Warcisław X
Warcisław X (ur. ok. 1435, zm. 17 grudnia 1478 w Bardzie[1]) – książę bardowski, rugijski i wołogoski. Młodszy syn Warcisława IX i Zofii.
| |
 Herb dynastii Gryfitów | |
| książę bardowski | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca |
od 1478 w składzie zjednoczonego Księstwa Pomorskiego |
| książę rugijski | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca |
od 1478 w składzie zjednoczonego Księstwa Pomorskiego |
| książę wołogoski | |
| Okres | |
| Poprzednik | |
| Następca |
od 1478 w składzie zjednoczonego Księstwa Pomorskiego |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia |
ok. 1435 |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Zofia |
| Żona |
Elżbieta, Magdalena |
| Dzieci | |
Życie i panowanie
edytujPo śmierci ojca w 1457 otrzymał dzielnice bardowską i rugijską[2], zaś po przejęciu przez brata Eryka II władzy w Księstwie Słupskim, odziedziczonym na mocy testamentu Eryka Pomorskiego w 1459, także dzielnicę wołogoską[3][4].
Był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą małżonką była Elżbieta, córka Jana Alchemika, margrabiego brandenburskiego i Barbary saskiej[5], wdowa po księciu szczecińskim Joachimie Młodszym i matka Ottona III, ostatniego księcia linii szczecińskiej. Małżeństwo to sprawiło, że Warcisław X był krótko opiekunem Ottona III, który jeszcze przed ukończeniem 15. lat przejął sam władzę. Dwaj synowie Warcisława X i Elżbiety, tj. Ertmar i Świętobor zmarli w 1464 podczas tej samej zarazy, w wyniku której zmarł Otton III[6]. Elżbieta została wkrótce porzucona przez męża, z powodu podejmowania politycznych działań na rzecz Brandenburgii, prawdopodobnie w 1465. Po otrzymaniu rozwodu Warcisław poślubił w 1472 Magdalenę, córkę Henryka, księcia meklemburskiego i Małgorzaty brunszwicko–lüneburskiej. To małżeństwo pozostało bezdzietne[1].
Po śmierci Ottona III wraz z bratem przejął Księstwo Szczecińskie po wojnie z Marchią Brandenburską, za cenę niewielkich strat terytorialnych oraz zwierzchnictwa lennego elektora. Faktycznie władzę w tym księstwie sprawował Eryk II. Po śmierci w 1474 Eryka II współdziałał z bratankiem, Bogusławem X. Prowadził wraz z nim dalsze walki z Brandenburgią, m.in. odzyskał wówczas Gardziec i okoliczne tereny[4].
Zmarł w Bardzie 17 grudnia 1478. Po jego śmierci władztwo stryja przejął jego bratanek Bogusław X, dokonując zjednoczenia Księstwa Pomorskiego. Warcisława pochowano w klasztorze cysterskim w Neuencamp (Nowopole, obecnie Franzburg)[1][2].
Genealogia
edytuj| Barnim VI ur. w okr. 1365–1372 zm. 22 lub 23 IX 1405 |
Weronika ur. w okr. 1367–1374? zm. 1405 lub przed 22 IX 1408 |
Eryk IV ur. ? zm. 1411 |
Zofia brunszwicka ur. ? zm. ? | ||||||||||
| Warcisław IX ur. 1395? lub w okr. 1395–1400 zm. 17 IV 1457 |
Zofia ur. najwcz. 1374 zm. 1462 |
||||||||||||
| 1 Elżbieta ur. 1425 zm. przed 23 XI 1471? OO przed 5 III 1454 |
Warcisław X (ur. ok. 1435, zm. 17 XII 1478) |
2 Magdalena ur. 1454 zm. 2 IV 1532 OO 26 XI 1475 |
|||||||
| 1 | 1 | ||||||||
| Świętobor ur. na przeł. 1456/1457 zm. po 3 V 1464 |
Ertmar ur. ok. 1455 zm. po 3 V 1464 |
||||||||
Przypisy
edytuj- ↑ a b c E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 379-382.
- ↑ a b J.W. Szymański, Książęcy ród Gryfitów, s. 402.
- ↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, 379.
- ↑ a b K. Kozłowski, J. Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, s. 61.
- ↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 379-380, 424-426.
- ↑ E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, ss. 398, 425-426.
Bibliografia
edytujOpracowania
edytuj- Kazimierz Kozłowski, Jerzy Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, Szczecin: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, ISBN 83-03-00530-8, OCLC 189424372.
- Edward Rymar, Rodowód książąt pomorskich, Szczecin: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica, 2005, ISBN 83-87879-50-9, OCLC 69296056.
- Szymański J.W., Książęcy ród Gryfitów, Goleniów – Kielce 2006, ISBN 83-7273-224-8.
Literatura dodatkowa (online)
edytuj- Bär M., Wartislav X. (niem.) [w:] NDB, ADB Deutsche Biographie (niem.), [dostęp 2012-06-25].
- Madsen U., Wartislaw X. Herzog von Pommern-Rügen und Barth (niem.), [dostęp 2012-06-25].