Wanda Wyrobkowa-Pawłowska
Wanda Wyrobkowa-Pawłowska, pseudonimy: „Ewa”, „Krystyna”, „Wanda” (ur. 13 listopada 1912 w Warszawie jako Wanda Cwajgenhaft, zm. 31 października 1999 tamże)[1][2] – polska pedagog, specjalistka w zakresie pedagogiki społecznej, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Warszawskiego i innych uczelni, działacz konspiracji antyhitlerowskiej, Sprawiedliwa wśród Narodów Świata.
| Data i miejsce urodzenia |
13 listopada 1912 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
31 października 1999 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
pedagog społeczny, nauczyciel akademicki |
| Narodowość |
polska |
| Tytuł naukowy |
doktor nauk |
| Alma Mater | |
| Pracodawca |
m.in. WWP, UW, SGGW |
| Dzieci | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys
edytujUrodziła się jako Wanda Cwajgenhaft[1]. Była córką Dawida Zweigenhafta, chemika[3][1]. W 1931 ukończyła naukę w gimnazjum im. Marii Konopnickiej w Warszawie i podjęła studia w Wydziale Pedagogicznym Wolnej Wszechnicy Polskiej. W 1935 została tam asystentem w Zakładzie Psychologii. Zaczęła wówczas publikować teksty naukowe, m.in. wspólnie z Heleną Radlińską. Tytuł magistra uzyskała w 1939 w WWP. Przed wybuchem II wojny światowej zawarła związek małżeński i przyjęła po mężu nazwisko Wyrobek[4].
Podczas okupacji hitlerowskiej była zatrudniona w Wydziale Opieki m.st. Warszawy i, jak pisze Anna Bikont, „Niemcy zostawili ją w pracy, nie zorientowawszy się, że jest Żydówką. Pomagała ratować innych Żydów”[5]. Prowadziła szeroką działalność konspiracyjną, w tym była zaangażowana w akcję ratowania dzieci z warszawskiego getta i tajne nauczanie, współpracując blisko z Ireną Sendlerową[1][3]. Od września 1942 ukrywała się w Zakrzówku na Lubelszczyźnie. Tam związała się z Batalionami Chłopskimi[1].
Po zakończeniu wojny uczestniczyła w organizowaniu Polskiego Instytutu Służby Społecznej. W 1947 rozpoczęła pracę dydaktyczną na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1948 została wykładowcą w międzywydziałowym Studium Pedagogicznym Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, zaś w 1954 powróciła na UW. W 1957 była współzałożycielem Towarzystwa Wolnej Wszechnicy Polskiej. w latach 1954–1973 pracowała na stanowisku adiunkta w Instytucie Kultury Fizycznej w Warszawie. W 1968 na podstawie napisanej pod kierunkiem Ryszarda Wroczyńskiego rozprawy pt. Ruch jako czynnik wychowawczy w polskich i obcych badaniach uzyskała stopień naukowy doktora. Odegrała kluczową rolę w opublikowaniu wyboru pism Heleny Radlińskiej jako jej bliska współpracowniczka. W 1962 objęła funkcję sekretarza redakcji kwartalnika Związku Nauczycielstwa Polskiego „Przegląd Historyczno-Oświatowy”. Na emeryturę przeszła w 1973. Po sierpniu 1980 włączyła się w działalność struktur NSZZ „Solidarność”, co miało także miejsce po ogłoszeniu stanu wojennego[1].
Zmarła 31 października 1999 w Warszawie[2]. Została pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie[1] (kwatera K-7-39)[6].
Jej córką jest Joanna Staręga-Piasek[3].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- Krzyż Partyzancki (1973)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1975)
- Złoty Krzyż Zasługi (1975)
- Złota Odznaka Związku Nauczycielstwa Polskiego (1976)
- Złota Odznaka Honorowa Towarzystwa Wolnej Wszechnicy Polskiej (1977)[1]
W 1989 za ratowanie osób pochodzenia żydowskiego otrzymała tytuł Sprawiedliwa wśród Narodów Świata[7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Wiesław Theiss, Wanda Wyrobkowa-Pawłowska: życie jako służba społeczna, „Pedagogika Społeczna” 2017 nr 1, s. 67-82.
- ↑ a b Wanda Wyrobkowa-Pawłowska. bj.uj.edu.pl. [dostęp 2018-05-02].
- ↑ a b c Anna Bikont, Sendlerowa. W ukryciu, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2017, s. 154.
- ↑ Anna Bikont, Sendlerowa. W ukryciu, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2017, s. 72.
- ↑ Anna Bikont, Sendlerowa. W ukryciu, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2017, s. 442.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
- ↑ Polscy sprawiedliwi. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2018-05-02].