Wiskaczan
rodzaj gryzoni
Wiskaczan[11] (Lagostomus) – rodzaj ssaków z rodziny szynszylowatych (Chinchillidae).
| Lagostomus | |||
| Brookes, 1828[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – wiskaczan wielki (Lagostomus maximus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
wiskaczan | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Lagostomus trichodactylus Brookes, 1828 (= Dipus maximus Desmarest, 1817) | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Zasięg występowania
edytujRodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Południowej (Boliwia, Paragwaj i Argentyna)[12][13][14].
Morfologia
edytujDługość ciała (bez ogona) samic 395–562 mm, samców 531–615 mm, długość ogona samic 135–173 mm, samców 154–205 mm, długość ucha samic 52–59 mm, samców 50–65 mm, długość tylnej stopy samic 104–118 mm, samców 118–136 mm; masa ciała samic 3,4–5 kg, samców 5–8,8 kg[13][15].
Systematyka
edytujRodzaj zdefiniował w 1828 roku brytyjski przyrodnik Joshua Brookes na łamach Transactions of the Linnean Society of London[1]. Na gatunek typowy wyznaczył (oznaczenie monotypowe) wiskaczana wielkiego (L. maximus).
Etymologia
edytuj- Viscaccia (Vizcacia, Viscacia): hiszp. vizcacha, viscacha lub bizcacha ‘wiskacza’, najprawdopodobniej od keczua wisk'acha ‘wiskacza’[16]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Lepus chilensis Oken, 1816 (= Dipus maximus Desmarest, 1817) (Oken); Viscaccia americana Schinz, 1825 (= Dipus maximus Desmarest, 1817) (Schinz).
- Lagostomus: gr. λαγως lagōs ‘zając’; στομα stoma, στοματος stomatos ‘usta’[17].
- Lagostomopsis: rodzaj Lagostomus Brookes, 1828; gr. οψις opsis ‘wygląd’[18]. Gatunek typowy (oznaczenie oryginalne): Lagostomus trichodactylus Brookes, 1828 (= Dipus maximus Desmarest, 1817).
Podział systematyczny
edytujDo rodzaju należą współczesne gatunki[g][20][15][12][11]:
- Lagostomus maximus (Desmarest, 1817) – wiskaczan wielki
- Lagostomus crassus O. Thomas, 1910 – wiskaczan gruby – takson wymarły, znany tylko z jednej czaszki[21]
Opisano również gatunki wymarłe w czasach prehistorycznych na terenie dzisiejszej Argentyny[22][23]:
- Lagostomus antiquus Ameghino, 1883[24] (miocen)
- Lagostomus cavifrons Ameghino, 1889[25] (plejstocen)
- Lagostomus compressidens (Ameghino, 1908)[26] (pliocen)
- Lagostomus debilis Ameghino, 1889[27] (plejstocen)
- Lagostomus egenus Ameghino, 1891[28] (plejstocen)
- Lagostomus euplasius (Ameghino, 1908)[26] (pliocen)
- Lagostomus incisus Ameghino, 1888[29] (pliocen)
- Lagostomus laminosus Ameghino, 1891[30] (miocen)
- Lagostomus pretrichodactyla (Rovereto, 1914)[31] (miocen)
- Lagostomus telenkechanum Rasia & Candela, 2017[23] (miocen)
Uwagi
edytuj- ↑ Nomen nudum.
- ↑ Nazwa nieważna, książka Okena została odrzucona do celów nomenklatorycznych na mocy uprawnień ICZN[3].
- ↑ Młodszy homonim Viscaccia Oken, 1816[5].
- ↑ Wariant pisowni Viscaccia Schinz, 1825.
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Viscaccia Schinz, 1825.
- ↑ Nieuzasadniona poprawka Lagostomus Brookes, 1828.
- ↑ W teriologii za taksony współczesne uważa się również gatunki wymarłe po 1500 roku[19].
Przypisy
edytuj- ↑ a b J. Brookes. On a new genus of the order Rodentia. „Transactions of the Linnean Society of London”. 16, s. 96, 1828. (ang.).
- ↑ J. Brookes. A new genus of Rodentia. „The Zoological Journal”. 4 (13), s. 133, 1828. (ang.).
- ↑ F. Hemming. Opinion 417. Rejection for nomenclatorial purposes of volume 3 (Zoologie) of the work by Lorenz Oken entitled Okens Lehrbuch der Naturgeschichte published in 1815—1816. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 14, s. 1–42, 1956–1957. (ang.).
