Wielka, większa i największa (film)

Wielka, większa i największa – polski film młodzieżowy z 1962 roku w reżyserii Anny Sokołowskiej. Film jest ekranizacją powieści Jerzego Broszkiewicza pod tym samym tytułem.

Wielka, większa i największa

Gatunek	s-f, przygodowy
Rok produkcji	1962
Data premiery	4 kwietnia 1963
Kraj produkcji	Polska
Język	polski
Czas trwania	97 min
Reżyseria	Anna Sokołowska
Scenariusz	Jerzy Broszkiewicz, Anna Sokołowska
Główne role	Kinga Sieńko, Wojciech Puzyński
Muzyka	Andrzej Markowski
Zdjęcia	Kazimierz Wawrzyniak, Jacek Korcelli
Scenografia	Bolesław Kamykowski, Wiesław Śniadecki
Kostiumy	Tatiana Manżett
Montaż	Lidia Pstrokońska
Produkcja	ZF Start

Fabuła

Para głównych bohaterów – nastolatkowie „Ika” i „Groszek”, podczas podwórkowej zabawy na trzepaku, zauważają stary, zniszczony samochód – Opla Kapitana, którego właśnie sprezentował sobie ich sąsiad. Niedługo potem „Groszek” staje skutecznie w obronie „Kapitana”, którego grupa podwórkowych łobuzów chce pozbawić kół. Jak się wkrótce okazuje, stary Opel nie jest zwykłym autem – przy pomocy swojego radia potrafi porozumiewać się z ludźmi, sam się prowadzi. Dwójce bohaterów powierza trzy zadania mające na celu ratowanie ludzi w potrzebie. Każde z tych zadań-przygód jest ważniejsze od poprzedniego (stąd tytuł) – najpierw „Ika” i „Groszek” odnajdują zaginionego chłopca i pomagają milicji ująć poszukiwanego przestępcę, który go porwał, następnie ratują załogę zaginionego samolotu pasażerskiego „Tajfun”, który lądował awaryjnie na Saharze, aż w końcu muszą pertraktować z przedstawicielami planety Vega, którzy zaniepokojeni atomowymi próbami na Ziemi sprowadzili ich na swoją planetę, aby przekonać się czy rasa ludzka zagraża całemu wszechświatowi. We wszystkich trzech przygodach, pomocy „Ice” i „Groszkowi” udzielają maszyny i urządzenia techniczne – jest to sam „Opel Kapitan”, samolot „Jak”, ale także mniejsze przedmioty takie jak radioodbiorniki i telefony.

Obsada

Obsadę filmu stanowili:

• Kinga Sieńko – „Ika”
• Wojciech Puzyński – „Groszek”
• Zofia Kucówna – matka „Groszka”
• Bronisław Pawlik – ojciec „Groszka”
• Urszula Modrzyńska – matka „Iki”
• Andrzej Szczepkowski – ojciec „Iki”
• Janusz Kłosiński – Eustachy Kużewik, porywacz chłopca
• Jan Matyjaszkiewicz – wspólnik Eustachego Kużewika
• Zygmunt Malawski – właściciel Opla Kapitana
• Teodor Gendera – kapitan samolotu „Tajfun”
• Bogusz Bilewski – drugi pilot samolotu „Tajfun”
• Mieczysław Stoor – radiotelegrafista samolotu „Tajfun”
• Zbigniew Józefowicz – milicjant aresztujący porywaczy
• Roman Wilhelmi – mieszkaniec planety Vega
• Edyta Wojtczak – ona sama
• Jan Suzin – on sam
• Czesław Nowicki – on sam
• Danuta Przesmycka – głos „Iki”
• Stanisław Milski – głos „Opla Kapitana”
• Kazimierz Wichniarz – głos „Jaka”
• Janusz Gajos - głos radioodbiornika "Kieszonkowego"

Produkcja

Film był reżyserskim debiutem Anny Sokołowskiej. Miał premierę 4 marca 1963 w Warszawie.

Odbiór

Według Moniki Talarczyk-Gubały, piszącej w 2013 r., recenzenci oceniali ten film negatywnie.

W 1963 r. film pozytywnie zrecenzował dla "Tygodnika Powszechnego" Jan Józef Szczepański. Szczepański ocenił film jako "jedną z najbardziej udanych pozycji młodzieżowych naszej kinematografii". Pochwalił "obiecujący talent reżyserki" Sokołowskiej, pisząc, że ujawnia się on w jednym z "głównych urokow filmu", którym są "wyczute i bardzo precyzyjnie przeprowadzone konfrontacje wątków fanstycznych z codziennością". Pozytywnie wyraził się też o scenariuszu filmu, który uznał za "nie obciążony pedagogicznym natręctwem, pełen przygodowej werwy oraz humoru oraz przyjemnie zabarwiony baśniowym sentymentem, przetransponowanym umiejętnie na język współczesnych pojęć i akcentów wychowawczych". Za pionierskie i innowatorskie i "rozszerzające ścieżki dziecięj wyobraźni" uznał "cybernetyczne zoo" Broszkewicza (ożywione maszyny, grające rolę bajkowych postaci drugoplanowych). Co do samej fabuły, Szczepański uznał trzecią przygodę za najmniej oryginalną i "najbardziej przesyconą werbalną dydaktyką", za co obwinił scenografię - bardzo plastyczną ale dla recenzenta jednak za teatralną.

W tym samym roku Tadeusz Kowalski pisząc dla czasopisma "Film" pochwaił materiał źródłowy (oryginalną książkę Broszkiewicza), a sam film ocenił jako "ambitną próbę poszukiwania nowych rozwiązań", jednak skrytykował go za "niezrozumiałe zaniedbania" w drugiej i trzeciej części (przygodach "większej" i "największej"; swoją opinię na temat trzech części filmu wyraził w tytule swojej recenzji - Dobra gorsza i najgorsza). Specyficznie wymienił tutaj niezamierzony komizm niektórych mało realistycznych scen, fatalną grę dorosłych aktorów, i problemy z dekoracjami, oświetleniem i ścieżką dziękową.

Też w tym roku Mieczysław Walasek recenzując film dla czasopisma "Ekran" napisał, że jego zaletą jest sam fakt, że dotyczy on "rzadkiegu u nas, albo bardzo wdzięcznego i potrzebnego gatunu filmu fantastyczno-przygodowego"; skrytykował go jednak za wady ("nierówny w konstrukcji dramaturgicznej... realizatorzy idą [często] na łatwiznę, eksponują dowcip przeznaczony dla ludzi dorosłych, fałszywie brzmiący w ustach dzieci, w dodatku rozbijający gatunkową jednorodność utworu").

W 2004 Krzysztof Loska w swojej Encyklopedii filmu science fiction napisał, że jest to wierna ekranizacja powieści, ale "w warstwie wizualnej... straciła znacznie na atrakcyjności" na skutek upływu czasu.

Linki zewnętrzne

• Wielka, większa i największa w bazie IMDb (ang.)
• Wielka, większa i największa w bazie Filmweb
• Wielka, większa i największa w bazie filmpolski.pl
• Zdjęcia z filmu Wielka, większa i największa w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”