Witnica (województwo zachodniopomorskie)
Witnica – (niem. Vietnitz), wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfińskim, w gminie Moryń.
| wieś | |
_kosciol_(1).jpg) Kościół Chrystusa Króla w Witnicy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Strefa numeracyjna |
91 |
| Kod pocztowy |
74-503[2] |
| Tablice rejestracyjne |
ZGR |
| SIMC |
0779621 |
Położenie na mapie gminy Moryń  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gryfińskiego  | |
 52°52′12″N 14°28′24″E/52,870000 14,473333[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa szczecińskiego.
Historia
edytujWitnica to stara wieś pomorska o słowiańskim rodowodzie. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1248 (wieś występuje pod nazwą „stagnum Vitenitz”)[3]. Z 1337 pochodzi informacja o istniejącym we wsi kościele[3] oraz karczmie. W 1433 właścicielem wsi był rycerz von Strauss z Krajnika Dolnego[3]. W wieku XVI, XVII i XVIII następowały bardzo częste zmiany właścicieli. Od 1780[3] majątek należał do starosty powiatu Chojna – von Sydow, a od 1800[3] (1828[4]) do 1945 do rodziny von Oelsen.
Po II wojnie światowej w miejscowości działał Kombinat Państwowych Gospodarstw Rolnych Witnica z bażantarnią i stadionem hippicznym[5].
Kościół Chrystusa Króla
edytujKościół parafialny zbudowany został w końcu XIII w. z kostki granitowej[6]. Jest to budowla salowa, orientowana, bez chóru[6]. Pierwotnie kościół nie posiadał wieży (dobudowano ją w XV w. z kamienia i cegły)[3]. W przyziemiu wieży zachował się 3-uskokowy portal ostrołukowy. Wykonany z cegły szczyt wschodni ozdobiony został blendami, sterczynami i niewielką, murowaną sygnaturką[7].
W 1830 kościół poddano gruntownemu remontowi, w czasie którego przemurowano otwory okienne oraz dobudowano kaplicę grobową[6]. Nieco później (w 1911) dobudowano zakrystię[6].
W dawnym murze cmentarnym otaczającym kościół zachowała się renesansowa bramka z drugiej połowy XVI w[6].
Kościół posiada unikalne w skali regionu wyposażenie[3], na które składa się:
- barokowy ołtarz i ambona z XVIII (pierwotnie był to ołtarz ambonowy)
- chrzcielnica z 1598
- balaski
- empora
- epitafium z 1713
- malowidło na stropie z 1748, autorstwa E. Eifflera
Pałac
edytujDwór w Witnicy został zbudowany po 1780 przez rodzinę von Sydow[3]. Po pożarze nowi właściciele – rodzina von Oelsen – wzniosła w ok. 1840 okazały pałac w stylu neorenesansowym[4]. Pałac otoczony był przez rozległy park o pow. ok. 20 ha. Po II wojnie światowej pałac i park był wzorowo utrzymany przez mający tu u swą siedzibę PGR (w parku był zwierzyniec i bażanciarnia). W 1990 pałac został strawiony przez pożar – do chwili obecnej nie został odbudowany i pozostaje w stanie ruiny. Również park jest obecnie mocno zaniedbany, rośnie w nim cypryśnik błotny, cisy drzewiaste, dwa gatunki żywotników, jaśminowce i bzy lilaki[8]. Naprzeciw pałacu zachował się duży zespół zabudowań gospodarczych wzniesionych w drugiej połowie XIX w.
-
Na litografii, II poł. XIX w. -
Stan obecny (2011) -
Elewacja pałacu (2011) -
Wnętrze kościoła
_palac_(1).jpg)
_palac_(2).jpg)
_kosciol_(2).jpg)
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 148867
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1474 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c d e f g h Między Odrą, a Myślą, Oficyna IN PLUS, Szczecin 2011, ISBN 978-8389402-78-3
- ↑ a b Moryń, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Szczecinie, Szczecin 1997, ISBN 83-86334-32-0
- ↑ Czesław Piskorski, Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 308, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.
- ↑ a b c d e Roman Kostynowicz, Kościoły Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej, Szczecin: Szczecińskie Wydawnictwo Archidiecezjalne "Ottonianum", 2000, ISBN 83-7041-202-5, OCLC 77513490.
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 91, ISBN 978-83-7495-133-3.
- ↑ Mieczysław Jasnowski "Przewodnik po województwie szczecińskim" Nasza przyroda, Wyd. Liga Ochrony Przyrody Warszawa 1971 s. 177