- ↑ L. Oken: Lehrbuch der Naturgeschichte. T. 3. Cz. 2. Jena: August Schmid, 1816, s. 835. (niem.).
- ↑ A.E. Spotorno & J.L. Patton: Superfamily Chinchilloidea Bennett, 1833. W: J.L. Patton, U.F.J. Pardiñas & G. D’Elía: Mammals of South America. Cz. 2: Rodents. Chicago: University of Chicago Press, 2015, s. 780. ISBN 978-0-226-16957-6. (ang.).
- ↑ H.R. Schinz: Das Thierreich, eingetheilt nach dem Bau der Thiere als Grundlage ihrer Naturgeschichte und der vergleichenden Anatomie von den Herrn Ritter von Cuvier. Cz. 4: Zoophyten. Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’schen Buchhandlung, 1825, s. 429. (niem.).
- ↑ H.R. Schinz: Naturgeschichte und Abbildungen der Säugethiere: nach den neuesten Systemen zum gemeinnützigen Gebrauche entworfen, und mit Berücksichtigung für den Unterricht der Jugend bearbeitet. Zürich: in Brodtmanns lithographischer Kunstanstalt, 1825, s. 117. (niem.).
- ↑ J.R. Rengger: Naturgeschichte der Säugethiere von Paraguay. Basel: Schweighauserschen Buchhandlumg, 1830, s. 372 (przypis). (niem.).
- ↑ J.J. Kaup. Berichtigung die Gattung Callomys d’Orb. betreffend. „Isis von Oken”. Jahrgang 1832 (11), s. 1210, 1832. (niem.).
- ↑ L. Kraglievich. Sobre el conducto humeral en las vizcachas y paquirucoschapadmalenses con descripción del Paedotherium imperforatum. „Anales del Museo Nacional de Historia Natural Bernardino Rivadavia”. 34, s. 45, 1926. (hiszp.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 228. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 556. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b A. Spotorno & P. Valladares: Family Chinchillidae (Viscachas and Chinchillas). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 477. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Lagostomus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-11-01].
- ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 358. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 707.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 361.
- ↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 175. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Taxonomic overview. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-16]. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-16]. (ang.).
- ↑ N. Roach, Lagostomus crassus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2022-2 [dostęp 2023-10-16] (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra, Lagostomus Brookes, 1829, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-16] (ang.).
- ↑ a b L.L. Rasia & A.M. Candela. Lagostomus telenkechanum, sp. nov., a new lagostomine rodent (Caviomorpha, Chinchillidae) from the Arroyo Chasicó Formation (late Miocene; Buenos Aires Province, Argentina). „Journal of Vertebrate Paleontology”, s. e1239205, w druku. DOI: 10.1080/02724634.2017.1239205. (ang.).
- ↑ F. Ameghino. Sobre una colección de mamíferos fósiles del piso mesopotámico de la formación patagónica recogidos en las barrancas del Paraná por el profesor Pedro Scalabrini. „Boletin de la Academia Nacional de Ciencias en Córdoba, República Argentina”. 5, s. 103, 1883. (hiszp.).
- ↑ Ameghino 1889 ↓, s. 180.
- ↑ a b F. Ameghino. Las formaciones sedimentarias de la región litoral de Mar del Plata y Chapalmalán. „Anales del Museo Nacional de Buenos Aires”. Serie III. 10, s. 424–425, 1908. (hiszp.).
- ↑ Ameghino 1889 ↓, s. 179.
- ↑ F. Ameghino. Caracteres diagnósticos de cincuenta especies nuevas de mamíferos fósiles argentinos. „Revista argentina de historia natural”. 1, s. 145, 1891. (hiszp.).
- ↑ Lista de las especies de mamíferos fósiles del Mioceno superior de Monte Hermoso, hasta ahora conocidas. Buenos Aires: Editorial Coni, 1888, s. 9. (hiszp.).
- ↑ F. Ameghino. Mamíferos y aves fósiles argentinas. — Especies nuevas, addiciones y correcciones. „Revista argentina de historia natural”. 1, s. 245, 1891. (hiszp.).
- ↑ Rovereto. Los Estratos Araucanos y sus fósiles. „Anales del Museo Nacional de Historia Natural de Buenos Aires”. 25, s. 73, 1914. (hiszp.).
Bibliografia
edytuj- F. Ameghino. Contribución al conocimiento de los mamiferos fósiles de la República Argentina. „Actas de la Academia Nacional de Ciencias de la República Argentina en Córdoba”. 6, s. 1–1027, 1889. (hiszp.).
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).