Wikipedia

Wierna Rzeka (rzeka)

rzeka w Polsce
Ten artykuł dotyczy rzeki, dopływu Białej Nidy. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Wierna Rzeka, dawniej Łososina, Łośna, Łosośna, Łososinka[1] – rzeka w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, lewy dopływ Białej Nidy[2], o długości 35,6 km i powierzchni dorzecza 314 km². Płynie przez Płaskowyż Suchedniowski, Wzgórza Łopuszańskie i Pasmo Przedborsko-Małogoskie.

Wierna Rzeka
Łososina, Łośna
Ilustracja
Widok z mostu w Łosieniu
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Rzeka
Długość 35,6 km
Powierzchnia zlewni

314 km²

Źródło
Miejsce w okolicy wsi Radoszyce
Współrzędne

51°00′30″N 20°18′12″E/51,008333 20,303333

Ujście
Recypient Biała Nida
Miejsce

na zachód od Chęcin

Współrzędne

50°47′19″N 20°21′23″E/50,788611 20,356389

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, poniżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie powiatu kieleckiego
Mapa konturowa powiatu kieleckiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast po lewej znajduje się punkt z opisem „ujście”

Rzeka jako Łososinka wypływa z łąk na południowy wschód od wsi Radoszyce, w rejonie miejscowości Straszów. W rejonie miejscowości Piotrowiec łączy się z jej prawym dopływem - Wierną Rzeką przejmując od tego miejsca jego nazwę. Tworzy przełom między Pasmem Chęcińskim a Pasmem Przedborsko-Małogoskim, a do Białej Nidy uchodzi w rejonie wsi Bolmin, na zachód od Chęcin[1].

Główne dopływy:

  • prawe: Czarny Lasek,
  • lewe: Olszówka, Czarne Stoki, Kalisz.

Ważniejsze miejscowości nad rzeką: Straszów, Grzymałków, Kuźniaki, Łosień, Bocheniec.

Położony koło Gnieździsk przystanek kolejowy Wierna Rzeka, którego nazwa wywodzi się od rzeki, jest punktem początkowym szlak turystyczny żółty żółtego szlaku turystycznego prowadzącego do Chęcin.

Zbiornik retencyjny

edytuj

Od roku 2017 trwają przygotowania do budowy 72-hektarowego zbiornika wodnego o nazwie “Wierna Rzeka”, który ma powstać na rzece Łososinie na granicy trzech gmin: Łopuszno, Piekoszów i Strawczyn. Zbiornik ma pełnić zarówno funkcję retencyjną jak i rekreacyjną. W grudniu 2020 podpisano umowę o przekazaniu gruntów pod budowę. Ukończenie inwestycji planowane jest na rok 2028[3].

Nazwa

edytuj

Rzeka pod nazwą Łośna upamiętniona została przez Stefana Żeromskiego w powieści Wierna rzeka z 1912 roku[4]. Nad Łośną miała miejsce opisana w powieści bitwa pod Małogoszczem, a pierwowzorem powieściowego dworu Niezdoły był dwór Saskich w Rudzie Zajączkowskiej[5]. Łośna stała się "wierną" rzeką, ponieważ staje się pomocą w najbardziej dramatycznych dla bohaterów momentach i ponieważ potrafi zachować ich najgłębsze tajemnice: ratuje i obmywa rany powstańca, głównego bohatera powieści, chroni przed Moskalami w swoich wodach tajne plany Rządu Narodowego i w końcu jej bohaterka powierza pieniądze otrzymane w zamian za utraconą miłość.

Na fali popularności powieści już w okresie międzywojennym obok historycznych nazw Łososina lub Łośna powszechnie weszła do użytku nieoficjalna nazwa Wierna Rzeka[6]. Znalazło to odzwierciedlenie na mapach i w przewodnikach. Od rzeki nazwano wówczas przystanek kolejowy Wierna Rzeka[5]. W 1933 w dekanacie małogoskim powstała parafia Wierna, obecnie funkcjonująca w dekanacie piekowszewskim[7]. Na początku XXI wieku części wsi Ruda Zajączkowska (Kolonia), która po reformie 1975 roku znalazła się w gminie Piekoszów, nadano nazwę Wierna Rzeka[8][9].

Obecnie nazwa Wierna Rzeka obowiązuje jako oficjalna[2], lecz w przewodnikach, na mapach i w literaturze również używa się nazw dawniejszych: Łosośna, Łośna, Łososina, Łososinka[10][1]. Według niektórych źródeł nazwa rzeki w górnym biegu to Łososinka, a w dolnym biegu to Wierna Rzeka[10].

 
Łososina ("Lasocina Fl.") na mapie z połowy XIX wieku. Zaznaczona lokalizacja Rudy Zajączkowskiej (Niezdoły z powieści Wierna rzeka)

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Spływy kajakowe po Wiernej Rzece [online], Kajakiem.pl [dostęp 2021-10-16] (pol.).
  2. ↑ a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 146793
  3. ↑ Projekt „Wierna Rzeka” nabiera kształtu [online], Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego, 15 grudnia 2020 [dostęp 2021-10-22] (pol.).
  4. ↑ Stefan Żeromski, Wierna rzeka [online], Wolne Lektury [dostęp 2021-10-16] (pol.).
  5. ↑ a b Ruda Zajączkowska, Wierna Rzeka ~ Co zobaczyć ~ Kielce Travel [online], kielce.travel [dostęp 2021-10-16].
  6. ↑ powstanie1863.zsi.kielce.pl [online], powstanie1863.zsi.kielce.pl [dostęp 2021-10-16].
  7. ↑ WIERNA, Najświętszego Serca Jezusa | Oficjalna Strona Diecezji Kieleckiej [online], diecezja.kielce.pl [dostęp 2021-10-16].
  8. ↑ ESC S.A, Ruda Zajączkowska [online], Gmina Łopuszno, 11 maja 2017 [dostęp 2021-10-17] (pol.).
  9. ↑ Historia - Gmina Piekoszów - Urząd Gminy w Piekoszowie [online], www.piekoszow.pl [dostęp 2021-10-17].
  10. ↑ a b Rzeka Łosośna (Łośna, Wierna Rzeka) - polska-org.pl [online], polska-org.pl [dostęp 2021-10-16].
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Wierna_Rzeka_(rzeka)&oldid=65935825”