Wikipedia

Wikipedia:Czym Wikipedia nie jest

(Przekierowano z Wikipedia:NIE)
Dla czytelnikówPierwsze krokiPortal wikipedystów
ZasadyWspółpracaSpołecznośćSzablonyPomoc

Ta strona opisuje zasadę polskojęzycznej Wikipedii. Jest standardem, który wszyscy wikipedyści powinni zachowywać. Śmiało edytuj tę stronę, ale najpierw upewnij się, że Twoje zmiany odzwierciedlają konsensus. W przypadku wątpliwości przejdź na stronę dyskusji.

Skocz poniżej nawigacji.

Ta strona w pigułce: Wikipedia nie jest nieuporządkowaną bazą informacji. Nie jest np. składnicą tekstów źródłowych, wspomnień, słownikiem, miejscem promocji ani propagandy, katalogiem odsyłaczy. Społeczność wikipedystów nie jest ani demokratyczna, ani anarchistyczna.

Wikipedia jest encyklopedią internetową – do jej powstania niezbędne było zawiązanie się społeczności, której celem jest tworzenie, w duchu wzajemnego poszanowania, encyklopedycznego źródła wiedzy wysokiej jakości. Z tego względu można podać kilka przykładów tego, czym Wikipedia nie jest.

Czym Wikipedia nie jest

Wikipedia nie jest encyklopedią papierową

Wikipedia nie jest encyklopedią papierową. Oznacza to, że nie istnieją w odniesieniu do niej ograniczenia tematyczne czy ogólna objętość publikowanych w niej materiałów. Jedynymi kryteriami są weryfikowalność zamieszczanych informacji oraz zasady zamieszczone w niniejszym dokumencie.

Ta zasada nie oznacza, że można wszystko dodawać: artykuły nadal muszą spełniać określone wymogi, a w szczególności muszą być zgodne z zasadami pięciu filarów.

Istnieje realny limit wielkości dowolnego artykułu (w sensie danych ładowanych w przeglądarce). Mimo że komputery i sieci domowe stają coraz szybsze, to w dalszym ciągu zdarzają się przypadki wykorzystywania przestarzałego sprzętu, który może mieć problem z przetworzeniem i wyświetleniem użytkownikowi strony internetowej zawierającej długi artykuł, a czasem z sieci komórkowej korzysta zbyt wielu użytkowników i jest ona przeciążona, przez co nie działa idealnie. W pewnym stadium prac nad artykułem dobrym pomysłem jest rozdzielenie go na kilka mniejszych i zamieszczenie w artykule głównym odpowiednich wpisów podsumowujących dodatkowy artykuł (z linkiem do szerszego opisu). Niektóre tematy opisane są w encyklopediach papierowych wyłącznie w zwięzłej formie, lecz skoro do istnienia Wikipedii papier jest zbędny, każdą kwestię można opisać bardziej szczegółowo, zwiększać dokładność i aktualność opisu, linkować do odpowiednio znaczących materiałów itd.

Oznacza to też, że nie jest konieczne tworzenie przekierowań do artykułów opisujących pokrewne zagadnienie w bardziej ogólnym kontekście. Preferowanym rozwiązaniem jest zamieszczenie w artykule sekcji „Zobacz też” z odnośnikami do powiązanych tematycznie artykułów lub też użycie szablonu {{Osobny artykuł}} z odnośnikiem do artykułu prezentującego wspomnianą treść w szerszym ujęciu.

Wikipedia jest projektem, którego edytowanie nigdy się nie kończy.

Wikipedia nie jest słownikiem

Wikipedia nie jest słownikiem, leksykonem językowym ani źródłem wiedzy o żargonie specjalistycznym. Artykuły Wikipedii nie są:

  1. definicjami słownikowymi. Wikipedia nie jest słownikiem (serwis wiki będący słownikiem to Wikisłownik), więc nie należy tworzyć nowego artykułu tylko po to, by zdefiniować nowe pojęcie. Artykuł zwykle powinien rozpocząć się dobrą definicją. Użytkownicy, którzy podczas przeglądania Wikipedii natrafią na artykuł będący tylko definicją, powinni rozważyć, czy możliwe jest uzupełnienie go o informacje właściwe dla encyklopedii. Wyjątkiem od tej zasady są artykuły pokazujące znaczenia kulturowe liczb.
  2. przewodnikami językowymi ani przewodnikami po slangu i idiomach. Wikipedia nie ma na celu informowania czytelnika, jak prawidłowo posługiwać się wyrazami, idiomami itd. Nie uczy czytelników, jak mówić, by wyrażać się jak londyńscy ulicznicy posługujący się slangiem cockney albo jak brytyjscy dżentelmeni. Jednak w kontekście artykułu encyklopedycznego ważne może być opisanie wykorzystania danego wyrazu, by rozgraniczyć podobne, łatwe do pomylenia, znaczenia wyrazu – jak ma to miejsce na przykład w artykułach masa i siatkówka. W niektórych – uzasadnionych – przypadkach pożądane może być utworzenie artykułu o specyfice slangu.

