2060/A z 1.1986)
Chwalibogowo - zespół pałacowy z XIX w. (nr rej.: 1452/A z 8.06.1973):
- pałac
- park
Gozdowo - kościół śś. Filipa i Jakuba z 1881-1883 (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
Gozdowo - cmentarz kościelny (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
Gozdowo - ogrodzenie z bramkami z IV ćwierci XIX w. (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
Gozdowo - organistówka z 1909 (nr rej.: 343/Wlkp/A z 12.06.2006)
Grzybowo - kościół św. Michała Archanioła, drewniany z 1757 (nr rej.: 2465/A z 14.03.1933)
Grzybowo - kaplica cmentarna z 1930 (nr rej.: 1731/A z 30.04.1975)
Grzybowo - zespół dworski z I połowy XIX, przebudowany na przełomie XIX i XX w. (nr rej.: 2200/A z 28.09.1990):
- dwór
- park
Grzymysławice - park z końca XIX w. (nr rej.: 2104/A z 28.11.1986)
Gulczewo - zespół pałacowy z końca XIX w. (nr rej.: 1732/A z 30.04.1975):
- pałac
- park
Gutowo Małe - zespół dworski (nr rej.: 1733/A z 30.04.1975):
- dwór z 1895
- park z XIX w.
Kaczanowo - kościół św. Marcina, drewniany z 1763-1765 (nr rej.: 952/A z 5.03.1970)
Kawęczyn - park dworski z XIX w. (nr rej.: 2082/A z 28.04.1986)
Marzenin - kościół św. Mikołaja z 1846-1848 (nr rej.: A-30/Wlkp z 31.05.2000)
Marzenin - cmentarz kościelny (nr rej.: A-30/Wlkp z 31.05.2000)
Marzenin - park z końca XIX w. (nr rej.: 2079/A z 28.03.1986)
Nowa Wieś Królewska - kościół św. Andrzeja Apostoła, drewniany z II połowy XVI w. (nr rej.: 2534/A z 1.08.1956)
Ostrowo Szlacheckie - zespół pałacowy:
- pałac z 1910 (nr rej.: 1773/A z 15.12.1977)
- park z XIX/XX w. (nr rej.: 1773/A z 15.12.1977)
- kurnik z 1916 (nr rej.: 2637/A z 2.04.1998)
Radomice - zespół dworski (nr rej.: 2643/A z 19.05.1998):
- dwór z II połowy XIX w., przebudowany w 1900
- park z II połowy XIX w.
Sędziwojewo - wiatrak koźlak z 1822 (nr rej.: 1752/A z 13.09.1976), przeniesiony do Wielkopolskiego Parku Etnograficznego w Dziekanowicach
Sołeczno - park pałacowy z XIX w. (nr rej.: 1525/A z 1.06.1974)
Sołeczno - wiatrak koźlak z końca XIX w. (nr rej.: 1771/A z 12.07.1977), przeniesiony do Wielkopolskiego Parku Etnograficznego w Dziekanowicach
Węgierki - zespół dawnego kościoła ewangelickiego z 1907-1911 (nr rej.: 2096/A z 12.08.1986):
- kościół, obecnie rzymskokatolicki Serca Pana Jezusa
- cmentarz
- pastorówka, obecnie plebania
- ogród
Węgierki - zespół pałacowy:
- pałac z III ćwierci XIX w. (nr rej.: 1527/A z 1.06.1974)
- park ze stawem z połowy XIX w. (nr rej.: 2096/A z 12.08.1986)
Wódki - zespół dworski (nr rej.: 2196/A z 11.06.1990):
- dwór z połowy XIX, przebudowany w 1920
- park z XIX–XX w.
- kaplica grobowa rodziny Cegielskich z 1936

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Września w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ ^a ^b Gmina Września w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-02-03] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312)
↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 lipca 1934 r. o podziale powiatu wrzesińskiego w województwie poznańskiem na gminy wiejskie (Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 622)
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 255-257 [dostęp 2012-06-22] .

[populacja2016-1] Gmina Września w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-17] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[autonazwa2-2] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[:0-3] Gmina Września w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-02-03] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[4] Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312)

[5] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 21 lipca 1934 r. o podziale powiatu wrzesińskiego w województwie poznańskiem na gminy wiejskie (Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 622)

[autonazwa1-6] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[7] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 255-257 [dostęp 2012-06-22] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]