Włodzimierz Fruczek
Włodzimierz Fruczek (ur. 3 czerwca 1952 w Warszawie, zm. 15 listopada 2023[1] tamże) – polski artysta plastyk, uprawiający rysunek, malarstwo, grafikę, rzeźbę i performance. Prekursor polskiego street artu[2][3]: pierwszy polski artystyczny grafficiarz[4], pionier wśród twórców artystycznych murali w Polsce[5].
 Włodzimierz Fruczek siedzący na ławce przy Fundacji Cmentarza Żydowskiego „Gęsia”, ul. Edwarda Gibalskiego 21 | |
| Data i miejsce urodzenia |
3 czerwca 1952 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
15 listopada 2023 |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki |
malarstwo, rysunek, grafika, rzeźba, performance |
Włodzimierz Fruczek pochodził ze starej warszawskiej rodziny. Był synem Zygmunta (1913–1990, kawalera Orderu Virtuti Militari, przed wojną oficera 1 Gdyńskiego Batalionu Morskiej Brygady Obrony Narodowej, po wojnie dyrektora Departamentu Eksploatacji w Ministerstwie Żeglugi, doradcy wicepremiera Stefana Jędrychowskiego do spraw rybołówstwa morskiego i wieloletniego dyrektora Morskiego Instytutu Rybackiego) i Krystyny (1921–1989) z domu Prochnau. Włodzimierz Fruczek odbył w dzieciństwie parę dłuższych podróży zagranicznych z rodzicami.
Twórczość
edytujWłodzimierz Fruczek stworzył pierwsze murale w Polsce w 1970 roku[4]. Będąc wtedy uczniem liceum im. Mikołaja Kopernika, namalował na wielkiej, ślepej, ceglanej ścianie budynku przy ul. Grzybowskiej w Warszawie w okolicy skrzyżowania z ul. Żelazną szereg zarysów białych, wykrzywionych, stojących nieruchomo, trzymających się za ręce, samotnych, upadających, wyciągających dłonie ku słońcu postaci[2][6]. Niektórym kojarzyły się z policyjnymi obrysami sylwetek ofiar na miejscach zbrodni[7]. Kolejne murale powstały na ścianach budynków przy ul. Waliców 14 i na rogu ul. Żelaznej i ul. Chłodnej[8]. Anonimowe postacie szybko stały się elementem miejskiej legendy. Atmosfera dzielnicy pełnej zrujnowanych domów i melin potęgowała przekaz, że postacie te wnoszą istotny, duchowy element w ten zapuszczony rejon. Mówiono, że postacie te są memento tragicznej historii Woli i znajdującego się tuż obok warszawskiego getta: że przypominają o milczącej przeszłości, o egzekucjach i eksterminacji tutejszej ludności[4][5]. Malunek wykonany na ślepej ścianie kamienicy przy ul. Waliców 14 przedstawiał scenę rozstrzelania i jako jedyny miał tytuł: Taniec śmierci. Była to spontaniczna, emocjonalna reakcja twórcy na otaczające go pozostałości wojny i Zagłady[9]. Te pierwsze murale wyprzedziły nawet nowojorskie graffiti, których początek szacuje się na 1973 rok[2][5][10]. Znalazły się one na okładce monografii Sikorskiego i Rutkiewicza o historii graffiti w Polsce[8].
Fruczek nie ukończył później żadnej szkoły artystycznej. Przez pewien czas pracował jako dekorator w Centrali Rybnej[9].
Pod koniec życia pracował w swojej pracowni przy ul. Żytniej w Warszawie[6]. Tam wykonał m.in. pomnik z płaskorzeźbą Matki Bożej Powstańczej stojący obecnie na cmentarzu wojennym 1939 roku w Ołtarzewie[11]. Był autorem małych form rzeźbiarskich, aranżacji przestrzennych i scenografii. Przedstawiał również własne formy wypowiedzi artystycznych „z dala od modnych trendów”[8]. Miał w swoim dorobku parę wystaw indywidualnych[12]. Wspierał również swoją twórczością warszawskie inicjatywy społeczne[13].
Został pochowany 22 listopada 2023 roku w grobie rodzinnym (kwatera 192, rząd 4, miejsce 14) na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Przypisy
edytuj- ↑ Natalia Bet, Nie żyje Włodek Fruczek. To dzięki niemu powstało graffiti w Polsce [online], fakt.pl, 19 listopada 2023 [dostęp 2023-11-21].
- ↑ a b c Magdalena Walulik: Sen o Włodzimierzu Fruczku (254). 2012-12-20. [dostęp 2013-12-02].
- ↑ Monika Morawiak: Miejsce sztuki współczesnej na mapie Warszawy – prezentacja na seminaium doktoranckie. 2012-10-30. [dostęp 2013-12-02].
- ↑ a b c Piotr Sarzyński. Mocne polskie graffiti. Kolor na mur i beton. „Polityka.pl”. 50 (2837), s. 90–91, 2012-01-20. [dostęp 2013-12-01].
- ↑ a b c Bartosz Anderjuk: Rozmowa z Tomaszem Sikorskim, „Pomników mamy dość, czas zachowywać autentyki”. 2011-06-25. [dostęp 2013-12-02].
- ↑ a b Fruczek daje świadectwo. www.slowobraz.pl, 2010-01-07. [dostęp 2012-12-02].
- ↑ Ewa C. Chabros, Polskie graffiti lat osiemdziesiątych w świetle relacji jego twórców [online], polska1918-89.pl, s. 215 [dostęp 2017-12-20].
- ↑ a b c Tomasz Sikorski, Marcin Rutkiewicz: Graffiti w Polsce 1940–2010. Warszawa: Carta Blanca, 2011. ISBN 978-83-7705-140-5.
- ↑ a b Rysunek Włodzimierza Fruczka na ulicy w 1974 roku, zdjęcie [online], 30 stycznia 2019 [dostęp 2020-10-11].
- ↑ Beata Chomątowska. Malowana dżungla. „Tygodnik Powszechny”. 33 (3345), 2013-08-18. [dostęp 2013-12-02].
- ↑ Grażyna Lipska-Zaremba, Ożarowskie pomniki i ich twórcy [online], Wirtualne Muzeum Ożarów Mazowiecki (wmom.pl), 1 lipca 2023 [dostęp 2023-11-22].
- ↑ Wystawa: Włodzimierz Fruczek: „Ciąg dalszy – czas grozy”. [dostęp 2013-12-02].
- ↑ 'Śniła się dzieciom Polska'. 2004-09-24. [dostęp 2013-12-02].