Wikipedia nie jest serwisem zamieszczającym twórczość osobistą

Wikipedia nie jest miejscem pozwalającym na publikowanie własnych przemyśleń i analiz czy informacji dotąd nie zamieszczonych w żadnym źródle zewnętrznym. Nie należy wykorzystywać Wikipedii do publikacji następujących informacji:

  1. Publikacja pierwotnych (własnych) badań, proponowanie teorii i wysnuwanie własnych wniosków, propagowanie wyników własnych doświadczeń, definiowanie pojęć, proponowanie nowych znaczeń słów oraz nowych wyrazów itd. Jeśli dany użytkownik prowadzi własne prace badawcze, ich wyniki należy publikować w innych miejscach, na przykład źródłach drukowanych, specjalistycznych publikacjach, gdzie wyniki badań mogą podlegać krytyce osób działających w pokrewnej dziedzinie wiedzy czy uznanych stronach internetowych. Wikipedia zauważy dokonane przez użytkownika badania, jak tylko zostaną one zaakceptowane jako część całości ludzkiej wiedzy. Nie wszystkie informacje dodane do Wikipedii muszą pochodzić ze źródeł, których współredaktorzy dokonują przeglądu materiału, lecz należy dołożyć wszelkich starań, by publikowane informacje były wiarygodne i weryfikowalne. Dla przykładu, należy cytować wykorzystywane źródła informacji – książki, materiały drukowane czy uznane publikacje sieciowe, co pokazuje, że zamieszczany materiał zgodny jest z zasadą weryfikowalności, nie stanowi przez to prywatnej opinii edytora.
  2. Własne wynalazki. Jeśli jakaś osoba wymyśli nowy wyraz, na przykład frindel, czy opracuje nowy krok taneczny, wynalazek taki nie jest wystarczająco dobrym materiałem na stworzenie o nim artykułu, dopóki nie zostanie zauważony przez wiarygodne i niezależne źródła zewnętrzne. Wikipedia nie jest miejscem na publikację pomysłów, które wpadają ludziom do głowy na przerwach w szkole.
  3. Eseje osobiste, które demonstrują osobiste poglądy użytkownika na dane zagadnienie, nie zaś konsensus ustalony przez ekspertów w danej dziedzinie. Wikipedia w założeniu ma przedstawiać czytelnikom sumę ludzkiej wiedzy na dany temat. Nie jest narzędziem, dzięki któremu można forsować własne opinie i oczekiwać, że staną się one częścią ludzkiej wiedzy. W rzadkich sytuacjach, gdy opinie pojedynczej osoby są na tyle znaczące, by dokonywać na ich podstawie edycje, preferowane jest, by edycji dokonywały osoby postronne. Osobiste eseje na tematy związane z Wikipedią można zamieszczać we własnej przestrzeni użytkownika lub w serwisie Meta-wiki.
  4. Opinie na temat wydarzeń aktualnych to szczególny przypadek poprzedniego przykładu. Mimo że aktualności pobudzają emocje i kuszą, by wyjść i publicznie, na przykład gorąco popierać tę opcję, która reprezentuje preferowany przez daną osobę punkt widzenia, Wikipedia nie jest do tego przeznaczona. Artykuły muszą być tak wyważone, by wydarzenia aktualne przedstawiać z odpowiedniej perspektywy. Dodatkowo, odradza się edytorom Wikipedii tworzenia artykułów, które szybko się dezaktualizują.
  5. Forum dyskusyjne. Użytkownicy powinni pamiętać, że nadrzędnym celem ich edycji jest tworzenie encyklopedii. Pogawędki z pozostałymi uczestnikami projektu na tematy związane z Wikipedią prowadzić można na stronach dyskusji użytkowników, zaś kwestie sporne związane z artykułami powinno się rozstrzygać na stronach dyskusji poszczególnych artykułów. Dyskusji nie należy jednak prowadzić na stronach artykułów. Istnieją projekty znajdujące się we wczesnej fazie projektowej, które próbują wykorzystywać mechanizmy Wiki w celach dyskusji.
  6. Wiadomości bieżące. Wikipedia nie powinna publikować wiadomości bieżących „z pierwszej ręki”. Nie jest ona pierwotnym źródłem informacji; istnieje ponadto siostrzany projekt Wikinews, którego zadaniem jest właśnie publikowanie doniesień dziennikarskich, pochodzących z pierwszej ręki. W Wikipedii istnieje wiele artykułów encyklopedycznych opisujących zagadnienia o znaczeniu historycznym, które podejmowane są również przez agencje prasowe – artykuły takie można uaktualniać dzięki publikowanym na bieżąco doniesieniom o ustalonej weryfikowalności.
  7. Miejsce do wpisywania rzeczy uznawanych przez autora za zabawne. Tworzymy encyklopedię – w treści artykułów nie ma miejsca na żarty. Dla celów satyrycznych stworzona została np. Nonsensopedia.

