Wilajet lebapski
Wilajet lebapski (turkm. Lebap welaýaty, turkm. cyr. Лебап велаяты; ros. Лебапский велаят) – jeden z pięciu wilajetów Turkmenistanu, we wschodniej części kraju, ze stolicą w Türkmenabacie. Według spisu powszechnego z 2011 roku liczy ponad 1,4 miliona mieszkańców[1].
| wilajet | |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Kod ISO 3166-2 |
TM-L |
| Powierzchnia |
93 730 km² |
| Populacja (2011) • liczba ludności |
|
| • gęstość |
11,0 os./km² |
Położenie na mapie Turkmenistanu
| |
| Strona internetowa | |
Geografia
edytujWilajet lebapski graniczy od południa z wilajetem maryjskim, od zachodu z wilajetami daszoguskim i w niewielkim stopniu z achalskim, od północy i północnego wschodu z uzbeckimi wilajetami chorezmijskim, bucharskim, kaszkadaryjskim i surchandaryjskim, od południowego wschodu z afgańskimi prowincjami Farjab, Dżozdżan i Balch[2].
Ponad 90% terytorium wilajetu to pustynne równiny, na zachodnim brzegu przepływającej przez region Amu-darii znajduje się pustynia Kara-kum a na wschodnim – Kyzył-kum. Na wschodzie rozciąga się pasmo Köýtendag, w którego skład wchodzi najwyższy szczyt kraju – 3139 metrowy Ajribaba[1].
Do bogactw naturalnych należą gaz ziemny, siarka, węgiel, sól i minerały[1].
Wilajet cechuje bardzo suchy klimat, wybitnie kontynentalny. Średnie temperatury latem oscylują tu w granicach 50 °C; zimą wahają się pomiędzy -2 a 4 °C. Osadnictwo wilajetu skupia się głównie wzdłuż koryta Amu-darii[1].
Podział administracyjny
edytujWilajet dzieli się na 10 etrapów i 3 miasta na prawach etrapu[1].
| Miasto | Ludność (różne lata) |
|---|---|
| Gazojak | 23.450 |
| Kerki | 38.350 |
| Türkmenabat | 408.906 |
| Etrap | Siedziba | Ludność (różne lata) |
|---|---|---|
| Çärjew | 46.500 | |
| Darganata | Darganata | 42.000 |
| Dänew | Dänew | 44.370 |
| Döwletli | ||
| Farap | Farap | 46.700 |
| Halaç | Halaç | 72.800 |
| Hojambaz | Hojambaz | 44.700 |
| Kerki | ||
| Köýtendag | Köýtendag | 36.400 |
| Saýat | Saýat | 47.000 |
Gospodarka
edytujOśrodek wydobycia minerałów, węgla, soli, siarki i gazu ziemnego[1].
W rejonie Amu-darii hoduje się zwierzęta gospodarskie i jedwabniki oraz uprawia zboża, bawełnę, melony; na terenach pustynnych rozwinęła się hodowla owiec rasy karakuł. Wilajet jest największym ośrodkiem przemysłu bawełnianego i jedwabniczego w kraju, do tego znajdują się tutaj zakłady produkujące tkaniny i dzianinę, mąkę oraz wyroby cukiernicze; rozwijają się przemysł chemiczny i budowlany[1].
Ochrona przyrody
edytujNa terytorium wilajetu umiejscowione są trzy rezerwaty przyrody: Amyderýa, Repetek oraz Köýtendag. W drugim znajduje się miejsce uznawane za najgorętsze na Ziemi. Köýtendag z kolei jest uważany za główną atrakcję wilajetu lebapskiego ze względu na zachowane pozostałości po dinozaurach oraz sporą liczbę chronionych zwierząt i roślin[1].