Wojna w Saharze Zachodniej
Wojna w Saharze Zachodniej – wojna między niepodległościową organizacją Ludowy Front Wyzwolenia As-Sakijja al-Hamra i Rio de Oro reprezentującą interesy Sahary Zachodniej a wojskami marokańskimi, a wcześniej również francuskimi i mauretańskimi. Do wybuchu wojny doszło na skutek wycofania się Hiszpanów z terytoriów tzw. Sahary Hiszpańskiej.
| zimna wojna | |||
| |||
| Czas |
1975–1991 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
Sahara Zachodnia, północna Mauretania, Maroko | ||
| Przyczyna |
okupacja Sahary Zachodniej przez siły marokańskie | ||
| Wynik |
nierozstrzygnięta, okupacja Sahary Zachodniej przez Maroko | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
.svg){kind=small}
Geneza
edytujSahara Zachodnia pierwotnie była kolonią hiszpańską zwaną Saharą Hiszpańską. Maroko już w latach 50. próbowało zbrojnie opanować region angażując się w wojnę o Ifni, próba spotkała się jednak ze znacznym oporem hiszpańskich wojsk kolonialnych wspartych również przez oddziały Francji na skutek czego wojska marokańskie zostały zmuszone do odwrotu. W następnych latach ludność Sahrawi (mieszkańcy Sahary Zachodniej) próbowała zorganizować ruch niepodległościowy, który byłby w stanie oderwać kraj od Hiszpanii. W 1966 powstał Ruch Wyzwolenia dążący do utworzenia niepodległego państwa zachodniosaharyjskiego. Kulminacyjnym działaniem niepodległościowców była nieudana intifada Zemla z 1970, w której Sahrawi starli się z oddziałami hiszpańskimi[1]. W 1973 Sahrawi podjęli kolejną próbę organizacji i utworzyli niepodległościowy Front Polisario (właściwie Ludowy Front Wyzwolenia As-Sakijja al-Hamra i Rio de Oro), który podjął się zbrojnych działań wymierzonych w administracje kolonialną[2]. Dwa lata później schorowany dyktator Hiszpanii Francisco Franco zgodził się na wycofanie z kraju i zorganizowanie referendum niepodległościowego.
Przebieg
edytujMarokański król Hasan II wykorzystał moment słabości Hiszpanii i zmobilizował 300 tys. cywilów, którzy przekroczyli zieloną granicę z Saharą Hiszpańską w geście poparcia dla zgłaszanych przez Maroko roszczeń do tego terytorium. Hiszpanie, postawieni przed perspektywą wojny z Marokiem, wycofali się z planów przeprowadzenia referendum i zrzekli się praw do kolonii. W rezultacie Sahara Hiszpańska została podzielona na dwie części – północną pod kontrolą marokańską i południową, którą zajęła Mauretania[3]. Front Polisario nie uznał zajęcia kraju i rozpoczął zbrojną kampanię wojskową przeciw okupantom. W 1976 działacze Frontu Polisario na kontrolowanych przez siebie terenach ogłosili niepodległość kraju pod nazwą Saharyjska Arabska Republika Demokratyczna, w odpowiedzi Marokańczycy kontynuowali kampanię przeciwko siłom Frontu a ponadto rozpoczęli bombardowania obiektów cywilnych za pomocą napalmu w których zginęły tysiące Saharyjczyków[4][5]. W zbrojną kampanię przeciwko Polisario wdał się prezydent Mauretanii Muchtar wuld Dadda[6] oraz Francja, która w latach 1977–1978 prowadziła operację Lamantin skierowaną przeciw partyzantom[7][8]. Front Polisario został wsparty przez skonfliktowaną z Marokiem Algierię oraz Libię. Wojska algierskie w 1976 stoczyły z wojskiem marokańskim bitwę o Amgalę w której udział wzięło 400 algierskich żołnierzy[9][10].