Wikipedia nie jest mównicą

Wikipedia nie jest mównicą w Hyde Parku, forum internetowym, polem bitewnym czy też machiną propagandy i reklamy. To dotyczy artykułów, kategorii, szablonów, stron dyskusji i stron użytkowników. Z tych względów zakazana jest:

  1. Propaganda lub agitacja dowolnego typu. Oczywiście artykuł w sposób obiektywny może skomentować poglądy, pod warunkiem że odpowiednia sekcja jest zgodna z zasadami neutralnego punktu widzenia. Użytkownicy chcący przekonywać innych o swoich racjach powinni raczej rozważyć publikowanie swoich wpisów w sieci Usenet lub założenie bloga[a].
  2. Autopromocja. Kuszące jest pisanie o samym sobie czy o projektach, z którymi dany użytkownik czuje się wyjątkowo związany. Jednak należy pamiętać, że standardy artykułów encyklopedycznych tyczą się takiego wkładu w tym samym stopniu co całej reszty materiałów – włącznie z zasadą neutralnego punktu widzenia, która jest trudna do utrzymania podczas pisania autobiografii. Tworzenie nadmiarowej liczby łączy i odwołań do artykułów autobiograficznych również nie jest akceptowalne – szczegóły w dokumencie Wikipedia:Autobiografia, Wikipedia:Encyklopedyczność i Wikipedia:Konflikt interesów.
  3. Reklama. Artykuły opisujące firmy i produkty są akceptowane, jeśli napisano je z poszanowaniem neutralnego punktu widzenia. Dodatkowo wszelkie artykuły powinny dać się zweryfikować za pomocą źródeł trzecich – artykuły opisujące małe „garażowe” przedsiębiorstwa lub firmy o zasięgu lokalnym mają niewielkie szanse na akceptację. Linki zewnętrzne do organizacji komercyjnych akceptowalne są tylko wtedy, gdy służą zidentyfikowaniu firmy odpowiedzialnej za przedmiot artykułu. Wikipedia nie promuje żadnego przedsięwzięcia komercyjnego i nie zajmuje się uruchamianiem programów partnerskich. Tym samym zainteresowani promocją wydarzeń czy kampanii społecznych, nawet niekomercyjnych, powinni wykorzystać do tego inne media niż Wikipedię.

Kulturalne komentarze na temat zasad i zaleceń Wikipedii mogą być zapisywane na stronach użytkowników, jeżeli dotyczą obecnych lub przyszłych operacji w projekcie.

Wikipedia nie jest serwerem ani mirrorem do przechowywania linków, materiałów źródłowych, grafik, plików multimedialnych

Wikipedia nie jest ani serwerem lustrzanym (mirror) ani repozytorium linków, grafik czy plików multimedialnych. Wszystkie dodane do Wikipedii treści mogą podlegać bezlitosnym edycjom, jeśli mają być zamieszczone w encyklopedii. Przesyłając jakąkolwiek zawartość na serwery Wikipedii, użytkownicy zgadzają się na darmowe udostępnienie jej internautom na warunkach licencji GNU FDL oraz CC-BY-SA 3.0[b]. Artykuły Wikipedii to nie:

  1. Zbiory linków zewnętrznych czy katalogi stron internetowych. Nie ma nic złego w dodaniu jednego czy kilku przydatnych linków zewnętrznych do artykułu, jednak zbytnie rozbudowanie tej sekcji może umniejszać samą treść artykułów i odwodzić potencjalnego czytelnika od samej idei Wikipedii. Według zasady podstawowym celem istnienia sekcji linków zewnętrznych jest rozszerzanie i uzupełnianie informacji merytorycznych zawartych w prawidłowo napisanym artykule, a nie prezentowanie stron „powiązanych” tematycznie, na zasadzie katalogu stron czy „webringu”. Patrz też: Wikipedia:Zasady wstawiania linków zewnętrznych.
  2. Kolekcje wyłącznie linków wewnętrznych, z wyłączeniem stron ujednoznaczniających czy list spełniających wyraźnie założone kryteria i zasady.
  3. Kolekcje materiałów public domain czy innych materiałów źródłowych, jak całe książki, kody źródłowe, oryginalne dokumenty historyczne, listy, ustawy i inne akty prawne, proklamacje i inne tego typu, które są użyteczne wyłącznie w swojej niezmienionej, oryginalnej formie. Kompletne materiały źródłowe na wolnych licencjach mogą, i powinny, znaleźć swoje miejsce w siostrzanym projekcie Wikiźródła, aczkolwiek nic nie stoi na przeszkodzie w wykorzystaniu treści materiałów na wolnych licencjach do tworzenia artykułów, o ile stoi to w zgodzie z zaleceniami redakcyjnymi i innymi zasadami Wikipedii.
  4. Kolekcje fotografii czy innych multimediów bez żadnego tekstu. Ilustracje są wartościowym uzupełnieniem artykułu, jednak ideą Wikipedii jako encyklopedii, nie jest ich prezentowanie w oderwaniu od kontekstu definicji. Repozytorium mediów do użycia (zatem niekoniecznie jeszcze użytych) na stronach projektów Wikimedia jest Wikimedia Commons.

