Wnętrznica smardzowata
Wnętrznica smardzowata (Gautieria morchelliformis Vittad.) – gatunek grzybów z rodziny siatkoblaszkowatych (Polyporaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
wnętrznica smardzowata |
| Nazwa systematyczna | |
| Gautieria morchelliformis Vittad. Monogr. Tuberac. (Milano): 26 (1831) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gautieria, Gomphaceae, Gomphales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1831 r. Carlo Vittadini[1]. Synonimy:
- Gautieria morchelliformis var. globispora Pilát 1958
- Gautieria morchelliformis var. microspora Wichanský 1962
- Gautieria morchelliformis var. stenospora Pilát 1958
- Uslaria morchelliformis (Vittad.) Nieuwl. 1916[2].
Polską nazwę zarekomendował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia
edytujO średnicy 1–2,5 cm, początkowo kulisty do elipsoidalnego, potem nieregularnie klapowany, w stanie dojrzałym pozbawiony warstwy okołowierzchołkowej. Perydium cienkie, białe, szybko zanikające. Gleba miękka i gąbczasta, mocno pofałdowana, początkowo biała, potem przechodząca w ochrowobrązową, w końcu przebarwiająca się na ciemnobrązową. Dzieli się na różnej wielkości komory o średnicy 1–4 mm, bardzo nieregularne i kanciaste, labiryntowe. W tramie elementy o grubości 75–100 µm, białe do kremowych, cienkie, złożone z wąskich, równoległych strzępek o średnicy 2–3,5 µm. Kolumella biała, ale szybko ulegająca zredukowaniu do niewielkiej pozostałości przy podstawie owocnika. Młode owocniki bez zapachu, starsze o nieprzyjemnym zapachu. Zarodniki w masie brązowe[4].
- Cechy mikroskopowe
Bazydiospory 12–18 × 8–12 µm, krótkie, elipsoidalne do cytrynowatych, grubościenne, z 8–10 podłużnymi żebrami, złotobrązowe do ciemnobrązowych. Podstawki 35–45 × 6–9 µm, maczugowate, mające przeważnie dwie, czasem (3–) 4, krótkie sterygmy. Perydium to cienka błonka zbudowana ze znacznie napęczniałych strzępek o średnicy 8–16 µm, z lekko pogrubioną, żółtawobrązową ścianą[4].
Występowanie i siedlisko
edytujPodano występowanie wnętrznicy smardzowatej w Ameryce Północnej, Europie i Azji[5]. W Polsce do 2003 r. znane były tylko dwa stanowiska i to już historyczne, podane przez Josepha Schrötera (Oborniki Śląskie, 1889) i F. Kauffmanna (Elbląg, 1926)[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status Ex – gatunek wymarły[6]. Po 2020 r. została jednak w Polsce znaleziona[7]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną[8].
Grzyb częściowo naziemny, częściowo podziemny. Występuje w lasach, zwłaszcza iglastych[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-02-16].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-02-16].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 262, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b D.N. Pegler, B. Spooner, T.W.K. Young, British truffles. A revision of British hypogeous fungi [online], Mycobank, 1993, s. 1–216 [dostęp 2023-02-16].
- ↑ Występowanie na świecie Gautieria morchelliformis (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-02-16].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-01-03] (pol.).
- ↑ Aktualne stanowiska wnętrznicy smardzowatej w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-02-16].