Wacław Haczyński
Wacław Haczyński (ur. 27 stycznia 1894 w Brańszczyku, zm. 16-19 kwietnia 1940 w Katyniu) – polski działacz niepodległościowy i społeczny, rotmistrz[1][2][3] Wojska Polskiego, rolnik, polityk, poseł na Sejm w II RP, ofiara zbrodni katyńskiej.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
27 stycznia 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
16-19 kwietnia 1940 |
| Poseł na Sejm IV kadencji (II RP) | |
| Okres | |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys
edytujUrodził się 27 stycznia 1894 w majątku Brańszczyk, w rodzinie Wacława, rolnika, administratora majatku, i Kazimiery z Buczelskich[4][1]. Był młodszym bratem Feliksa Tadeusza (1890–1946), dziennikarza. Ukończył sześć klas gimnazjum w Grodnie w 1912 roku.
Od października 1914 roku walczył w 1 pułku ułanów Legionów Polskich. Od 5 lutego do 31 marca 1917 roku był słuchaczem kawaleryjskiego kursu oficerskiego przy 1 pułku ułanów w Ostrołęce. Kurs ukończył z wynikiem dostatecznym w stopniu wachmistrza[5]. Latem tego roku, po kryzysie przysięgowym, został internowany w Szczypiornie, a później w Łomży.
18 grudnia 1918 roku został przyjęty do Wojska Polskiego w stopniu podporucznika[6]. Od 1918 roku służył w 7 pułku ułanów lubelskich na froncie ukraińskim. Walczył m.in. pod Rawą Ruską i Starymi Krukami. Został ciężko ranny w nogi.
W dniu 26 grudnia 1918 r. 7 p. uł. otrzymał zadanie wyrzucenia oddziału nieprzyjaciela kwaterującego we wsi Kornie koło Rawy Ruskiej. Ponieważ nieprzyjaciel, zauważywszy zbliżających się konno kawalerzystów, otworzył gwałtowny ogień, dowódca dał sygnał do szarży. Na czele szarżujących znalazł się por. Haczyński. W pewnym momencie został ciężko ranny, dwie ekrazytówki strzaskały mu kość udową. Można być pewnym, że wielu oficerów znajdujących się w tej sytuacji pozostałoby na miejscu i starałoby się zsiąść z konia. Por. Haczyński nie tylko tego nie zrobił, ale aby nie spaść z konia, złapał go za szyję i tak galopując naprzód starał się dawać przykład podkomendnym. W tak już więcej niż cięższych warunkach wykonał rozkaz do końca. Przejechał przez okopy i dopiero przy pierwszych chałupach, gdy szwadron się spieszył, aby atakować w opłotkach wsi, pozwolił się z konia zsadzić, będąc prawie bez przytomności. Za czyn ten odznaczony Orderem Virtuti Militari 5 kl. nr 2725[7]
Następnie walczył na froncie litewsko-białoruskim. Po odnowieniu się ran w okresie od września 1919 roku do lutego 1920 roku przebywał w szpitalu. W czerwcu 1920 roku znów był ranny, tym razem w rękę. W lipcu 1921 roku był urlopowany. W listopadzie 1921 roku został zwolniony z czynnej służby w stopniu rotmistrza, jako inwalida wojenny[8]. Później został zweryfikowany w stopniu rotmistrza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku w korpusie oficerów jazdy (od 1924 roku – kawalerii). W 1926 roku został przeniesiony do pospolitego ruszenia. W 1934, jako rotmistrz pospolitego ruszenia pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lublin Miasto. Posiadał przydział mobilizacyjny do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr II i był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[9]. W 1939 został zaliczony do pomocniczej służby wojskowej[10].
W ramach osadnictwa wojskowego otrzymał gospodarstwo rolne we wsi Fundum na Wołyniu o powierzchni 45 ha[11]. Na początku lat 30. objął majątek żony Turka pod Lublinem.
Od 1934 roku był wójtem gminy Wólka Lubelska (obecnie dzielnica Lublina). Był też członkiem Rady Szkolnej i Rady Powiatowej w Lublinie, członkiem zarządu powiatowego Związku Strzeleckiego w Lublinie i prezesem oddziału związku w Wólce.
Politycznie był związany z BBWR.
W czasie wyborów w 1935 roku został wybrany 23 341 głosami z listy państwowej w okręgu nr 33 obejmującym powiaty: lubelski-miejski i lubelski. W IV kadencji pracował w komisji komunikacji i wojskowej[12][13].
We wrześniu 1939 roku zgłosił się ochotniczo do wojska. Walczył nad Narwią i Bugiem. Dostał się do niewoli radzieckiej pod Suchowolą (albo w Łucku) i został osadzony w obozie w Kozielsku. Między 16 a 19 kwietnia 1940 został zamordowany w Lesie Katyńskim[10], zidentyfikowany pod nr. 2808.[13].
5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień majora[14]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
Wacław Haczyński był żonaty z Marią Heleną (1898–1983), wnuczką Aleksandra Bielińskiego[15], z którą miał syna Jana (ur. 23 listopada 1926) i córkę Hannę (ur. 11 kwietnia 1928)[16].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 2725 – 22 marca 1921[17][18]
- Krzyż Niepodległości (1931)
- Krzyż Walecznych czterokrotnie[19][13]
- Odznaka za Rany i Kontuzje z dwiema gwiazdkami[20]
- Odznaka „Za wierną służbę”[20]
- Odznaka pamiątkowa 7 Pułku Ułanów Lubelskich[20]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 195.
- ↑ Snitko-Rzeszut 1990 ↓, s. 384, jako major kawalerii pospolitego ruszenia.
- ↑ Polak (red.) 1991 ↓, s. 49, tu podpułkownik.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ CAW ↓, sygn. I.120.1.125 s. 11.
- ↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 2 z 12 stycznia 1919 roku, s. 34.
- ↑ Banaszek, Roman i Sawicki 2000 ↓, s. 96.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 40 z 23 listopada 1921 roku, s. 1521.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 270, 868.
- ↑ a b Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 774.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1, 2.
- ↑ Scriptor (opr.): Sejm i Senat 1935–1938 IV kadencja. Warszawa: nakładem Księgarni F. Hoesicka, 1936, s. 158.
- ↑ a b c Biblioteka sejmowa – Parlamentarzyści RP: Wacław Haczyński. [dostęp 2012-06-24].
- ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
- ↑ Wacław Haczyński w Wielkiej genealogii Minakowskiego. [dostęp 2012-06-28].
- ↑ Kolekcja ↓, s. 2.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 39 z 29 października 1921, s. 1448.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 1, 5.
- ↑ Kolekcja ↓, s. 3.
- ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 1 foto.
Bibliografia
edytuj- Haczyński Wacław. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.52-4264 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-02-07].
- Komenda Legionów (Dowództwo Polskiego Korpusu Posiłkowego). Centralne Archiwum Wojskowe. [dostęp 2017-11-07].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Kazimierz Banaszek, Krystyna Wanda Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów Kozielskiego Obozu NKWD rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792 – 1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.
- Janina Snitko-Rzeszut. Pro memoria. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1-2 (131-132), 1990. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny.