Wikipedia:Nie przedstawiamy twórczości własnej

Dla czytelnikówPierwsze krokiPortal wikipedystów

ZasadyWspółpracaSpołecznośćSzablonyPomoc

Skocz poniżej nawigacji.

W artykułach Wikipedii nie przedstawiamy twórczości własnej (ang. no original research, NOR; dosł. „zakaz badań pierwotnych”). Ta zasada Wikipedii wynika z filaru „Wikipedia to encyklopedia”.

Twórczość własna to nieopublikowane w wiarygodnych źródłach informacje, będące wytworem edytującego, ewentualnie powstałe w wyniku tendencyjnego interpretowania przez niego źródeł, sprzecznego z ich przekazem. Na zakaz zamieszczania twórczości własnej nie ma wpływu prawdziwość informacji przedstawionych przez edytującego. W szczególności twórczością własną jest umieszczanie:

• niepublikowanych wyników badań, hipotez i idei;
• nowych, niezdefiniowanych w źródłach terminów i neologizmów;
• nowych, niepublikowanych definicji istniejących terminów;
• nowych, niepublikowanych wniosków lub syntez na podstawie zestawiania faktów (podsumowywania faktów, bez wskazania tego typu syntezy w uznawanych źródłach);
• własnych interpretacji już opublikowanych wyników, innych niż zawartych w materiale źródłowym (reanaliza);
• własnych interpretacji wydarzeń historycznych, społecznych, politycznych itp.;
• własnych argumentów (bez cytowania uznanych źródeł takich argumentów), które mają na celu wsparcie innych pomysłów, teorii, argumentów czy punktów widzenia;
• własnych opinii o dziełach sztuki, osobach, ideach itp.;
• innych własnych przemyśleń i poglądów;
• samodzielne/dosłowne tłumaczenie nazw własnych.

Najlepszym sposobem na respektowanie zasady jest korzystanie z wiarygodnych publikacji podczas edytowania Wikipedii i niedokonywanie zmian istoty przekazu zawartego w źródłach.

Uzasadnienie

Twórczość własną wykluczono w Wikipedii w celu zachowania reputacji i wiarygodności tego przedsięwzięcia, którego celem jest stworzenie wartościowej encyklopedii.

Ponieważ edytować Wikipedię może każdy i może robić to anonimowo lub nawet prezentując w Internecie fałszywą tożsamość – wiarygodność nie może opierać się na autorytecie piszącego. Dlatego Wikipedia gromadzi wiedzę pochodzącą wyłącznie z wiarygodnych źródeł, by każdy mógł zweryfikować zawarte tu informacje. Z tych samych powodów, dyskutując w gronie wikipedystów, również nie odwołujemy się do własnego autorytetu. Podczas sporu lub przedstawiania propozycji należy posługiwać się argumentami merytorycznymi i odwołaniami do wiarygodnych źródeł, unikając argumentów personalnych.

W związku z łatwością publikowania współcześnie różnych treści (choćby w Internecie), kluczowe podczas edytowania Wikipedii jest opieranie się na wiarygodnych, rzetelnych, niezależnych źródłach.

Własne badania

Wprowadzenie przez edytującego do artykułu wyników własnych badań lub własnych poglądów nie jest naruszeniem zasady nieprzedstawiania twórczości własnej – jeżeli były one wcześniej opublikowane w wiarygodnych źródłach. Wprowadzając takie informacje, nie należy pisać w pierwszej osobie, należy wskazać publikacje źródłowe w przypisach bibliograficznych i zrobić to zgodnie z pozostałymi zasadami Wikipedii. Należy też pamiętać o problemach związanych z konfliktem interesów.

Pożądana aktywność własna

Bardzo wskazane podczas edytowania Wikipedii jest zbieranie i organizowanie informacji z opublikowanych już źródeł. Kwerendę dostępnych, opublikowanych źródeł pierwotnych i wtórnych, wybór źródeł wiarygodnych i odrzucenie wątpliwych nazywamy pracą w oparciu o źródła, a nie twórczością własną. Praca w oparciu o źródła jest fundamentem tworzenia encyklopedii. Krytyczne podejście do źródeł nie oznacza jednak preferowania jakichkolwiek poglądów. Zgodnie z zasadą neutralnego punktu widzenia należy bezstronnie prezentować różne poglądy bez rozstrzygania, który z nich jest słuszny.

Ilustracje a twórczość własna

Wyjątek od reguły zabraniającej twórczości własnej stanowią ilustracje zamieszczane w artykułach. Zachęca się wszystkich wikipedystów do publikowania własnoręcznie wykonanych zdjęć i innych grafik.

