Włodzimierz Łoziński (aktor)
Włodzimierz Łoziński, właśc. Łohaza[1] (ur. 26 września 1911 w Krynicy-Zdroju, zm. 2 maja 1959 w Kałuszu) – polski aktor teatralny i filmowy.
| |
| Imię i nazwisko |
Włodzimierz Łohaza |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
26 września 1911 |
| Data i miejsce śmierci |
2 maja 1959 |
| Zawód | |
Życiorys
edytuj
Pochodził z mieszkającej na Podkarpaciu rodziny łemkowskiej Dionizego i Katarzyny, a jego prawdziwe nazwisko brzmiało Łohaza[1]. Bratem jego matki był Harasym Gromosiak, działacz łemkowski i jeden z założycieli Związku Walki Zbrojnej w Krynicy. Młodszy brat Włodzimierza, Sławomir został wraz z wujem Harasymem rozstrzelany w 1940 na Wzgórzach Krzesławickich pod Krakowem[2]. Włodzimierz Łohaza ukończył szkołę średnią w Nowym Sączu, następnie Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej (PIST) w Warszawie. Po ukończeniu nauki występował na scenach warszawskich teatrów, Kameralnego i Teatru Malickiej. Po raz pierwszy pojawił się na ekranie w 1937, w ekranizacji powieści Znachor zagrał Wasyla, syna Prokopa. W tym czasie zaczął występował jako Włodzimierz Łoziński, gdyż, jak twierdził, nazwisko Łohaza brzmiało jako pseudonim. Wkrótce wcielił się w postać Mietka Mossakowskiego w Dziewczętach z Nowolipek. W 1938 zagrał w Profesorze Wilczurze, Gehennie i Drugiej młodości. Ostatnia rola zagrana przez Włodzimierza Łozińskiego to górnik Walerek w filmie Czarne diamenty (reż. Jerzy Gabryelski), który nie pojawił się na ekranach z powodu wybuchu wojny. Oprócz kariery aktorskiej, Włodzimierz był również utalentowanym narciarzem – zdobył mistrzostwo Polski w zawodach juniorów[1].
W czasie II wojny światowej brał udział w obronie Warszawy, po której zakończeniu udał się do Krynicy, gdzie w 1940 wziął ślub z Olgą Kurejówną, a następnie znalazł pracę w spółdzielni rolniczej, w której niedługo potem objął funkcję dyrektora. Jesienią 1942 został aresztowany przez Niemców razem ze swoimi współpracownikami z powodu tworzenia konspiracyjnych materiałów na jej terenie i osadzony w więzieniu w Tarnowie, a 28 stycznia 1943 trafił do Auschwitz-Birkenau (numer obozowy 95860). Po przeprowadzeniu na nim eksperymentów pseudomedycznych (wstrzykiwanie benzyny do węzłów chłonnych pachowych) został dyskretnie wyleczony, a następnie zwolniony w kwietniu 1943 przez jednego z obozowych lekarzy. Po uwolnieniu wyjechał do Lwowa, niedługo potem jednak o jego przebywaniu dowiedziało się gestapo, wobec czego we wrześniu 1943 w celu uniknięcia ponownego aresztowania wstąpił do SS Galizien. 13 lipca 1944 Łoziński brał udział w bitwie pod Brodami, w efekcie której oddział został rozbity, a on sam łącznie z większością członków trafił do sowieckiej niewoli[3].
Od 1945 przebywał w obozie nr 20 NKWD w Stalinogorsku. Następnie trafił do więzienia w Szybotowie, gdzie zajmował się organizacją chóru obozowego oraz pracą w szpitalu. Podczas pobytu w niewoli symulował choroby, aby uniknąć ciężkich robót, oraz opowiadał współwięźniom historie dotyczące przedwojennego kina. Używał w tym czasie nazwiska „Włodzimierz Łagoza”. W sierpniu 1948 został wywieziony do centralnego więzienia w Irkucku, gdzie otrzymał wyrok sześciu lat zsyłki. W ramach przymusowych robót został pracownikiem cegielni nad Angarą, gdzie po pewnym czasie awansował na stanowisko kierownika[4]. Po odbyciu kary najprawdopodobniej pozostał w Irkucku[5]. W 1950 po raz drugi wziął ślub, z Polką Eugenią Kozak, a w 1952 parze urodziły się bliźniaki Piotr i Paweł. W 1957 rodzina Łohazów opuściła Irkuck i przeniosła się do Lwowa, a następnie Kałusza. Krótko po przyjeździe, w 1958 starał się o repatriację do Polski, lecz władze PRL rozpatrzyły wniosek negatywnie.
Zmarł 2 maja 1959 na zawał serca, pochowany został na cmentarzu żydowskim w Kałuszu[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c W. Kalinowska, Na okładkach: II. Włodzimierz Łoziński, [w:] „Kino. Tygodnik ilustrowany” 1938, nr 51 (18 XII), s. 7.
- ↑ S. A. Wisłocki, Nacjonalizm ukraiński a Łemkowszczyzna, [w:] „Niepodległość i Pamięć”, nr 20, Warszawa 2004, ss. 83, 86.
- ↑ a b Włodzimierz Łoziński: aktor, żołnierz, więzień - Portal historyczny Histmag.org - historia dla każdego [online], histmag.org [dostęp 2019-09-27].
- ↑ J. Hera, Niepokorni – pokorni. Losy aktorów polskich 1944–1954, [w:] „Pamiętnik Teatralny: Teatr w Polsce Ludowej 1944–1954”, R. LVII, z. 3–4 (227–228), Warszawa 2008, ss. 41–42.
- ↑ A. Arkusz, Polacy internowani w obozie NKWD nr 270 w Borowiczach w latach 1944–1949, [w:] „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 2 (10), 2006, s. 224.
Bibliografia
edytuj- Jerzy S. Majewski, Aktorzy schodzą na Powiśle. Tu mieszkali Matysiakowie, „Gazeta Wyborcza”, Warszawa 17 września 2011
- Arkusz A., Polacy internowani w obozie NKWD nr 270 w Borowiczach w latach 1944–1949, [w:] „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 2 (10), Instytut Pamięci Narodowej, 2006, s. 224.
- Hera J., Niepokorni – pokorni. Losy aktorów polskich 1944–1954, [w:] „Pamiętnik Teatralny: Teatr w Polsce Ludowej 1944-1954”, R. LVII, z. 3–4 (227–228), Państwowy Instytut Sztuki, Warszawa 2008, s. 41–42.
- Kalinowska W., Na okładkach: II. Włodzimierz Łoziński, [w:] „Kino. Tygodnik ilustrowany” 1938, nr 51 (18 XII), s. 7. (Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa)
- Wisłocki S. A., Nacjonalizm ukraiński a Łemkowszczyzna, [w:] „Niepodległość i Pamięć”, nr 20, Muzeum Niepodległości w Warszawie, Warszawa 2004, s. 83, 86.
Linki zewnętrzne
edytuj- Włodzimierz Łoziński w bazie IMDb (ang.)
- Włodzimierz Łoziński w bazie Filmweb
- Włodzimierz Łoziński w bazie filmpolski.pl
- Włodzimierz Łoziński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].
- Włodzimierz Łoziński w bazie Filmoteki Narodowej „Nitrofilm”