Walenty Peszek
Walenty Peszek (ur. 11 lutego 1897 w Białobrzegach, zm. 15 stycznia 1979 w Paignton) – oficer piechoty cesarskiej i królewskiej armii, pułkownik Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych, mianowany przez Władysława Andersa generałem brygady.
 Walenty Peszek (1934) | |
 pułkownik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
11 lutego 1897 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
15 stycznia 1979 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
5 Pułk Piechoty Legionów |
| Stanowiska |
dowódca brygady piechoty |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Odznaczenia | |
      
| |
.png){kind=small}
Życiorys
edytujWalenty Peszek urodził się 11 lutego 1897 roku w Białobrzegach, w powiecie łańcuckim, w rodzinie Józefa i Zofii z Trojnarów[1]. W czerwcu 1917 roku złożył egzamin maturalny w cesarskim i królewskim Gimnazjum Realnym w Łańcucie[2]. W czasie I wojny światowej walczył w szeregach cesarskiej i królewskiej Armii. Służył w c. i k. 90 pułku piechoty[2]. Awansował na podporucznika. Ranny na froncie. Od września 1916 roku do stycznia 1917 roku przebywał w szpitalu.
W listopadzie 1918 roku został przyjęty do Wojska Polskiego[2]. Walczył w obronie Lwowa, jako dowódca plutonu, a następnie dowódca ochotniczej kompanii 5 pułku piechoty Legionów z Łańcuta. W latach 1919–1920 walczył na wojnie z bolszewikami[2]. W lutym 1920 roku awansował na porucznika. W lipcu 1920 roku objął dowodzenie kompanią w 159 pułku piechoty. 5 sierpnia 1920 roku Chotomowie objął dowództwo I batalionu 167 pułku piechoty[2], który w następnym roku został przemianowany na 75 pułk piechoty[3]. W czasie działań wojennych (od 1 czerwca 1919 roku do 1 marca 1921 roku) przez pięć miesięcy dowodził kompanią, a przez kolejnych siedem miesięcy batalionem[4].
3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1922 roku i 1528. lokatą w korpusie oficerów piechoty[5][6]. 10 lipca 1922 roku został zatwierdzony na stanowisku pełniącego obowiązki dowódcy I batalionu 75 pp w Rybniku[7][8]. 25 sierpnia 1927 roku został przeniesiony do kadry oficerów piechoty z równoczesnym przydziałem do Oficerskiej Szkoły Piechoty (od 9 sierpnia 1928 roku – Szkoła Podchorążych Piechoty) w Ostrowi Mazowieckiej na stanowisko dowódcy kompanii[9]. W roku szkolnym 1928/1929 dowodził 5 kompanią podchorążych, natomiast w roku szkolnym 1929/1930 – 1 kompanią szkolną podchorążych[10]. 18 lutego 1928 roku awansował na majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 139. lokatą w korpusie oficerów piechoty[11][12]. 28 stycznia 1931 roku został wyznaczony na stanowisko dowódcy batalionu w 19 pułku piechoty Odsieczy Lwowa we Lwowie[2][13][14]. 24 stycznia 1934 roku został awansowany na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1934 roku i 13. lokatą w korpusie oficerów piechoty[15]. W kwietniu 1934 roku został przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie na stanowisko wykładowcy[16][17]. W 1937 roku był kierownikiem kursów taktyki strzeleckiej w CWPiech w Rembertowie. W latach 1936–1937 był opiniowany przez inspektora armii, generała dywizji Kazimierza Fabrycego, który stwierdził: „bardzo dobry podpułkownik - dobrze przygotowany do dowodzenia pułkiem”[18]. W kwietniu 1938 roku objął dowództwo 86 pułku piechoty w Mołodecznie i sprawował je do września 1939 roku.
Na czele 86 pułku piechoty walczył w kampanii wrześniowej 1939 roku. 23 września dowodził pułkiem w drugiej bitwie pod Tomaszowem Lubelskim, a następnego dnia dołączył do Grupy „Dubno”[19]. Po kapitulacji wrócił do rodzinnej wsi i zaczął organizować pomoc dla jeńców obozu przejściowego w Łańcucie. W połowie grudnia 1939 roku nielegalnie przedostał się na Węgry. W Konsulacie Polskim w Budapeszcie otrzymał paszport na nazwisko Walenty Piekarski i wyruszył przez Jugosławię, Włochy do Francji.
4 lutego 1940 roku został przyjęty do Wojska Polskiego we Francji i przydzielony do Stacji Zbornej w koszarach Bessieres w Paryżu. W kwietniu 1940 roku został przydzielony do Brygady Strzelców Karpackich, formowanej w obozie wojskowym w Homs w Syrii. Z Paryża wyjechał do Marsylii, skąd wypłynął na statku „Athos” do Egiptu. 23 kwietnia 1940 roku przybył do Aleksandrii, a następnie do obozu w Homs. W brygadzie, organizowanej według francuskich etatów, objął dowództwo 1 pułku piechoty[20].
