Wikipedia

Witania

rodzaj roślin

Witania (Withania Pauquy) – rodzaj roślin z rodziny psiankowatych (Solanaceae). Obejmuje 19 gatunków[3]. Występują one w południowej Europie, południowej i wschodniej Azji oraz w niemal całej Afryce (bez Madagaskaru i niektórych krajów na zachodzie kontynentu)[3].

Witania
Ilustracja
Witania ospała
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

psiankowce

Rodzina

psiankowate

Rodzaj

witania

Nazwa systematyczna
Withania Pauquy
Belladone: 14 (1825), nom. cons.[3]
Typ nomenklatoryczny

W. frutescens (Linnaeus) Pauquy[4]

Synonimy
  • Archiphysalis Kuang
  • Hypnoticum Rodati ex Meisn.
  • Opsago Raf.
  • Physaliastrum Makino
  • Physaloides Moench
  • Puneeria Stocks
  • Scleromphalos Griff.[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Witania ospała W. somnifera stanowi surowiec (zwany ashwagandha) do wyrobu leku roślinnego pierwotnie w hinduskiej medycynie ludowej (ajurwedzie)[5]. Lek tradycyjnie stosowany jest głównie jako uspokajający, nasenny, redukujący stres. Liście i mazidła z ziela stosowane są do leczenia ran, chorób skóry i reumatoidalnych[6]. Owoce tego gatunku znaleziono w wieńcu kwiatowym złożonym w najbardziej wewnętrznej skrzyni grobowej w grobowcu Tutanchamona[5]. Owoce Withania coagulans wykorzystywane są do koagulacji mleka podczas wyrobu sera[5].

Morfologia

edytuj
Pokrój
Krzewy i byliny (geofity) o pędach pokrytych rozgałęzionymi włoskami[7][8]. Pędy wzniesione, zwykle mocno rozgałęzione[8].
Liście
Skrętoległe i naprzeciwległe, przy czym często występuje anizofilia – zróżnicowanie wielkości liści wyrastających w parach[7]. Liście są ogonkowe, pojedyncze, całobrzegie[8].
Kwiaty
Obupłciowe lub funkcjonalnie jednopłciowe[7]. Wyrastają na krótkich szypułkach[8], zwykle zwisając[7], pojedynczo lub w grupach po 2–6 w kątach liści[8][7]. Działki kielicha w liczbie 5 zrośnięte w rurkę dzwonkowatego kształtu, z działkami równej długości lub silnie asymetrycznymi[7], z ząbkami na końcach działek[8]. Dzwonkowata korona z płatkami rozdzielonymi do ok. połowy[8]. Pręcików jest 5, równej długości, nie wystających z rurki korony[7], z nitkami wyrastającymi blisko nasady korony, lekko spłaszczonymi w dole[8]. Dysk miodnikowy w postaci pierścienia otaczającego u nasady zalążnię[8]. Ta jest dwukomorowa, z licznymi zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, cienka[8]. W kwiatach funkcjonalnie męskich zalążnia jest zredukowana i pozbawiona szyjki i znamienia, w kwiatach żeńskich zredukowane jest pręcikowie[7].
Owoce
Kulistawe i gładkie[8] jagody ciasno lub luźno otoczone trwałym kielichem[7]. Zawierają one liczne (do 150) nasiona, kształtu nerkowatego lub dyskowatego[7].

Systematyka

edytuj

Rodzaj z podplemienia Withaninae z plemienia Physaleae z podrodziny Solanoideae z rodziny psiankowatych (Solanaceae)[9]. W niektórych ujęciach bywa tu włączana Mellissia begoniifolia (jako W. begoniifolia) – endemit Wyspy Świętej Heleny, wyodrębniana w monotypowy rodzaj[5].

Wykaz gatunków[3]

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2025-01-03] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2025-01-03] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Withania Pauquy. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2025-01-03].
  4. ↑ Withania Pauquy. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2025-01-03].
  5. ↑ a b c d David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 980, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. ↑ Ben-Erik van Wyk., Michael Wink, Rośliny lecznicze świata. Ilustrowany przewodnik naukowy po najważniejszych roślinach leczniczych świata i ich wykorzystaniu, MedPharm Polska, 2008, s. 346, ISBN 978-83-60466-51-3.
  7. ↑ a b c d e f g h i j Joachim W. Kadereit, Volker Bittrich (red.), The Families and Genera of Vascular Plants, t. XIV. Flowering Plants. Eudicots, Springer International Publishing Switzerland, 2016, s. 335, ISBN 978-3-319-28532-0.
  8. ↑ a b c d e f g h i j k Withania Pauquy, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2025-01-03].
  9. ↑ Genus: Withania Pauquy. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. USDA.gov. [dostęp 2025-01-03].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Witania&oldid=75716783”