Wikipedia:Strategia Wikimedia

Dla czytelnikówPierwsze krokiPortal wikipedystów

WyszukajUżyjZgłoś błądKontakt

Możesz realnie wpłynąć na kształt przyszłej, wspólnej strategii!

Od 2016 trwają prace nad strategią ruchu Wikimedia. Przyjęto standardowy horyzont czasowy – 15 lat (umownie rok 2030). Tej strategii będą podporządkowane plany 3–5-letnie, które będą mogły przyjmować poszczególne organizacje, takie jak Wikimedia Foundation czy Wikimedia Polska, pojedynczo lub w ramach szerszego forum (np. Wikimedia Central and Eastern Europe).

Taka jest ogólna koncepcja. Jednak nie jest ona sztywna. Szczegóły, nawet te kluczowe, są omawiane i dopracowywane na bieżąco. Dlatego niniejsza strona może nie odzwierciedlać aktualnego stanu zamierzeń co do przyszłych etapów.

Zapoznaj się z raportami po pierwszej fazie i raportem otwarcia drugiej fazy (ang.).

Przed 2016

2003–2009

Wikipedia powstała w 2001. Przez 2,5 roku decyzje były podejmowane wyłącznie przez wolontariuszy. Dotyczyły one otwierania nowych wiki, wypracowywania zasad projektów, finansowania, utrzymania serwerów itd. W 2003 powstała Wikimedia Foundation (WMF), która przejęła zarządzanie finansami i serwerami. Od tego czasu do roku 2009 powstało kilka krótkoterminowych planów (2004, 2006, 2009). Były one ustalane m.in. na kanwie wyborów Rady Powierniczej WMF, na liście mailingowej i na Meta-Wiki.

2010–2011, pierwsze podejście: wielkie pomysły bez konsekwencji

Pierwszy większy proces strategiczny miał miejsce w 2010–2011. Przyjęta strategia miała obejmować okres 5 lat (do 2015) i wiązać tylko WMF, tzn. wnioski z niej miały przełożyć się na plan rozwoju Fundacji i priorytety jej pracowników. W tamtym czasie Wikimedia Foundation miała 50 pracowników i 25 mln dolarów rocznego dochodu, a liczba edytujących wolontariuszy była największa w historii. Ten proces był innowacyjny i przełomowy, ponieważ stanowił wyjątek od reguły, że strategię ustalają najwyżsi pracownicy korporacji (w przypadku WMF byliby to szefowie działów). Pomysłodawczynią takiego trybu prac była ówczesna dyrektor wykonawcza WMF, Sue Gardner.

We wstępnym etapie (dyskusje, zbieranie opinii) wzięły udział 2 tysiące wolontariuszy. Ta liczba zaskoczyła organizatorów i etap wstępny stał się etapem głównym. Pojawiło się dużo postulatów z odległych od siebie pól aktywności Wikimedia. Zebrano wiele wniosków. Jednakże etap wielkich pomysłów był wyczerpujący. Położono mniejszy nacisk na określenie sposobu wdrożenia wniosków oraz mierzenia efektów. Ostatecznie, mimo że społeczność dobrze przyjęła plan strategiczny, był on zbyt rozległy i zbyt ambitny, żeby WMF mogła go realizować.

2012, Narrowing focus: oprogramowanie i granty

Półtora roku po przyjęciu planu strategicznego, w październiku 2012, Sue Gardner opublikowała dokument Narrowing focus („Zawężanie skupienia”). Była to próba dostosowania wielkich pomysłów z 2010–2011 do realnych możliwości WMF. Dokument został przyjęty przez Radę Powierniczą Fundacji. Społeczność nie brała udziału w pracach nad nim.

To w tym dokumencie stwierdzono: „jesteśmy serwisem internetowym, więc kwestie techniczne są kluczowe”. Przyspieszono prace nad VisualEditorem (wypuszczonym do użytku już pół roku później) i powiadomieniami. Narrowing fous odnosił się też do działalności grantowej przez WMF. Niedługo wcześniej, bo na wiosnę 2012, powstał Komitet Rozporządzania Środkami (FDC), którego przewodniczącym został Pundit. Na podstawie Narrowing fous wzmocniono rolę FDC.