Powodem zwolnienia zdjęć z zasady niewprowadzania twórczości własnej jest to, że fotografia stanowi swego rodzaju dokument rzeczywistości i o ile nie jest sfałszowana, z założenia przedstawia obraz wiarygodny. Ponadto bez własnych zdjęć trudno byłoby stworzyć wolną encyklopedię, gdyż prawa autorskie ograniczają zasoby zdjęć z wolnymi licencjami. Pozostałe własnoręcznie sporządzone ilustracje (np. schematy, diagramy, herby, mapy itp.), aby mogły być zamieszczone w artykule, powinny mieć w opisie wskazane wiarygodne źródło przedstawionej treści.

Fotografie potencjalnie mogą podlegać różnego rodzaju modyfikacjom, także wprowadzającym w błąd, np. fotomontaże ilustrujące zdarzenia, które nigdy nie miały miejsca. Z tego powodu autor zdjęcia powinien opisać wszystkie takie zmiany (a także np. retusz, usunięcie zbędnych treści itp. modyfikacje). Zdjęcia mogą być także wykorzystywane do fałszowania rzeczywistości. Tego rodzaju materiałów nie należy używać w artykułach (wyjątkiem są artykuły typu „Fotomontaż”, gdzie ich użycie jest jawne i celowe), choć wikipedyści mogą ich używać na innych stronach.

Materiały ilustracyjne opisujące w jakikolwiek sposób twórczość własną (np. ilustrujące własne hipotezy) są niedopuszczalne w artykułach – wszystkie zamieszczone w nich zdjęcia i inne grafiki muszą być zgodne z podstawowymi zasadami Wikipedii, zwłaszcza być weryfikowalne, a ich dobór i treść powinny przedstawiać neutralny punkt widzenia.

Inne wyjątki od zasady

Dopuszcza się przykłady ilustrujące, które w oczywisty sposób wynikają z przedstawionej definicji albo opisu oraz proste tłumaczenia z powszechnie znanych języków.

Postępowanie w przypadku podejrzenia twórczości własnej

Twórczość własną można podejrzewać wszędzie tam, gdzie brakuje podanych źródeł do informacji zawartych w artykule lub gdzie treści w artykule są niezgodne z treściami w podanym źródle. Należy jednak odróżnić informacje nieuźródłowione od twórczości własnej. Ta druga nie znajdzie potwierdzenia w żadnych źródłach, podczas gdy informacje nieuźródłowione, ale niebędące twórczością własną edytującego artykuł, można będzie zweryfikować i podać źródła. Najprostszym sposobem zwalczania obecnej w artykule twórczości własnej jest weryfikacja podejrzanych informacji, a następnie usunięcie tych nieznajdujących potwierdzenia w źródle lub ich przeredagowanie do stanu zgodnego ze źródłem. W przypadku braku odnośników należy poprosić autora treści, w sposób opisany w zasadzie weryfikowalności, o ich wprowadzenie. Gdy informacje są opatrzone odnośnikami, należy zapoznać się z publikacją źródłową lub poprosić o weryfikację innych wikipedystów (np. aktywnych uczestników wikiprojektów). Gdy autor nie poda odnośników bibliograficznych a tekst wzbudza wątpliwości, można opisać problem w dyskusji artykułu ewentualnie w kawiarence oraz oznaczyć artykuł szablonem {{Dopracować|twórczość własna}}, by wskazać potrzebę weryfikacji danych. Rozwiązanie problemu następuje poprzez uzupełnienie źródeł lub usunięcie niepotwierdzonych informacji. Notoryczne umieszczanie twórczości własnej może skutkować także reakcjami administracyjnymi takimi jak upomnienie, a nawet blokada.

Miejsca, gdzie można publikować twórczość własną

• Meta-Wiki, zobacz m:research, m:Wikiresearch, m:Wikimedia Research Network, m:wikiversity, m:category:research oraz m:statistics.
• Wikinews
• Strony niezwiązane z Wikimedia Foundation, lecz oparte na mechanizmie MediaWiki i pozwalające umieszczać twórczość własną zobacz: en:Wikinfo, en:Everything 2, en:Urban Dictionary, Akademickie Wiki, Wikiresearch.

Bibliografia

• Artykuł na temat „domorosłych naukowców”: z listu Jimbo Wales, 12 lipca 2003
• „Original research”, Jimmy Wales, 3 grudnia 2004
• „Original research”, Jimmy Wales, 6 grudnia 2004
• „NPOV and 'new physics'”, Jimmy Wales, 26 sierpnia 2003
• „NPOV and 'new physics'”, Jimmy Wales, 26 sierpnia 2003 (kontynuacja)
• Dyskusja z 2012 roku, w której ustalono kształt zasady na polskojęzycznej Wikipedii