Wojciech Francki
Wojciech Roman Francki (ur. 17 kwietnia 1903 w Warszawie, zm. 6 lipca 1996 w Lane Cove) – komandor Marynarki Wojennej, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej i II wojny światowej, w okresie międzywojennym dowódca kanonierek „Generał Haller” i „Komendant Piłsudski” oraz torpedowca „Mazur”, od 1939 roku na Zachodzie. Podczas II wojny światowej m.in. dowodził niszczycielem „Błyskawica”, po jej zakończeniu pozostał na emigracji.
 komandor
| |
| Data i miejsce urodzenia |
17 kwietnia 1903 |
|---|---|
| Data śmierci |
6 lipca 1996 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1919–1948 |
| Siły zbrojne |
|
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys
edytujUrodził się 17 kwietnia 1903 roku w Warszawie[1], w rodzinie Klemensa (1874–1944) i Elżbiety Franckich (1883–1945)[2][3]. Miał dwóch braci: Ryszarda (1905–1997) i Józefa (1906–1944)[4]. Wiosną 1919 roku Roman Francki brał udział w walkach o Wilno jako ochotnik w 5. Pułku Piechoty Legionów. Uczestniczył w Bitwie Warszawskiej oraz buncie Żeligowskiego. Zdemobilizowany w grudniu 1920 roku, powrócił do Warszawy i w trybie eksternistycznym ukończył szkołę średnią. W 1923 roku wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty, rok później przeniósł się do Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Toruniu, którą ukończył w 1927 roku z siódmą lokatą na 17 słuchaczy, 10 października uzyskując promocję oficerską. Po okresie służby na „Wilii” i w Flotylli Pińskiej, w 1929 roku odbył kurs dla oficerów artyleryjskich we Francji. Na początku lat 30. dowodził kanonierką „Generał Haller”, w latach 1932–1934 był oficerem artyleryjskim na niszczycielu „Wicher” i w takiej roli uczestniczył w kryzysie gdańskim. W 1934 roku, w stopniu kapitana marynarki, dowodził kanonierką „Komendant Piłsudski”, w roku następnym okrętem szkolnym (byłym torpedowcem) „Mazur”. W 1936 roku został oficerem artyleryjskim w Dowództwie Floty. 19 marca 1938 roku awansował do stopnia komandora podporucznika.
Od marca 1939 roku był oficerem na „Wilii”, w lipcu wypłynął na jej pokładzie w rejs szkolny. Wybuch wojny zastał go w Casablance. Po dotarciu do Francji uczestniczył w budowie struktur Marynarki Wojennej, na przełomie listopada i grudnia 1939 roku odpłynął z grupą marynarzy do Wielkiej Brytanii. W 1940 roku był zastępcą dowódcy niszczyciela „Burza” podczas kampanii norweskiej i działań u wybrzeży francuskich. W czerwcu tymczasowo objął dowodzenie „Błyskawicą”, na stałe został jej dowódcą 7 października 1940 roku i pozostawał nim do 4 kwietnia 1942 roku. Podczas pobytu okrętu w stoczni w Cowes jego załoga wyróżniła się podczas odpierania niemieckiego nalotu i likwidacji jego skutków, a wdzięczni mieszkańcy miasta uhonorowali po latach Franckiego, nadając jednemu z placów jego imię. 5 czerwca 1942 roku został awansowany na komandora porucznika ze starszeństwem z 3 maja 1942 roku i 2. lokatą w korpusie oficerów Marynarki Wojennej, korpus oficerów morskich[5].
Po okresie służby sztabowej został oddelegowany do Coastal Command, od 12 kwietnia do 15 maja 1943 roku tymczasowo dowodził niszczycielem „Orkan”. Następnie pełnił obowiązki komendanta Komendy Morskiej „Północ” i dowódcy I Dywizjonu Kontrtorpedowców. Do zakończenia wojny pracował na lądzie, we wrześniu 1945 roku ponownie został dowódcą „Błyskawicy” i wziął udział w operacji Deadlight. Na komandora został awansowany ze starszeństwem z 1 września 1946 roku i 3. lokatą w korpusie oficerów Marynarki Wojennej, korpus oficerów morskich[6].
Po zdemobilizowaniu w 1948 roku wyemigrował do Nowej Zelandii, a następnie do Australii. Pracował między innymi w kamieniołomach, jako ogrodnik i oficer żeglugi. Działał w środowisku polonijnym, był członkiem Stowarzyszenia Marynarki Wojennej, publikował w czasopiśmie „Nasze Sygnały”.
Zmarł 6 lipca 1996 w Lane Cove w Australii. Jego prochy zostały sprowadzone do Polski[2] i pochowane w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 246-2-12,13)[3].
Był mężem Jadwigi Elżbiety z Grzymała-Siedleckich (1906–1999), z którą miał dwóch synów Ryszarda Ignacego Bartłomieja (1930–1990) i Macieja (1932–2008) oraz córkę Janinę (1935–2020)[4].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1989)[7]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
- Medal Morski (dwukrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi (25 maja 1939)[8]
- Krzyż Wybitnej Służby (Wielka Brytania)
Przypisy
edytuj- ↑ Komandor Wojciech Francki Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte [dostęp 2022-02-03].
- ↑ a b Francki Wojciech - Poczet 21 WDH [online], sites.google.com [dostęp 2022-02-03].
- ↑ a b Cmentarz Stare Powązki: DANNOWIE, FRANCCOWIE, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2017-10-06].
- ↑ a b Wojciech Roman Francki [online], ancestors.familysearch.org [dostęp 2022-02-03].
- ↑ Sawicki 2011 ↓, s. 446.
- ↑ Sawicki 2011 ↓, s. 445.
- ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 97, Nr 6 z 15 grudnia 1989.
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282 „za zasługi w służbie wojskowej”.
Bibliografia
edytuj- Jan Kazimierz Sawicki: Kadry Morskie Rzeczypospolitej. T. V: Polska Marynarka Wojenna. Dokumentacja organizacyjna i kadrowa oficerów, podoficerów i marynarzy (1918–1947). Gdynia: Polskie Towarzystwo Nautologiczne, 2011. ISBN 978-83-932722-0-4.
- Zmarł komandor Roman Francki. „Morza, Statki i Okręty”. 1997, styczeń – marzec. ISSN 1426-529X.