William Stephenson
William Stephenson ps. Intrepid[1] (ur. 23 stycznia 1896 w Winnipeg, zm. 31 stycznia 1989 w Paget) – kanadyjski przedsiębiorca, milioner, szef brytyjskiego wywiadu na zachodniej półkuli w czasie II wojny światowej.
William Stephenson (1942) | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Zawód, zajęcie |
przedsiębiorca, milioner, szpieg |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujUrodził się 23 stycznia 1896 w Winnipeg[2] jako William Samuel Clouston Stanger. Adoptowany w wieku czterech lat przez Vigfusa i Kristin Stephensonów przyjął ich nazwisko i dorastał w Point Douglas[1] w kanadyjskiej prowincji Manitoba[3].
Porzucił edukację dla służby w korpusie Royal Canadian Engineers (1914–1915), a następnie Royal Flying Corps (1915–1918) we Francji[3]. Przypisano mu 16 zestrzeleń wrogich samolotów, za co odznaczono go Krzyżem Wojskowym[1] i Krzyżem Wybitnej Służby Lotniczej (Distinguished Flying Cross)[2]. Po wojnie zajmował się różnymi przedsięwzięciami, produkując m.in. radia, fonografy, samochody i samoloty, ale też zajmując się budownictwem, handlem nieruchomościami i działając w branży stalowej[3]. Dzięki prowadzonej działalności zyskał duży majątek[1], zarejestrował też kilka patentów[3]. W tym czasie żył w Wielkiej Brytanii[1]. Dzięki rozległym kontaktom biznesowym uzyskał wartościowe informacje na temat postępującej w latach 30. rozbudowy w Niemczech przemysłu zbrojeniowego i sił zbrojnych, a także o rozwoju niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma[3].
Zdobyte informacje Stephenson przekazał brytyjskim służbom wywiadowczym. Po objęciu w 1940 urzędu premiera Wielkiej Brytanii[3] przez zaprzyjaźnionego z nim[1] Winstona Churchilla Stephenson[3] został jego osobistym wysłannikiem do prezydenta USA Franklina Roosvelta[1]. Został wysłany do Nowego Jorku, by kierować tworzoną w Stanach Zjednoczonych British Security Coordination. Na jej czele Stephenson koordynował całość brytyjskich operacji szpiegowskich na zachodniej półkuli: rekrutował agentów, tworzył ośrodek szkoleniowy dla agentów Kanadzie i organizował łączność między BSC i rządem Stanów Zjednoczonych do czasu aż Office of Strategic Services przejęło w 1942 odpowiedzialność za działalność w USA[3]. Z czasem Stephenson został bliskim doradcą Roosvelta i z jego polecenia na szefa Office of Strategic Services mianowano Williama Donovana[1].
BSC działała za nieformalnym przyzwoleniem administracji prezydenta Roosevelta i zajmowała się lobbowaniem na rzecz wsparcia dla Wielkiej Brytanii, walczącej przeciw nazistowskim Niemcom[4], ale także w tajemnicy przed amerykańskimi władzami prowadziła kampanię propagandową i manipulacji prasą oraz radiem, doprowadzając do publikowania probrytyjskich i antyniemieckich treści. BSC wydawało broszury, grę planszową i rozpropagowało mapę pokazującą rzekome niemieckie plany ekspansji w Ameryce Południowej i Środkowej[5]. BSC zajmowała się również zwalczaniem niemieckich wpływów w USA[4] i zwalczaniem organizacji izolacjonistycznych. Celem kampanii było przekonanie amerykańskiego społeczeństwa, że dołączenie do wojny przeciw Niemcom jest słuszne, a pozostawanie na boku antyamerykańskie[5]. Stephenson finansował wiele operacji BSC z własnej kieszeni[3].
Jednym z absolwentów jego kursów był Ian Fleming, który określił Stephensona jako inspirację dla swoich powieści szpiegowskich[1].
W 1945 otrzymał tytuł szlachecki[3]. Rok później jako pierwszy obywatel obcego państwa otrzymał od Harry’ego Trumana najwyższe (w okresie 1942–1952) odznaczenie amerykańskie Medal for Merit, a w 1979 r. został Towarzyszem Orderu Kanady[1], zaś w 1985 otrzymał Manitoba Order of the Buffalo Hunt. Ponadto otrzymał honorowe dyplomy od University of Winnipeg (1979) i University of Manitoba (1980)[2]. Po wojnie wrócił do działalności biznesowej, kierując nią z Jamajki. Na emeryturę przeszedł w 1968, a 21 lat później zmarł[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j Sir William Stephenson [online], www.winnipegrealtors.ca [dostęp 2020-06-01] (ang.).
- ↑ a b c Memorable Manitobans: William Stephenson (1897-1989) [online], www.mhs.mb.ca [dostęp 2020-06-01] .
- ↑ a b c d e f g h i j k William Stephenson, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-06-01] (ang.).
- ↑ a b Hubert Kozieł , Brazylia, sojusznik aliantów z Ameryki Południowej, 28 maja 2020 [dostęp 2020-05-31] [zarchiwizowane] (pol.).
- ↑ a b William Boyd on the largest covert operation in UK history [online], the Guardian, 19 sierpnia 2006 [dostęp 2020-05-31] (ang.).