Wikipedia nie jest blogiem, usługodawcą hostingowym czy serwisem społecznościowym

  Zobacz też: Wikipedia:Strona użytkownika.

Wikipedia to nie serwis społecznościowy. Nie hostujemy tutaj stron www, blogów czy prywatnych wiki. Strony Wikipedii to nie:

  1. Prywatne strony www czy domowe. Wikipedyści posiadają co prawda swoje strony użytkowników, aczkolwiek powinny one być używane wyłącznie do prezentowania informacji związanych z pracą w Wikipedii (jak na przykład znajomość języków czy zainteresowania). Jeśli szukasz miejsca na swój blog czy prywatną www, użyj w tym celu jednego z wielu istniejących darmowych serwisów.
  2. Internetowe dyski do przechowywania plików, linków czy treści niezwiązanych z Wikipedią. Na serwery Wikipedii winno się przesyłać pliki wyłącznie w celu ich wykorzystania w artykułach. Można przesyłać także pliki potencjalnie mogące być wykorzystane do wzbogacania artykułów. Repozytorium takich plików dla projektów Wikimedia jest Wikimedia Commons. W żadnym wypadku serwery czy strony Wikipedii (w tym strony użytkowników) nie powinny być wykorzystywane do prywatnych galerii zdjęć (oczywiście kilka fotek obliczy wikipedystów czy ze zlotów jest akceptowanych), przechowywania materiałów do szkoły (np. wypracowań) czy wymieniania się pytaniami na kolokwia.
  3. Serwisy randkowe. Wikipedia nie jest dobrym miejscem do publikowania swoich upodobań seksualnych czy osobistych. Strony wikipedystów nie powinny zawierać informacji (np. upodobań seksualnych), dla których lepszym miejscem są serwisy randkowe. Nietolerowane są profile zakładane w celu nawiązywania kontaktów towarzyskich. W szczególności usuwane są wszelkie wpisy dotyczące zachęty do praktyk seksualnych.
  4. Nekrologi i artykuły „ku pamięci...” Wikipedia to nie miejsce na czczenie pamięci i wspominanie dziejów twoich bliskich i przyjaciół. Podmiotami artykułów muszą być znaczący ludzie (ang. notable persons i zasada notable enough, notability), a nie tylko ci zapamiętani.

Jeśli jesteś zainteresowany użyciem technologii wiki do celów prywatnych (nawet gdy ma to być wyłącznie pojedyncza strona), to istnieje wiele darmowych ofert hostingowych oferujących tę technologię. Istnieje także możliwość zainstalowania oprogramowania MediaWiki na twoim własnym serwerze (patrz: Wiki Science).

Wikipedia nie jest katalogiem

Wikipedia to nie katalog czy spis wszystkiego co istnieje lub istniało. Artykuły Wikipedii to nie:

