Wola Radziszowska

wieś w województwie małopolskim

Wola Radziszowskawieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Skawina[3][4].

Wola Radziszowska
wieś
Ilustracja
Widok na Wolę Radziszowską, od strony południowej
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

krakowski

Gmina

Skawina

Liczba ludności (2021)

2491

Strefa numeracyjna

12

Kod pocztowy

32-053[2]

Tablice rejestracyjne

KRA

SIMC

0335628

Położenie na mapie gminy Skawina
Mapa konturowa gminy Skawina, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Wola Radziszowska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Wola Radziszowska”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Wola Radziszowska”
Położenie na mapie powiatu krakowskiego
Mapa konturowa powiatu krakowskiego, blisko dolnej krawiędzi nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Wola Radziszowska”
Ziemia49°54′25″N 19°47′12″E/49,906944 19,786667[1]
Strona internetowa
Zabytkowy Kościół w Woli Radziszowskiej

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

W roku 2021 w miejscowości mieszkało 2491 osób, z czego 51,3% stanowiły kobiety, a 48,7% mężczyźni[5].

Przez wieś przebiega linia kolejowa 97 z przystankami osobowymi Wola Radziszowska oraz Wola Radziszowska Lipki.

Integralne części wsi

edytuj
Integralne części wsi Wola Radziszowska[3][4]
części wsi Chorzyny, Dębina, Dział, Garcowiec, Górki, Kapelanka, Łęg, Na Dziale, Nad Jazem, Ostra Góra, Pochów, Podchybie, Podlipie, Rokicie, Zawartki, Żabia Ulica

Historia

edytuj

Wola Radziszowska dawniej nosiła nazwę Brunaczów. Pierwsza wzmianka o tej wsi, nazwanej naówczas Bynpachow, pochodzi z około 1234. Był własnością wojewody krakowskiego Teodora[6]. Z wyroku wydanego w 1402 przez Mikołaja, dziekana kolegiaty Św. Floriana w Krakowie, wynika, że co najmniej część wsi (wówczas nazwanej Bonnaczów) należała do klasztoru Benedyktynów w Tyńcu. Wieś ta została prawdopodobnie spalona w czasie najazdów tatarskich. Być może chłopi zbiegli z Brunaczowa na skutek ucisku feudalnego i przenieśli się do innych wsi. Już w 1456 nazwa zanikłej wsi odrodziła się jako alternatywne określenie Woli Radziszowskiej pod nazwą Brunaczowa Wola. Około dwadzieścia lat później Jan Długosz napisał: Radzeschowska, czyli Brunowska Wolya. Na terenie zniszczonej wsi na początku XIV w. powstaje nowa wieś pod nazwą Wola Brunaczewska albo Nowy Radziszów, a w wieku XVI ustala się nazwa Wola Radziszowska[7].

Zabytki

edytuj

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[8].

Geografia

edytuj

Wola Radziszowska leży nad rzeką Cedron[9]. Od południowej strony wsi rozciągają się niewielkie wzgórza porośnięte lasem mieszanym z przewagą drzew szpilkowych. Jest to wzgórze Pochów (365 m). Jego nazwa wiąże się z najazdem Tatarów, którzy w czasie marszu na Kraków przez Wolę znęcali się nad tutejszą ludnością, więc kto zdążył, ukrywał się w pobliskim lesie.

Na pograniczu z Podolanami stała żydowska karczma. Obecnie karczmy nie ma, a miejsce do dziś nazywane jest Karczmisko. Stąd niedaleko są małe wzniesienia zwane Górki. Na północy rozciąga się las Zawale. Z tego lasu wypływa strumyk zwany Krwawym Potokiem. Tu podobno Rosjanie stoczyli bitwę z konfederatami barskimi, w której padło tylu żołnierzy, że strumyk zabarwił się od krwi na czerwono.

Po stronie północnej znajduje się część wsi zwana Garcowiec. Nazwa ta pochodzi z czasów najazdu szwedzkiego. W ówczesnym języku garcowaniem nazywano wieszanie, a powieszono wtedy pozostałych przy życiu Szwedów. Inna wersja wywodzi nazwę od glinianych garnków wykonywanych na tym terenie z pokładów zalegającej tu gliny. Wyżej rozciągają się uprawne pola – Chorzyny[7].

Do wyżej położonych terenów należy Ostra Góra (328 m n.p.m.) i wzniesienie Kiełek (331 m n.p.m.). Szczególnie malownicze są stoki Pochowa i Ostrej Góry, obfitujące w wydłużone pasma lasów na grzbietach wzniesień i w dolinach strumieni i potoków. Wśród nich liczne są kolonie domów lub pojedyncze zagrody[7].

Podczas powodzi w 2010 woda zalała miejscowość[10].

Miejscowość ma swój klub piłkarski – Cedronka Wola Radziszowska, który został założony w 1948 roku.

Obecnie (2023) występuje w A klasie krakowskiej, grupa I[11].

Kultura

edytuj

W październiku 1999 roku powstał w Woli Radziszowskiej żeński chór „Cantica"[12]. Działa pod opieką nauczyciela i organisty – pana Bogusława Ciapy[13]. Chór wykonuje repertuar klasyczny, utwory trzy- lub czterogłosowe; chórzystki mają od 14 do 21 lat.

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 150232
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1479 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. a b GUS. Rejestr TERYT
  5. Wieś Wola Radziszowska w liczbach [online], Polska w liczbach, 2021 [dostęp 2023-09-01] (pol.).
  6. Sławomir Wróblewski, Najdawniejsze osadnictwo rycerskie na ziemi sądeckiej, w: Rocznik Sądecki, tom XLIII, Nowy Sącz 2015, s. 45.
  7. a b c Wola Radziszowska – Skarby Blisko Krakowa [online], skarby.bliskokrakowa.pl [dostęp 2021-01-06].
  8. Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-01].
  9. Cedron – Obszar natura 2000 – Skarby Blisko Krakowa [online], skarby.bliskokrakowa.pl [dostęp 2021-01-06].
  10. Myśleli, że powódź stulecia już była [online], Dziennik Polski, 18 maja 2010 [dostęp 2021-01-06] (pol.).
  11. Cedronka Wola Radziszowska w bazie 90minut.pl [dostęp 9 listopada 2023]
  12. Chór Kameralny Cantica [online] [dostęp 2021-01-06] (pol.).
  13. Chór Cantica w Centrum Jana Pawła II w Krakowie [online] [dostęp 2021-01-06] (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj