Wierzbica Dolna

wieś w województwie opolskim

Wierzbica Dolna (niem. Deutsch Würbitz, 1936–1945 Niederweiden O.S.)[3][4]wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie kluczborskim, w gminie Wołczyn[5].

Wierzbica Dolna
wieś
Ilustracja
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Wierzbicy Dolnej
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

kluczborski

Gmina

Wołczyn

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

46-255[2]

Tablice rejestracyjne

OKL

SIMC

0505326

Położenie na mapie gminy Wołczyn
Mapa konturowa gminy Wołczyn, po lewej znajduje się punkt z opisem „Wierzbica Dolna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Wierzbica Dolna”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Wierzbica Dolna”
Położenie na mapie powiatu kluczborskiego
Mapa konturowa powiatu kluczborskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Wierzbica Dolna”
Ziemia51°03′24″N 17°59′19″E/51,056667 17,988611[1]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.

Nazwa pochodzi od polskiej nazwy drzewa wierzby.

W 1295 w kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Wirbicz oraz Wirzbicze inferiori we fragmencie Wirzbicze superiori et inferiori. Wierzbica Dolna lokowana była na prawie polskim iure polonico o czym świadczy wpis w tej kronice Wirbicz polonicalis[6][7]

Zabytki

edytuj

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[8]:

  • kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. pw. Podwyższenia Krzyża św. (poewangelicki). wypisany z księgi rejestru
  • park, z XIX w.

Kościół zbudowany w 1688 r. z fundacji Melchiora v. Studnitza. W 1939 zrekonstruowany na wzór poprzedniego z nowego materiału z zachowaniem poprzedniej wieży. Orientowany. Drewniany, konstrukcji zrębowej na podmurowaniu kamiennym, z wieżą konstrukcji słupowej. Prezbiterium zamknięte trójbocznie, przy nim od północy zakrystia z lożą kolatorską na piętrze. Szersza nawa zbliżona do kwadratu, z kruchtą od południa i z kwadratową wieżą od zachodu. Wnętrze nakryte stropem płaskim z listwowymi podziałami kasetonowymi. Loża nad zakrystią otwarta do prezbiterium prostokątnym podłużnym wycięciem z balkonem i zwieńczeniem wspartym na kręconych kolumnach. Chór muzyczny połączony z emporami wzdłuż bocznych ścian nawy, wsparty na czterech profilowanych słupach. Otwory wejściowe i okienne zamknięte łukiem spłaszczonym. W drzwiach częściowo zachowane stare okucia. Na zewnątrz nieoszalowany. Dach siodłowy o dwóch kalenicach, kryty gontem. Od północy oszalowane i zadaszone dojście do loży. Wieża o ścianach nieznacznie pochyłych, szalowanych, nakryta ośmiobocznym hełmem gontowym z cebulastą latarnią pobitą blachą. W niektórych oknach kraty z zadziorami. Wewnątrz na ścianie nawy umocowany fragment pierwotnego stropu z malowaną sceną Sądu Ostatecznego ujętą w obramienia o motywach okuciowych i dekoracją roślinną, renesansowo-ludową z XVII w. Ołtarz główny późnobarokowy z 1 połowy XVIII w. z rzeźbami aniołków oraz Chrystusa Zmartwychwstałego w zwieńczeniu; w nim rzeźbiona Grupa Ukrzyżowania. Ambona barokowa z około połowy XVIII w. z malowanymi postaciami czterech ewangelistów Salvatora Mundi na parapecie oraz Mojżesza, Aarona i św. Jana Chrzciciela na parapecie schodów. Organy pochodzą z początku XVIII w. Cztery zydle ludowe pochodzą z XVIII w. Obraz Zmartwychwstania, barokowo-ludowy pochodzi z przełomu XVIII/XIX w. Epitafium renesansowe drewniane z malowanym portretem wotywnym i Ukrzyżowaniem pochodzi z XVII w., odnowione w 1936 Rzeźby: 1. Pieta gotycka z początku XVI w.; 2. krucyfiks gotycki z XVI w.; 3. anioł chrzcielny barokowy, uszkodzony. Kielich cynowy z herbem i literami M V S (zapewne fundacji Melchiora v. Studnitza) z 2 połowy XVII w. Dwie pateny cynowe z cechami miejskimi Wrocławia. Lichtarze cynowe: 1-2 z 1681 z herbem i literami H B G S; 3-4 z 1 połowy XVIII w. Pod wieżą uszkodzone fragmenty ław kolatorskich późnorenesansowe z XVII w. Pod stropem trzy kopie rycerskie;

Religia

edytuj

Większość mieszkańców Wierzbicy Dolnej stanowią wyznawcy Kościoła Rzymskokatolickiego. Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi także zbór Kościoła Zielonoświątkowego, protestancka wspólnota o charakterze ewangelicznym (Wierzbica Dolna 28B)[9].

Przypisy

edytuj
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 146883
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1465 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. https://web.archive.org/web/20190728221914/https://treemagic.org/rademacher/www.verwaltungsgeschichte.de/kreuzburg.html treemagic.org
  4. Deutsch Würbitz [online], meyersgaz.org [dostęp 2024-04-26].
  5. Sołectwa Gminy Wołczyn. bip.wolczyn.pl. [dostęp 2012-12-08].
  6. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
  7. H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
  8. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 48.
  9. Znajdź Kościół [online], kz.pl [dostęp 2023-08-08].