  1. Listy czy repozytoria luźno powiązanych tematów, takich jak cytaty, aforyzmy czy spisy osób (żyjących lub fikcyjnych) itp. Dla cytatów najodpowiedniejszy jest projekt Wikicytaty. Oczywiście niektóre listy mogą być wartościowymi artykułami, o ile tylko kryteria ich doboru i redakcja jest zgodna z zasadami, a elementy zestawione na liście są uzupełnieniem definicji lub same są taką (np. Lista ponumerowanych planetoid). Do kategorii akceptowanych list należą także zestawienia tabelaryczne i informacje prezentowane w tabelach. Także zalecane są zbiorcze listy-artykuły dla podmiotów zbyt małych, lub skromnie opisanych, by je wydzielać (np. Lista postaci serialu Życie na fali).
  2. Spisy genealogiczne czy książki telefoniczne. Artykuły biograficzne, w bardzo ogólnym ujęciu (szczegóły w Wikipedia:Encyklopedyczność) powinny dotyczyć osób o pewnej sławie, dokonaniach, zauważalności. Miarą takich dokonań mogą być relacje mediów o takiej osobie. Osoby mniej znaczące bywają wspominane w artykułach, do których ich tożsamość nawiązuje, jednak nie są akceptowalne artykuły zawierające spisy lub będące jedynie informacjami o osobach, które jak przyjąć obiektywnie, nie są encyklopedyczne. To samo dotyczy osób tylko luźno związanych z tematem, który sam jest encyklopedyczny (np. sąsiedzi znanej osoby czy pracownicy znanej firmy). Wikipedia to nie książka telefoniczna.
  3. Katalogi, panoramy firm, programy radiowe czy TV, oraz inne ogólnie pojęte informacje biznesowe. Dla przykładu artykuł o stacji telewizyjnej nie powinien zawierać listy nadchodzących programów czy wydarzeń, aktualnych promocji, numerów telefonicznych, rozkładów itp. aczkolwiek wspomnienie o ważnych elementach profilu stacji jest jak najbardziej wskazane. Dotyczy to także stron dyskusji artykułów, które powinny być używane do dyskusji nad artykułem, a nie do prezentowania ofert. Wikipedia to nie panorama firm.
  4. Katalogi sklepowe. Dlatego nie powinno się w artykule umieszczać informacji o cenie, chyba że jest ona podana w oparciu o weryfikowalne źródło (należy pamiętać o tym, że z czasem informacja taka może się zmienić) i informacja o cenie stanowi cenną daną uzupełniającą artykuł. Podawanie cen jest usprawiedliwione dla obiektów antykwarycznych, rzadkich czy rzadko trafiających do sprzedaży, a także przy opisie i porównaniu inflacji czy opisie „wojen cenowych”, aczkolwiek należy pamiętać, że ceny nawet w danym okresie mogą być różne w zależności od miejsca. Wikipedia w żadnym wypadku nie jest miejscem na zestawienia cenowe czy przegląd cen różnych produktów.
  5. Nieencyklopedyczne kategorie typu „Ludzie z religijnej/etnicznej/kulturowej grupy X zatrudnieni w Y” czy „Restauracje typu Z w mieście W”. Nie powinno się tworzyć artykułów-zestawień w oparciu o tak „egzotyczne” i sztucznie zarysowane powiązania i powinno się także unikać tworzenia takich kategorii i kategoryzowania w ten sposób artykułów istniejących.
  6. Lista zmian dostrzeżonych pomiędzy różnymi wydaniami danego produktu, np. pomiędzy kolejnymi wersjami programu komputerowego, różnymi tłumaczeniami utworu literackiego lub książką i jej adaptacją filmową. Należy informować jedynie o zmianach mających istotny wpływ na np. funkcjonalność lub fabułę, które zostały opisane w fachowych źródłach.

Wikipedia nie jest bezładnym zbiorem informacji

Wikipedia nie jest bezładnym zbiorem rzeczy i informacji. To, że coś jest w 100% prawdziwe, nie oznacza automatycznie, że jest odpowiednie, by znaleźć się w Wikipedii. W stosunku do wielu kategorii obiektów nie ma pewności czy są encyklopedyczne, jednak obecny konsensus zakłada, że artykuły w Wikipedii nie są:

  1. Listami FAQ. Artykuły nie powinny zawierać, ani być listami FAQ. Zamiast tego informacje powinny być zredagowane do neutralnej postaci i przedstawione w sposób odpowiedni dla artykułów w encyklopedii.
  2. Przewodnikami turystycznymi. Artykuł o Paryżu powinien zawierać informacje o Wieży Eiffla i Luwrze, ale już nie adresy i numery telefoniczne twoich ulubionych hoteli, czy ceny kawy na Avenue des Champs-Élysées. Informacje o charakterze turystycznym są natomiast mile widziane w gromadzącym tego typu treści projekcie siostrzanym Wikipodróże.
  3. Instrukcjami obsługi. Wikipedia zawiera opisy ludzi, miejsc i rzeczy, ale nie powinna zawierać instrukcji, porad (prawnych, medycznych i innych), sugestii czy poradników „Jak zrobić...”. W tym zawierają się także tutoriale, poradniki jak przejść gry, przepisy kulinarne i inne. Oczywiście powyższe nie tyczy się innej niż główna przestrzeni nazw, gdzie strony: Jak napisać doskonały artykuł są jak najbardziej zrozumiałe i potrzebne. Jeśli jednak interesują cię różne poradniki i tutoriale, prawdopodobnie będziesz zainteresowany siostrzanym projektem Wikibooks.
  4. Przewodnikami po internecie. Artykuły w Wikipedii powinny opisywać nie tylko fakt istnienia danej strony www, jej naturę, wygląd i usługi przez nią oferowane, ale również w encyklopedycznym stylu prezentować dokonania strony, wpływ lub znaczenie historyczne, które mogą być większe i bardziej na czasie niż wielu źródeł papierowych. Wikipedia jest w stanie reagować bardzo szybko i publikować artykuły, jak tylko ich temat stanie się odnotowywalny (patrz także: Szablon:Aktualne).
  5. Podręcznikami. Wikipedia to źródło wiedzy encyklopedycznej, ale nie podręcznik. Celem Wikipedii jest prezentowanie faktów, a nie nauczanie i wykładanie zagadnień. Nie jest stosowne tworzyć lub edytować artykuły, które się później czyta jak podręczniki – z postawionym pytaniem na wstępie i rozwiązywaniem problemu krok po kroku, wraz z prezentowanymi przykładami. Takie podejście do tematu jest odpowiednie dla siostrzanych projektów Wikibooks i Wikiźródeł.
  6. Streszczeniami fabuły. Artykuły Wikipedii dotyczące świata fikcji powinny zawierać odniesienia do świata realnego i uźródłowione analizy wpływu nań oraz prezentować osiągnięcia, odbiór, czy też znaczenie historyczne takiego dzieła, a nie tylko być streszczeniem jego fabuły. Streszczenie takie może być wstępem albo odniesieniem dla szerszego ujęcia sprawy.
  7. Zbiorem tekstów piosenek, wierszy. Większość takich tekstów jest chroniona prawami autorskimi, może z wyjątkiem piosenek i utworów tradycyjnych, ludowych, aczkolwiek nawet w tym wypadku artykuł nie może składać się wyłącznie z tekstu, lecz powinien przede wszystkim zawierać informacje o autorze, datę publikacji, wpływ, odbiór dzieła etc. Teksty źródłowe powinny się znaleźć na Wikiźródłach.
  8. Streszczeniami wiadomości. Artykuły w Wikipedii powinny powstawać w oparciu o pewną „zauważalność” („wpływowość”, ang. notability) podmiotów opisywanych, czy to ludzi, czy zdarzeń; trzeba też pamiętać o tym, że taki artykuł może także krzywdzić opisywaną osobę. Fakt, że coś było obiektem zainteresowań mediów przez jakiś czas, niekoniecznie znaczy, że automatycznie podmiot taki nadaje się do opisania w Wikipedii. Media bywają zainteresowane danym wydarzeniem, czy osobą zwykle z jakiegoś konkretnego powodu (często powód taki jest plotkarski, trywialny, albo po prostu jest wynikiem pełni sezonu ogórkowego), i pisanie artykułu tylko w oparciu o jednorazową falę takiego zainteresowania może spowodować naruszenie zasady neutralnego punktu widzenia, co może być wielce szkodliwe, jeśli chodzi o żyjącą osobę. Takie czasowe, medialne „perełki” mogą być za to dobrym tematem do opisania w Wikinews. Patrz też Encyklopedyczność nie może być tymczasowa.
  9. Rozkładem jazdy. Encyklopedia nie powinna zawierać informacji o rozkładach jazdy środków komunikacji zbiorowej, tymczasowych i lokalnych połączeniach komunikacyjnych, objazdach i innych poradach dla podróżujących. Dane te zmieniają się często, szybko dezaktualizują i jako tymczasowe nie spełniają zasad encyklopedyczności.

