Włodzimierska Ikona Matki Bożej
Włodzimierska Ikona Matki Bożej – jedna z najbardziej czczonych w Rosyjskim Kościele Prawosławnym ikon Matki Bożej.
| |
| Miejsca kultu |
Rosyjski Kościół Prawosławny; Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny |
|---|---|
| Data wspomnienia | |
| Styl | |
Historia
edytujWedług tradycji ikona została napisana przez Ewangelistę Łukasza na desce ze stołu w Wieczerniku[1]. Jednak według badań historyków sztuki powstała znacznie później, w pierwszej połowie XII w. w Bizancjum[2]. Jej autor jest nieznany[3]. Ikona jest jednym z wizerunków Matki Bożej przywiezionych na Ruś z Bizancjum w okresie, gdy schrystianizowane państwa ruskie nie posiadały jeszcze własnych ośrodków sztuki sakralnej (prawdopodobnie 1131[1]). Tym samym stanowiła ona jeden z wzorców dla pierwszych ruskich twórców ikon[4].
W pierwszych latach po przywiezieniu z Bizancjum ikona była przechowywana w pałacu książęcym w Wyszogrodzie, w 1155 została zaś przewieziona przez księcia Andrzeja I Bogolubskiego do Włodzimierza nad Klaźmą[3]. Tam umieszczono ją w soborze Zaśnięcia Matki Bożej, który spłonął w 1185. Ikona przetrwała jednak pożar[1]. W 1237 w czasie najazdu mongolskiego na Ruś wizerunek został pozbawiony ozdób[1].
W 1395[1] wizerunek znalazł się w soborze Zaśnięcia Matki Bożej w obrębie moskiewskiego Kremla. Mimo kolejnych przenosin (oraz nieruskiego pochodzenia) ikona pozostawała znana i czczona pod nazwą Włodzimierskiej, z czasem zaczęła być postrzegana jako jedna ze szczególnych świętości Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego i opiekunka należących do niego narodów[3]. Przypisywano jej szczególną moc ochrony Rusi przed najeźdźcami[1]. Przed nią dokonywane były koronacje kolejnych carów oraz intronizacje metropolitów, a następnie patriarchów Moskwy i całej Rusi[1].
W 1917 ikona została przeniesiona z Kremla do Galerii Tretiakowskiej, gdzie była przechowywana do 1996[1]. W wymienionym roku trafiła do cerkwi św. Mikołaja na Zamoskworieczju w Moskwie[1]. Świątynia ta pełni funkcje domowej cerkwi przy Galerii Trietiakowskiej – jej wyposażenie liturgiczne składa się z eksponatów galerii, a obiekt pełni równocześnie funkcję wystawienniczą i kultową[5].
Włodzimierska Ikona Matki Bożej była wielokrotnie kopiowana[1].
Na terenie Polski obiektem lokalnego kultu jest wariant ikony znajdujący się w cerkwi w Kożanach[6].
25 listopada 2013, podczas spotkania z papieżem Franciszkiem, prezydent Federacji Rosyjskiej Władimir Putin przekazał na jego ręce kopię Włodzimierskiej Ikony Matki Bożej, po czym zapytał papieża, czy mu się podoba, a następnie przeżegnał się i ją pocałował. Zwierzchnik Kościoła katolickiego również pocałował otrzymaną ikonę[7].
Opis
edytujZ powodu dokonywania na przestrzeni wieków wielokrotnych przeróbek ikony jedynym jej fragmentem, który zachował się w stanie pierwotnym, jest postać Matki Bożej i twarz Dzieciątka Jezus[4]. Ikona reprezentuje typ Eleusa[4]. Maryja, ubrana w czarną szatę z gwiazdami na ramionach i czole, trzyma na prawej ręce Jezusa, który przytula się do jej twarzy, dodatkowo obejmując go lewą ręką. Dzieciątko obejmuje prawą ręką szyję matki i tuli się do niej z charakterystycznym dla malarstwa ikonowego poważnym, niedziecinnym wyrazem twarzy. Maryja jest wpatrzona w przestrzeń, zamyślona, o smutnych oczach przewidujących przyszłe cierpienia syna[4]. Obydwie postacie ukazane zostały na złotym tle[3].
Na tej samej desce, z drugiej strony, znajduje się znacznie młodsza ikona przedstawiająca etimazję, wykonana w XV lub XIX wieku[8].
Kult
edytujUpamiętnienie liturgiczne w Cerkwi prawosławnej przypada 3 czerwca według starego stylu (tj. 6 lipca według nowego stylu)[9].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j Włodzimierska Ikona Bogurodzicy
- ↑ W. Molé, Ikona ruska, Warszawa 1956, Wydawnictwo "Sztuka", s. 19
- ↑ a b c d The Tretyakov Gallery in Moscow, Aurora Art Publishers, Leningrad 1979, opis obrazu nr 1 (brak numerów stron)
- ↑ a b c d W. Molé, Ikona ruska, Warszawa 1956, Wydawnictwo "Sztuka", s. 20
- ↑ Музей-храм Святителя Николая в Толмачах. [dostęp 2010-08-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-16)].
- ↑ G. Sosna, A. Troc-Sosna, Święte miejsca i cudowne ikony, Orthdruk, Białystok 2006, s.238-244
- ↑ PAP: Papież spotkał się z Putinem. wiadomosci.onet.pl, 25 listopada 2013. [dostęp 2013-11-25]. (ang.).
- ↑ Our Lady of Vladimir
- ↑ Kalendarz Prawosławny 2014, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, ss. 57,119
Bibliografia
edytuj- Nouwen H.: The Icon of the Virgin of Vladimir. Belonging to God. W: Tenże: Behold the Beauty of the Lord. Praying with Icons. Notre Dame, Indiana: Ave Maria Press, 2007, s. 45-63. ISBN 1-59471-136-4.