Wostok (stacja antarktyczna)

Wostok
Восток
Vostok Station
	; Stacja antarktyczna Wostok
Przynależność państwowa	Rosja
Data założenia	1957
Liczba personelu	zimą: 13; max: 25
Wysokość	3488 m n.p.m.
UN/LOCODE	AQ-VOS
	Położenie na mapie Antarktyki Wostok
	78°27′51″S 106°50′17″E/-78,464167 106,837967
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wostok /v ɐ ˈ s t o k / (ros. Восто́к „Wschód”) – całoroczna stacja polarna należąca do Rosji (wcześniej radziecka), położona na Antarktydzie.

Położenie i warunki

Stacja znajduje się w głębi Antarktydy Wschodniej, 1260 km od najbliższego wybrzeża, na lądolodzie o grubości 3700 m, na wysokości 3488 m n.p.m.^[a] Krajobraz jest monotonny, nie występują tu żadne wychodnie skał ponad czaszę lodowca.

Pod pokrywą lodową na której zbudowana jest stacja znajduje się jezioro Wostok, największe jezioro podlodowcowe na Antarktydzie.

Klimat tego obszaru jest skrajnie niesprzyjający aktywności ludzkiej i życiu w ogóle. Powietrze jest rozrzedzone ze względu na dużą wysokość i stale ochładzane w kontakcie z lodowcem, mimo że promieniowanie słoneczne docierające do powierzchni w lecie ma duże natężenie. Dzień polarny trwa od 21 października do 21 lutego, noc polarna od 23 kwietnia do 21 sierpnia. Średnia roczna temperatura powietrza to −55,4 °C. Najwyższa temperatura zanotowana kiedykolwiek na stacji to −13,6 °C. 21 lipca 1983 na stacji odnotowano najniższą zanotowaną na Ziemi temperaturę powietrza: −89,2 °C^[2]. Wilgotność powietrza jest bardzo niska. Wiejące tu wiatry są znacznie słabsze niż te występujące w stacjach polarnych na wybrzeżach kontynentu, występuje tu głównie wiatr katabatyczny, choć docierają także wiatry związane z cyklonami nad Oceanem Południowym. Powietrze często jest bardzo przejrzyste, na niebie występują różnorodne chmury. Burze śnieżne są rzadkie, natomiast dosyć często występuje mgła śnieżna, zmniejszająca widoczność nawet do 1 metra.

Średnia temperatura i opady dla AQ-VOS
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie dobowe temperatury [°C]	-32	-44	-57	-64	-65	-65	-66	-67	-66	-57	-42	-31	−55
Opady [mm]	1	0.7	2	2.4	2.8	2.5	2.2	2.3	2.4	1.9	1.1	0.7	22
Średnie usłonecznienie [h]	696	566	347	76	0	0	0	0	203	480	682	708	3761
Źródło: http://www.pogodaiklimat.ru/climate2/89606.htm

Historia i działalność

Stacja Wostok została założona 16 grudnia 1957 roku, w ramach Międzynarodowego Roku Geofizycznego, zastępując działającą od kwietnia stację Wostok 1, położoną dalej na północ. Dostawy środków do życia i wymiana personelu odbywa się drogą lotniczą ze stacji Mirnyj położonej na wybrzeżu. Dzięki radionawigacji loty są możliwe nawet przy znacznym zachmurzeniu, kiedy linia horyzontu staje się trudno dostrzegalna.

W 1959 roku jeden z pracowników stacji Wostok w czasie kłótni po rozgrywce w szachy usiłował zabić^[3], a według innych źródeł zabił drugiego pracownika stacji za pomocą czekana^[4]. Od tego czasu gra w szachy została zakazana na radzieckich stacjach badawczych, zakaz obowiązuje nadal na stacjach rosyjskich^[4]^[5]^[6].

3,5-kilometrowy odwiert prowadzący do warstwy lodu przesiąkniętej wodą z jeziora Wostok (2011)

Naukowcy pracujący na stacji prowadzą badania słodkowodnego jeziora Wostok, znajdującego się pod lądolodem. Wykonany przez nich odwiert długi na ponad 3,7 km, w lecie 2011–12 przebił powierzchnię jeziora. Będąca pod ciśnieniem woda jeziorna, zgodnie z przewidywaniami, wpłynęła do odwiertu i zamarzła; naukowcy pobrali z niej próbki do badań^[7].

Uwagi

↑ Podłoże lądolodu znajduje się 200 m p.p.m.

Przypisy

↑ Main Antarctic Facilities operated by National Antarctic Programs in the Antarctic Treaty Area (South of 60° latitude South). Council of Managers of National Antarctic Programs, 2013-05-15. [dostęp 2014-08-22]. (ang.).
↑ Global Weather & Climate Extremes. World Meteorological Organization. [dostęp 2014-08-22]. (ang.).
↑ Kristan Hutchison. Weathering the winter. „The Antarctic Sun”, s. 10, 2002-02-03.
↑ ^a ^b John Bennett. How Antarctic isolation affects the mind. „Canadian Geographic”, 2016-09-15. (ang. • fr.).
↑ Huncwot.com, Sami na końcu świata – Kwartalnik Przekrój [online], przekroj.pl [dostęp 2021-01-05] (pol.).
↑ Dlaczego Rosjanie zakazali gry w szachy na swojej stacji badawczej? [online], Vigilant Magazine, 28 grudnia 2020 [dostęp 2021-01-05] (pol.).
↑ Christine Dell’Amore: Russian Scientists Breach Antarctica’s Lake Vostok–Confirmed. National Geographic Daily News, 2012-02-08. [dostęp 2014-08-22]. (ang.).

Bibliografia

Станция Восток. Федеральная Целевая Программа “Мировой Океан” – Подпрограмма “Изучение и исследование Антарктики”. [dostęp 2016-08-18]. (ros.).
Station Vostok. Russian Antarctic Expedition – Project Antarctica. [dostęp 2016-08-18]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Russian Antarctic Stations – overview. Russian Antarctic Expedition – Project Antarctica. [dostęp 2014-08-22]. (ang.).

[pod-2] Podłoże lądolodu znajduje się 200 m p.p.m.

[COMNAP-1] Main Antarctic Facilities operated by National Antarctic Programs in the Antarctic Treaty Area (South of 60° latitude South). Council of Managers of National Antarctic Programs, 2013-05-15. [dostęp 2014-08-22]. (ang.).

[WMO-3] Global Weather & Climate Extremes. World Meteorological Organization. [dostęp 2014-08-22]. (ang.).

[sun-4] Kristan Hutchison. Weathering the winter. „The Antarctic Sun”, s. 10, 2002-02-03.

[canadian-5] John Bennett. How Antarctic isolation affects the mind. „Canadian Geographic”, 2016-09-15. (ang. • fr.).

[przekrój-6] Huncwot.com, Sami na końcu świata – Kwartalnik Przekrój [online], przekroj.pl [dostęp 2021-01-05] (pol.).

[vigilant-7] Dlaczego Rosjanie zakazali gry w szachy na swojej stacji badawczej? [online], Vigilant Magazine, 28 grudnia 2020 [dostęp 2021-01-05] (pol.).

[NGbreach-8] Christine Dell’Amore: Russian Scientists Breach Antarctica’s Lake Vostok–Confirmed. National Geographic Daily News, 2012-02-08. [dostęp 2014-08-22]. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]