Wikipedia nie jest kryształową kulą

Wikipedia nie jest zbiorem nieweryfikowalnych spekulacji. Wszystkie artykuły na temat przyszłych wydarzeń należy popierać weryfikowalnymi źródłami, a treść artykułu musi być na tyle szeroko zauważalna, by można było na jej podstawie stworzyć encyklopedyczny artykuł, gdyby wydarzenie miało już miejsce. Możliwe jest zamieszczanie informacji o dyskusjach na temat potencjalnego sukcesu danego przedsięwzięcia lub też dyskusji na temat tego, czy dane wydarzenie w ogóle zaistnieje, lecz dyskusja taka musi być odpowiednio uźródłowiona. Nie jest pożądane, aby edytor wprowadzał do artykułu własne przemyślenia i analizy zagadnienia. Artykuły opisujące planowane albumy muzyczne, gry komputerowe czy książki są materiałem szczególnym, gdyż w razie niedostatecznej uwagi mogą przerodzić się w reklamy. W szczególności uważać należy na następujące kwestie:

  1. Artykuły o poszczególnych zaplanowanych lub przewidywanych wydarzeniach należy zamieszczać tylko wtedy, jeśli wydarzenie jest zauważalne (encyklopedyczne) i gdy prawie na pewno będzie miało miejsce. Jeśli nie rozpoczęły się jeszcze przygotowania, spekulacje na jego temat należy odpowiednio udokumentować. Przykłady odpowiednich tematów to: Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej 2026 czy letnie igrzyska olimpijskie w roku 2024. Dla porównania, wybory prezydenckie w Polsce w 2030 czy zimowe igrzyska olimpijskie w 2038 nie są odpowiednimi tematami dla artykułów, gdyż na ich temat nie istnieją jeszcze weryfikowalne informacje nie będące twórczością własną. Odpowiednim tematem może być za to spodziewane kalendarium wydarzeń.
  2. Podobnie, poszczególne elementy ustalonych z góry list systematycznie nadawanych przyszłym wydarzeniom nazw nie są prawidłowym encyklopedycznym wpisem, szczególnie jeśli wiadomości na ich temat są tylko ogólnikowe. Encyklopedyczny artykuł to na przykład „lista nazw cyklonów tropikalnych”, nie zaś „Huragan Alex, rok 2025”, nawet mimo tego, że wiadomo, iż huragan o tej nazwie wystąpi w roku 2025 na północy Oceanu Atlantyckiego i będzie lewoskrętny. Słowa uformowane na podstawie nazw liczb (na przykład „septenwkinkwagintylion”) to temat nieencyklopedyczny, chyba że są one w odpowiednio mocny sposób zdefiniowane lub rzeczywiście weszły w skład aktywnej terminologii. Przewidywania naukowe, np. udokumentowane przez organizację IUPAC, lecz jeszcze nie wytworzone pierwiastki chemiczne zwykle uważa się za encyklopedyczne.
  3. Artykuły przedstawiające przybliżenia, spekulacje i przyszłe wydarzenia o znaczeniu historycznym zawierają się w kategorii twórczości własnej i z tych względów nie są uważane za encyklopedyczne. Naturalnie, istnieją i powinny istnieć artykuły na temat encyklopedycznych dzieł sztuki, esejów lub wiarygodnych badań, których częścią jest przewidywanie. Artykuł opisujący serial Star Trek jest encyklopedyczny, artykuł o rodzajach broni wykorzystywanych podczas trzeciej wojny światowej już nie.