W 1979 po wojskowym puczu z wojny wycofała się Mauretania[11]. Prezydent Muhammad Chuna uld Hajdalla wycofał wojska z południowego Rio de Oro i uznał Polisario za reprezentanta ludności Sahrawi, co doprowadziło do zaognienia stosunków z Marokiem. W 1984 rząd Hajdalli oficjalnie uznał niepodległość Sahary Zachodniej[12]. W latach 80. wsparcie finansowe i techniczne dla osamotnionego w walce Maroka płynęło z Arabii Saudyjskiej, Stanów Zjednoczonych i Francji[13].
Zakończenie konfliktu
edytujDo końca lat 80. Front Polisario zdołał wyprzeć Marokańczyków na wybrzeża Oceanu Atlantyckiego i opanować około 15% terytorium Sahary Zachodniej. Walki stanęły w miejscu na skutek czasowej normalizacji relacji algiersko-marokańskich na skutek czego Front Polisario stracił dostawcę broni, jakim był algierski rząd. We wrześniu 1991 wojnę zakończył rozejm między Frontem Polisario a rządem Maroka. Obecnie trwa zawieszenie broni, jednak żadna ze stron konfliktu nie odstępuje od swoich roszczeń[14]. Według różnych źródeł w wojnie zginęło od 10 do 20 tysięcy osób[15]. Od 1991 celem stabilizacji Sahary Zachodniej i doprowadzenia do referendum działa MINURSO stanowiąca misję pokojową ONZ. Decyzja o jej powołaniu do życia została zawarta w rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 690[16].
Złamaniem zawieszenia broni jest trwający od 2020 roku konflikt o Al-Karkarat, będący konfliktem o niskiej intensywności[17].
Przypisy
edytuj- ↑ Espina Barrio, Ángel B. (2003). Emigración e Integración Cultural. Antropología en Castilla y León e Iberoamérica, V. Salamanca: Ediciones Universidad de Salamanca – Aquilafuente, 50. s. 121. ISBN 84-7800-710-5.
- ↑ Polisario Front, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-06-02].
- ↑ Mauretania. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-06-23].
- ↑ Surendra Bhutani, Conflict on Western Sahara, Strategic Analysis, 1754-0054, Volume 2, Issue 7, 1978, s.251 – 256.
- ↑ Tomás Bárbulo, La historia prohibida del Sáhara Español, Destino, Colección Imago mundi, Vol. 21, 2002, s.284–285
- ↑ Haidalla, Mohamed Khouna Ould. rulers.org. [dostęp 2009-07-23]. (ang.).
- ↑ Thompson, Virginia and Adloff, Richard (1980), The Western Saharans. Background to Conflict, Barnes & Noble Books (ISBN 0-389-20148-0)
- ↑ Hodges, Tony (1983), Western Sahara: The Roots of a Desert War, Lawrence Hill Books (ISBN 0-88208-152-7)
- ↑ Thompson, Virginia McLean; Thompson, Virginia; Adloff, Richard (1980). The Western Saharans: Background to Conflict. s.176, Croom Helm. ISBN 978-0-389-20148-9.
- ↑ Barbier, Maurice (2003). Le conflit du Sahara occidental: Réédition d'un livre paru en 1982. Harmattan. ISBN 978-2-296-27877-6.
- ↑ Przeglądowy atlas świata. Afryka./pod. red. Rajmunda Mydela i Jerzego Grocha Kraków, Wyd. Fogra, 1998. s. 320
- ↑ Mauritania: Regional Security Concerns. Library of Congress Country Studies.. [dostęp 2009-07-23]. (ang.).
- ↑ Antonio Díaz Fernandez, Los Servicios de Inteligencia Españoles, Alianza Editorial, Madrid, 2005, s. 176.
- ↑ Maroko. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2006, s. 32-33, seria: Przewodnik Pascala. ISBN 83-7304-573-2.
- ↑ EKSKLUZIVNO ZA LUPIGU: Podupiremo mirno rješenje, ali zadržavamo mogućnost da i silom oslobodimo našu zemlju Lupiga.com
- ↑ Tekst rezolucji
- ↑ d, The Western Sahara conflict: A fragile path to negotiations [online], Atlantic Council, 3 sierpnia 2023 [dostęp 2023-10-11] (ang.).