2015, zwinne zarządzanie

W maju 2014 Lila Tretikov przejęła funkcję dyrektor wykonawczej WMF. Zbliżał się koniec ówcześnie obowiązującej strategii. Lila, będąc informatyczką i menedżerką, miała spowodować, że WMF skupi się na „technicznej” stronie Wikimedia. Jednak zaproponowała, by odrzucić planowanie długoterminowe i skupić się na zwinnym zarządzaniu. Zgodnie z tym założeniem w okresie 2014–2015 przedstawiła szereg koncepcji, w tym kontrowersyjny Knowledge Engine. Takie postępowanie było niezrozumiałe dla szerokiego kręgu wolontariuszy i pracowników. Nie było wiadomo, w którą stronę zmierzają Wikimedia, jak tworzyć roczne plany organizacji, jak planować bieżącą pracę WMF. Przypominano, że Wikimedia nie jest standardowym producentem oprogramowania z Doliny Krzemowej.

Plan półtoraroczny 2016–2018

Pod koniec 2015, w obliczu opisanych wyżej problemów, Rada Powiernicza zleciła określenie strategicznej wizji wiążącej Fundację. Równocześnie Komitet Rozporządzania Środkami wytknął brak transparentnego zarządzania Fundacją. W zimie 2015/2016 pracownicy WMF podjęli prace nad nowymi założeniami „2016 Strategy”, które miały objąć 18 miesięcy w okresie 2016–2018. W trakcie prac, przy wsparciu społeczności, wymogli oni na Lili rezygnację z pracy. Dyrektorką wykonawczą WMF została Katherine Maher. Prace „2016 Strategy” zostały zakończone wraz z ogłoszeniem planu rocznego Fundacji na rok budżetowy 2016/2017.

Strategia 2017–2030

Etap 1: 2017

W skrócie: etap 1 służył ustaleniu koncepcji zmian globalnego ruchu Wikimedia. Ustaliliśmy, gdzie jesteśmy i gdzie chcielibyśmy być. Trudno przecież budować wspólną przyszłość, jeżeli nie zacznie się od ustalenia, co jest wspólne obecnie.

Pod koniec 2016 przystąpiono do prac nad największym w historii ruchu Wikimedia procesem strategicznym. Strategia ma obejmować okres ok. 15 lat, a symbolicznym horyzontem jest rok 2030. Po raz pierwszy ma dotyczyć bezpośrednio całych Wikimediów, a nie tylko Wikimedia Foundation z pośrednim wpływem na resztę. Po raz pierwszy dyskusja toczy się nie tylko w języku angielskim.

W 2017 zorganizowano szeroko zakrojone, trwające dużo czasu konsultacje dotyczące spraw podstawowych, ponieważ założeniem było to, żeby każdy mógł się wypowiedzieć. Punkty widzenia osób z różnych cywilizacji i kultur, grup majątkowych, wiekowych itd. naturalnie się różnią, a przecież wszyscy są równi i uprawnieni do zabrania głosu.

Od stycznia do września 2017 odbyły się dyskusje wśród indywidualnych wolontariuszy (ścieżka B) i organizacji (ścieżka A) oraz przeprowadzono badania internautów w krajach najmniej rozwiniętych (Nowe głosy). W tej fazie wzięło udział 109 społeczności i grup wolontariuszy. Dwaj Polacy – Polimerek i SGrabarczuk – zostali zaangażowani jako płatni współpracownicy Wikimedia Foundation.

W ramach 1. cyklu dyskusji wikimedianie odpowiadali na pytanie „co chcemy zbudować albo osiągnąć w ciągu następnych 15 lat?”. Ponad 1800 otrzymanych postulatów zgrupowano w 5 tematów: „Zdrowe, otwarte społeczności” (poprawa atmosfery wśród wolontariuszy), „Czasy rzeczywistości rozszerzonej” (kwestie technologiczne), „Ruch prawdziwie globalny” (wspieranie społeczności z krajów mniej rozwiniętych), „Najbardziej szanowane źródło wiedzy” (nacisk na jakość) i „Włączanie się w ekosystem wiedzy” (współpraca z podobnymi organizacjami).