Wikipedia nie jest cenzurowana

  Zobacz też: Cenzura.

Wikipedia może zawierać treści uznawane przez niektórych użytkowników za obraźliwe. Naturalnie, jednoznacznie nieodpowiednia zawartość, taka jak nic merytorycznie niewnoszące łącza do szokujących stron, jest natychmiast wycofywana, lecz część artykułów może zawierać dyskusyjne porcje tekstu, grafiki lub linki, jeśli są one związane z opisywanym w artykule zagadnieniem (na przykład artykuł o pornografii). W takich przypadkach, o ile wprowadzony materiał nie zawiera treści jednoznacznie naruszających zasad Wikipedii, szczególnie zasady neutralnego punktu widzenia lub prawa amerykańskiego stanu Floryda, gdzie znajdują się serwery Fundacji Wikimedia, może on pozostać w artykule.

Czym nie jest społeczność Wikipedii

Powyższe zasady odnosiły się do artykułów w Wikipedii, natomiast poniższe do dyskusji nad nimi oraz innych dyskusji w projekcie.

Wikipedia nie jest demokracją

Wikipedia nie jest demokracją ani też internetowym eksperymentem dotyczącym tejże, jak i innych systemów politycznych. Główną metodą podejmowania decyzji powinna być dyskusja konsensusowa, a nie głosowania. Wprawdzie redaktorzy mogą czasami używać głosowań i ankiet, jako próby wyłonienia konsensusu, takie działania mogą często opóźniać wyłonienie takiego, zamiast wspomagać dyskusję. Próby takie winny być podejmowane z rozwagą, jeśli w ogóle, z uwzględnieniem faktu, że konsensus może ulec zmianie. Pamiętaj jednak, że w wielu wypadkach, i dla wielu osób, wynik demokratycznego głosowania jest bardziej wiążący niż dyskusja. Dotyczy to zwykle tematów bardzo szerokich lub mających wpływ na ogólną organizację pracy w Wikipedii (np. wprowadzenia nowej zasady czy wprowadzenia kryterium encyklopedyczności).

Wikipedia nie jest biurokracją

Wikipedia nie jest sądem rejonowym (ani żadnym innym) i wprawdzie zasady mogą uczynić sprawy łatwiejszymi, nie są one celem same w sobie. Powinno się unikać przerostu formy nad treścią. Zauważone błędy proceduralne, poczynione podczas publikacji czegokolwiek, jak pomysłu, nominacji, nie powinny być powodem unieważnienia całej tej publikacji. Podążaj za sercem, nie za słowem, czy jakimikolwiek innymi zasadami, wskazówkami czy zaleceniami, jeśli wyczuwasz konflikt. Wszelkie nieporozumienia i niezgodności powinny być raczej rozwiązywane drogą dyskusji konsensusowej, niż sztywnym trzymaniem się zasad i procedur. Pamiętaj jednak, że dla wielu edytujących Wikipedię sztywne zbiory zasad są łatwiejsze do zaakceptowania niż subiektywny „głos serca”.

Wikipedia nie jest polem bitwy

Wikipedia nie jest miejscem na uzewnętrznianie swoich urazów, przywlekanie konfliktów osobistych, dawanie upustu swojej nienawiści czy uprzedzeniom i obawom. Wszelkiego rodzaju ataki i wojny personalne na bazie dyskusji w projekcie są wprost przeciwko założeniom i zasadom Wikipedii.