30 czerwca 1940 roku, po klęsce Francji, razem z brygadą przeszedł na terytorium Palestyny pozostającej pod kontrolą brytyjską. W styczniu 1941 roku, po przeformowaniu jednostki na etaty brytyjskie, został dowódcą piechoty Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. Jako dowódca pułku z racji starszeństwa, a jako dowódca piechoty brygady z racji pełnionej funkcji zawsze zastępował generała brygady Stanisława Kopańskiego[21]. 11 października 1940 roku awansował na pułkownika. Walczył w obronie Tobruku i bitwie pod Gazalą. 6 maja 1942 roku został dowódcą 1 Brygady Strzelców Karpackich[22]. Od grudnia 1943 roku walczył w kampanii włoskiej, między innymi nad rzekami Sangro i Rapido. 12 maja 1944 roku został ranny w czasie bitwy o Monte Cassino.
W czerwcu 1944 roku został zastępcą dowódcy i jednocześnie pełniącym obowiązki dowódcy dywizji 7 Dywizji Piechoty. W październiku 1944 roku został przeniesiony do Szkocji, gdzie został komendantem Centrum Wyszkolenia Piechoty. Od stycznia 1947 roku pełnił służbę w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia. Z dniem 11 października 1948 roku został zdemobilizowany. Osiadł niedaleko Paignton w Anglii prowadząc gospodarstwo rolne.
Naczelny Wódz, generał broni Władysław Anders mianował go generałem brygady ze starszeństwem z 1 stycznia 1964 roku w korpusie generałów. Zmarł 15 stycznia 1979 roku w Paignton. Pochowany z honorami wojskowymi na cmentarzu w Newton Abbot[23].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 1218[1] (16 lutego 1921)[24]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
- Złoty Krzyż Zasługi (18 marca 1933)[25]
- Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino[26]
- Krzyż Komandorski Orderu Imperium Brytyjskiego (12 grudnia 1941)[26]
- Krzyż Wojenny Czechosłowacki 1939 (12 września 1942)[27]
Przypisy
edytuj- ↑ a b Kolekcja GiO ↓, s. 72.
- ↑ a b c d e f Kolekcja GiO ↓, s. 75.
- ↑ Głut 1929 ↓, s. 22.
- ↑ Pismo L.dz. 1904/Piech.Pres. szefa Departamentu I Piechoty do II Wiceministra Spraw Wojskowych z dnia 20 stycznia 1927 roku „Wykazy imienne poruczników i kapitanów - dowódców komp. i baonów na froncie”, Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, sygn. 701/1/121, s. 350.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 25.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 340, 418.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 22 z 22 lipca 1922 roku, s. 552.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 299, 361.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 22 z 25 sierpnia 1927 roku, s. 256.
- ↑ Lenkiewicz, Sujkowski i Zieliński 1930 ↓, s. 415, 417, 421.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 5 z 21 lutego 1928 roku, s. 46.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 126, 184.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 10.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 33, 549.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 24 stycznia 1934 roku, s. 1.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 154.
- ↑ Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 15.
- ↑ Opinie dowódców pułków piechoty, Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, sygn. 701/1/120, s. 255.
- ↑ Głowacki 1986 ↓, s. 203, 223.
- ↑ Kopański 1990 ↓, s. 111, 117.
- ↑ Kopański 1990 ↓, s. 125, 138.
- ↑ Kopański 1990 ↓, s. 283.
- ↑ Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 145.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 26 lutego 1921 roku, s. 340.
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 64, poz. 82 „za zasługi na polu organizacji i wychowania fizycznego w wojsku”.
- ↑ a b Peszek, Walenty - TracesOfWar.com [online], www.tracesofwar.com [dostęp 2022-05-27].
- ↑ https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Niepodleglosc_i_Pamiec/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2017-t24-n2_(58)/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2017-t24-n2_(58)-s137-150/Niepodleglosc_i_Pamiec-r2017-t24-n2_(58)-s137-150.pdf
Bibliografia
edytuj- Peszek Walenty. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości sygn. I.480.435 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-06-16].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwiec 1935. Dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa, 1935. [dostęp 2016-06-05].
- Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986. ISBN 83-222-0377-2.
- Marian Głut: Zarys historii wojennej 75-go Pułku Piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Stanisław Kopański: Wspomnienia wojenne 1939–1946. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1990. ISBN 83-11-07819-X.
- Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
- Wacław Lenkiewicz, Andrzej Sujkowski, Hugo Zieliński: Księga Pamiątkowa 1830 – 29 XI 1930. Szkice z dziejów piechoty polskiej. Ostrów-Komorowo: Szkoła Podchorążych Piechoty, 1930.