Wola Radziszowska
Wola Radziszowska – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Skawina[3][4].
| wieś | |
 Widok na Wolę Radziszowską, od strony południowej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
2491 |
| Strefa numeracyjna |
12 |
| Kod pocztowy |
32-053[2] |
| Tablice rejestracyjne |
KRA |
| SIMC |
0335628 |
Położenie na mapie gminy Skawina  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 49°54′25″N 19°47′12″E/49,906944 19,786667[1]
| |
| Strona internetowa | |
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
W roku 2021 w miejscowości mieszkało 2491 osób, z czego 51,3% stanowiły kobiety, a 48,7% mężczyźni[5].
Przez wieś przebiega linia kolejowa 97 z przystankami osobowymi Wola Radziszowska oraz Wola Radziszowska Lipki.
Integralne części wsi
edytuj| części wsi | Chorzyny, Dębina, Dział, Garcowiec, Górki, Kapelanka, Łęg, Na Dziale, Nad Jazem, Ostra Góra, Pochów, Podchybie, Podlipie, Rokicie, Zawartki, Żabia Ulica |
Historia
edytujWola Radziszowska dawniej nosiła nazwę Brunaczów. Pierwsza wzmianka o tej wsi, nazwanej naówczas Bynpachow, pochodzi z około 1234. Był własnością wojewody krakowskiego Teodora[6]. Z wyroku wydanego w 1402 przez Mikołaja, dziekana kolegiaty Św. Floriana w Krakowie, wynika, że co najmniej część wsi (wówczas nazwanej Bonnaczów) należała do klasztoru Benedyktynów w Tyńcu. Wieś ta została prawdopodobnie spalona w czasie najazdów tatarskich. Być może chłopi zbiegli z Brunaczowa na skutek ucisku feudalnego i przenieśli się do innych wsi. Już w 1456 nazwa zanikłej wsi odrodziła się jako alternatywne określenie Woli Radziszowskiej pod nazwą Brunaczowa Wola. Około dwadzieścia lat później Jan Długosz napisał: Radzeschowska, czyli Brunowska Wolya. Na terenie zniszczonej wsi na początku XIV w. powstaje nowa wieś pod nazwą Wola Brunaczewska albo Nowy Radziszów, a w wieku XVI ustala się nazwa Wola Radziszowska[7].
Zabytki
edytujObiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[8].
- Kościół pw. Wniebowzięcia NPM, otoczenie. Kościół z przełomu XV i XVI wieku. Posiada charakterystyczną wieżę o konstrukcji zrębowej, z nadwieszoną izbicą.
Geografia
edytujWola Radziszowska leży nad rzeką Cedron[9]. Od południowej strony wsi rozciągają się niewielkie wzgórza porośnięte lasem mieszanym z przewagą drzew szpilkowych. Jest to wzgórze Pochów (365 m). Jego nazwa wiąże się z najazdem Tatarów, którzy w czasie marszu na Kraków przez Wolę znęcali się nad tutejszą ludnością, więc kto zdążył, ukrywał się w pobliskim lesie.
Na pograniczu z Podolanami stała żydowska karczma. Obecnie karczmy nie ma, a miejsce do dziś nazywane jest Karczmisko. Stąd niedaleko są małe wzniesienia zwane Górki. Na północy rozciąga się las Zawale. Z tego lasu wypływa strumyk zwany Krwawym Potokiem. Tu podobno Rosjanie stoczyli bitwę z konfederatami barskimi, w której padło tylu żołnierzy, że strumyk zabarwił się od krwi na czerwono.
Po stronie północnej znajduje się część wsi zwana Garcowiec. Nazwa ta pochodzi z czasów najazdu szwedzkiego. W ówczesnym języku garcowaniem nazywano wieszanie, a powieszono wtedy pozostałych przy życiu Szwedów. Inna wersja wywodzi nazwę od glinianych garnków wykonywanych na tym terenie z pokładów zalegającej tu gliny. Wyżej rozciągają się uprawne pola – Chorzyny[7].
Do wyżej położonych terenów należy Ostra Góra (328 m n.p.m.) i wzniesienie Kiełek (331 m n.p.m.). Szczególnie malownicze są stoki Pochowa i Ostrej Góry, obfitujące w wydłużone pasma lasów na grzbietach wzniesień i w dolinach strumieni i potoków. Wśród nich liczne są kolonie domów lub pojedyncze zagrody[7].
Sport
edytujMiejscowość ma swój klub piłkarski – Cedronka Wola Radziszowska, który został założony w 1948 roku.
Obecnie (2023) występuje w A klasie krakowskiej, grupa I[11].
Kultura
edytujW październiku 1999 roku powstał w Woli Radziszowskiej żeński chór „Cantica"[12]. Działa pod opieką nauczyciela i organisty – pana Bogusława Ciapy[13]. Chór wykonuje repertuar klasyczny, utwory trzy- lub czterogłosowe; chórzystki mają od 14 do 21 lat.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 150232
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1479 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Wieś Wola Radziszowska w liczbach [online], Polska w liczbach, 2021 [dostęp 2023-09-01] (pol.).
- ↑ Sławomir Wróblewski, Najdawniejsze osadnictwo rycerskie na ziemi sądeckiej, w: Rocznik Sądecki, tom XLIII, Nowy Sącz 2015, s. 45.
- ↑ a b c Wola Radziszowska – Skarby Blisko Krakowa [online], skarby.bliskokrakowa.pl [dostęp 2021-01-06].
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-01].
- ↑ Cedron – Obszar natura 2000 – Skarby Blisko Krakowa [online], skarby.bliskokrakowa.pl [dostęp 2021-01-06].
- ↑ Myśleli, że powódź stulecia już była [online], Dziennik Polski, 18 maja 2010 [dostęp 2021-01-06] (pol.).
- ↑ Cedronka Wola Radziszowska w bazie 90minut.pl [dostęp 9 listopada 2023]
- ↑ Chór Kameralny Cantica [online] [dostęp 2021-01-06] (pol.).
- ↑ Chór Cantica w Centrum Jana Pawła II w Krakowie [online] [dostęp 2021-01-06] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Wola Radziszowska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 474.
- Brunaczów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 239.