Winowno (województwo śląskie)
Winowno – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie myszkowskim, w gminie Koziegłowy.
| wieś | |
 Kościół zesłania Ducha św. w Winownie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2008) |
446 |
| Strefa numeracyjna |
34 |
| Kod pocztowy |
42-350[2] |
| Tablice rejestracyjne |
SMY |
| SIMC |
0136283 |
Położenie na mapie gminy Koziegłowy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu myszkowskiego  | |
 50°32′31″N 19°10′06″E/50,541944 19,168333[1]
| |
Wieś biskupstwa krakowskiego w księstwie siewierskim w końcu XVI wieku[3]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.
Nazwa
edytujNazwę miejscowości w zlatynizowanej formie Vinowno wymienia w latach (1470–1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis[4].
Historia Winowna
edytujJak podaje polski historyk Jan Długosz w spisanym po łacinie opisie diecezji krakowskiej Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, wieś należała do kościoła parafialnego w Siewierzu. Z miejscowością wiąże się nazwisko Jana Koziegłowskiego wymienianego przez Długosza jako właściciela miejscowości[4].
Wieś w latach 1595-1988 należała do kościoła parafialnego w Koziegłówkach. W XV w. właścicielem jej był Jan Koziegłowski herbu Lis. Kmiecie mieli w niej 7 łanów ziemi, a sołtys 2 łany[5]. Od wsi dziesięcinę konopną i pieniężną pobierał kościół w Pszczynie („Plosczynie"). W Winownie nie było wtedy jeszcze ani folwarku, ani dworu i karczmy. W akcie sprzedaży Księstwa Siewierskiego z 1443 r., wymieniony jest Krusin („Cruschin") - folwark rycerski. Jednak żadna z późniejszych wizytacji biskupich nie podaje takiej wsi (wieś opustoszała). Prawdopodobnie więc w akcie sprzedaży była mowa o folwarku wsi Winowno. „Liber retaxationum" z 1529 r. podaje, że jeden kmieć z Winowna płacił dziesięcinę pieniężną kościołowi w Koziegłówkach, wartości 12 groszy.
W 1795 po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze rosyjskim i leżała w Królestwie Polskim. Miejscowość jako wieś i osada leśna leżące w powiecie będzińskim gmina Koziegłowy pod koniec XIX wieku wymienia Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. W 1827 we wsi znajdowało się 41 domostw zamieszkanych przez 254 mieszkańców. W 1893 wieś liczyła 977 morg powierzchni, a osada leśna należąca do leśnictwa rządowego Olsztyn miała 15 morg ziemi 1 dom zamieszkiwany przez 6 mieszkańców. W sąsiedztwie znajdowała się również osada karczmarska o powierzchni 6 morg. W 1893 roku miejscowość miała 67 domy, w których mieszkało 585 mieszkańców[5].
W Winownie urodził się w 1880 r. Jan Cesarz, ksiądz (święcenia kapłańskie 29 VI 1903).
Okres międzywojenny
edytujW okresie międzywojennym proboszcz kilku parafii w Łodzi (św. Wojciecha - 1918-1928, Podwyższenia św. Krzyża - 1928-1930) oraz par. św. Katarzyny w Zgierzu (1930-1936), od 1937 r. proboszcz katedry łódzkiej. Prałat od 1933 roku. Od 5 IX 1939 r. wikariusz generalny diecezji łódzkiej. Aresztowany przez Niemców 6 X 1941 r., podczas dużej akcji represyjnej przeciwko księżom diecezji łódzkiej, osadzony w obozie koncentracyjnym Dachau - nr 28157 - i tam zginął 4 V 1942 roku[6].
Jeden z jego braci - Józef Cesarz, naczelny lekarz 74 pułku piechoty z Lublińca zginął podczas egzekucji 300 polskich jeńców wojennych pod Ciepielowem[6].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 148419
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1472 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 100.
- ↑ a b Przeździecki 1864 ↓, s. 193.
- ↑ a b Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. XIII, hasło "Winowno". nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1881. s. 562. [dostęp 2019-07-07].
- ↑ a b Stefan Nowak, Pamięci ks. prałata Jana Cesarza, "Niedziela" (edycja łódzka), 2004, nr 17; por. Stefan Nowak, Prałat Jan Cesarz (2004) oraz "Życie Zgierza" z 11 I 1937, art. "Jak miasto pożegnało ks. prałata Cesarza"
Bibliografia
edytuj- Aleksander Przeździecki: Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis tom II, w serii "Jana Długosza kanonika krakowskiego dzieła wszystkie" tom VIII. Kraków: Czas, 1864.
Linki zewnętrzne
edytuj- Winowno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 562.