W ramach cyklu 2 omówiono 5 wyżej wymienionych tematów. Następnie opublikowano raporty z badań w krajach najmniej rozwiniętych. W ramach cyklu 3 wikimedianie odpowiadali na pytania postawione w związku z wnioskami ze wspomnianych badań. Fazę pierwszą zakończyło przyjęcie Kierunku strategicznego, który sformułowano tak, by uwzględnił wnioski z dyskusji i badań oraz połączył inspiracje członków ruchu Wikimedia na całym świecie.

Raporty:

• Z cyklu 1
• Z cyklu 2
• Z cyklu 3
• Z badań
• Wszystkie raporty

Wstęp do Kierunku strategicznego:

---

Do 2030 Wikimedia stanie się podstawową infrastrukturą systemu wolnej wiedzy i każdy, kto podziela naszą wizję, będzie mógł do nas dołączyć.

My, społeczności i organizacje Wikimedia, razem zmienimy świat, zbierając wiedzę, która w pełni odzwierciedla ludzką różnorodność, oraz tworząc struktury i usługi, dzięki którym inni będą mogli robić to samo.

Będziemy kontynuowali naszą misję tworzenia treści, tak jak to robiliśmy dotychczas, i pójdziemy z tym dalej.

Wiedza jako usługa: aby służyć użytkownikom, rozwiniemy naszą podstawową infrastrukturę w platformę, która dostarczy otwartą wiedzę światu i społecznościom na wszystkich interfejsach. Stworzymy narzędzia dla sojuszników i partnerów, którzy będą mogli organizować i dostarczać otwartą wiedzę poza Wikimediami. Dzięki naszej infrastrukturze my i inni będziemy zbierali i korzystali z różnych form wolnej, godnej zaufania wiedzy.

Wyrównywanie szans dostępu do wiedzy: jako ruch społeczny skupimy się na wiedzy i społecznościach, które są marginalizowane przez struktury władzy i przywilejów. Przyjmiemy ludzi o każdym doświadczeniu, aby budowali silne i zróżnicowane społeczności. Przełamiemy społeczne, polityczne i techniczne bariery, które utrudniają ludziom uzyskanie dostępu i wnoszenie wkładu w wolną wiedzę.

Etap 2: 2018–2020

W skrócie: zmiany Wikimediów zaczęliśmy od zmian w organizacjach Wikimedia.

Od kwietnia 2018, czyli od Wikimedia Conference w Berlinie, do analogicznej konferencji w 2020 (Wikimedia Summit), trwa następny etap. Ustalono, że będzie on dotyczył jedynie struktury organizacyjnej Wikimediów, czyli relacji między organizacjami. Przykładowo: tego, czy mają dalej istnieć Wikimedia Foundation albo Wikimedia Polska, czy stworzyć coś zamiast albo coś pośredniego, typu Wikimedia Europa albo Wikimedia GLAM. Ten etap nie dotyczy priorytetów czy działań wewnątrz organizacji lub społeczności.

Utworzono eksperckie grupy robocze złożone z wolontariuszy i pracowników organizacji Wikimedia. Grupy te na podstawie Kierunku opracowały wstępne rekomendacje zmian w 9 obszarach tematycznych:

1. Role i zadania – model organizacyjny ruchu Wikimedia,
2. Źródła przychodów i alokacja zasobów – skąd i jak brać pieniądze;
3. Alokacja zasobów – gdzie i jak wydawać pieniądze;
4. Różnorodność – wśród wikimedian i w treści projektów;
5. Partnerstwa – współpraca z instytucjami, organizacjami i ruchami społecznymi;
6. Budowa potencjału – rozwój organizacji;
7. Zdrowie społeczności – kultura współpracy;
8. Produkt i Technologia – oprogramowanie, platformy;
9. Rzecznictwo – ramy prawne i polityki publiczne.

Grupy nie współpracowały wiele między sobą, dlatego ich rekomendacje były liczne (było ich 89) i różnorodne. Następnie część członków grup zebrała wspólny mianownik tych propozycji i napisała jednolity, krótszy zestaw. Zarówno przy pisaniu pierwszych wersji rekomendacji, jak i tego krótszego zestawu, posiłkowano się materiałami z dyskusji prowadzonych wśród społeczności.

Etap 3: od lipca 2020

W roku budżetowym 2020–2021 rozpocznie się etap wdrażania rekomendacji opracowanych w roku 2020.