Każdy użytkownik powinien współdziałać z innymi w duchu dobrego wychowania, spokojnie i na zasadzie współpracy. W żadnym wypadku NIE powinno się innych obrażać, dręczyć czy zastraszać. W szczególności dotyczy to adwersarzy i interlokutorów w dyskusjach. Zamiast tego powinniśmy podejść do sprawy chłodno i merytorycznie, by zainicjować owocną dyskusję. Jeśli inna osoba zachowuje się wobec Ciebie w sposób niegrzeczny, obraźliwy, chamski, w żadnym wypadku nie jest to usprawiedliwieniem dla podobnego zachowania w stosunku do niej. Zamiast tego postaraj się uspokoić dyskusję swoją rzeczowością, a gdy to nie pomaga, poprosić o mediację innego wikipedystę. Jeśli konflikt nadal przeszkadza Tobie lub innym w pracy, podążaj za wytycznymi zawartymi w dokumencie Wikipedia:Rozwiązywanie konfliktów. Zawsze znajdą się chętne osoby do przeprowadzenia mediacji, a ostatecznie sprawę można skierować do Komitetu Arbitrażowego.

Nie twórz także ani nie modyfikuj zawartości Wikipedii tylko po to, żeby udowodnić innym swój punkt widzenia, a nawet jakieś ogólne obiektywne racje (w myśl zasady: Nie przeszkadzaj w pracy Wikipedii tylko po to, aby coś udowodnić). Nie wykorzystuj Wikipedii do grożenia samej Wikipedii, wikipedystom ani Fundacji Wikimedia sankcjami prawnymi – do komunikacji w sprawach prawnych służą inne kanały[c]. Groźby prawne nie są tolerowane, a ich czynienie może spowodować zablokowanie możliwości edycji.

Wikipedia nie jest anarchią

Wikipedia jest wolna i otwarta, ale ograniczeniu może podlegać i jedna i druga ta cecha, jeśli zakłócają one tworzenie encyklopedii. Wikipedia nie jest także żadnego rodzaju forum dla nieregulowanej wolności słowa. Fakt, że Wikipedia jest otwartym, samozarządzającym się projektem nie oznacza, że częścią jej celów jest badanie zdolności trwania społeczności anarchistycznych. Naszym celem jest tworzenie encyklopedii, nie testowanie granic anarchizmu. Patrz też: meta:Power structure (ang.).

Kiedy zastanawiasz się, co robić

Kiedy zastanawiasz się, co powinno, lub też nie, znaleźć się w artykule, zapytaj sam siebie, czego byś oczekiwał pod tym właśnie tytułem jako użytkownik encyklopedii. Historia artykułów, które przeszły pozytywną weryfikację podczas zgłoszenia do usunięcia, choć nie jest precedensowa ani także nie jest zbiorem oficjalnych zasad, może służyć jako wskazówka, co było i nie było uznane za encyklopedyczne w przeszłości.

Kiedy zastanawiasz się, czy wspomniane zasady były pogwałcone, rozważ:

  • zmianę treści artykułu (normalną edycję),
  • zmianę artykułu na przekierowanie (redirect) wskazujące bardziej trafną treść,
  • zgłoszenie artykułu do usunięcia lub (tylko jeśli kwalifikuje się) do ekspresowego kasowania (ek). By lepiej wyrobić sobie poczucie, jakie artykuły są, a jakie nie, zagrożone skasowaniem, warto regularnie śledzić dyskusję w Poczekalni,
  • zgłoszenie propozycji zmiany zasad poprzez zakończoną konsensusem dyskusję z innymi wikipedystami. Dyskusję można zainicjować i przeprowadzić na stronie dyskusji.

A na zakończenie...

Nie da się przewidzieć każdego złego pomysłu, który może się zrodzić w głowie jednego z tysięcy edytorów. Nie jest także szczególnie wskazane próbować je przewidzieć i spisać. Prawie wszystkie przykłady przytoczone w tym dokumencie znalazły się tutaj właśnie dlatego, że ktoś wpadł na taki pomysł. Przewidywanie wszystkich złych pomysłów edycyjnych nie jest zalecane. Zasadniczo stwierdzenie „to strasznie zły pomysł” jest wystarczającym powodem do niezrobienia tego czegoś w Wikipedii.

Sprawdź, jak dobrze znasz powyższą zasadę

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Strony Wikipedii nie mogą być używane w celach propagandowych, lecz strony w przestrzeni nazw Wikipedia mogą być używane do propagowania poprawiania artykułów i organizowania Wikipedii. Tak więc eseje, portale, strony wikiprojektów itd. są częścią tego, czym jest Wikipedia.
  2. ↑ W przypadku anglojęzycznej Wikipedii część grafik oraz tekstu zawarte jest na zasadach dozwolonego użytku (fair use), projekty w innych językach (w tym polska Wikipedia) często nie zezwalają na udostępnianie takiej zawartości. Patrz też Wikipedia:Prawa autorskie.
  3. ↑ Osoby twierdzące pogwałcenie prawa w stosunku do siebie mogą przedyskutować sprawę z innymi uczestnikami zdarzenia, przesłać wiadomość na jedną z list dyskusyjnych, skontaktować się z Wikimedia Foundation, a w sprawach naruszenia praw autorskich pozostawić wiadomość na stronie Wikipedia:Lista NPA.

Podobne zasady w projektach siostrzanych

Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Wikipedia:Czym_Wikipedia_nie_jest&oldid=73797508”