Władysław Romańczyk
Władysław Romańczyk, ps. „Czarny”, „Kula”, „Rosa”, „Wir” (ur. 2 stycznia 1898 w Pakoszówce, zm. 26 maja 1982 w Warszawie) – oficer służby stałej piechoty Wojska Polskiego, wykładowca, podczas II wojny światowej major w SZP/ZWZ/AK, komendant Obwodu ZWZ Sanok i Obwodu AK Rawa Mazowiecka.
| |
 major
| |
| Data i miejsce urodzenia |
2 stycznia 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 maja 1982 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1916–1945 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
instruktor, wykładowca, komendant |
| Główne wojny i bitwy |
wojna polsko-ukraińska |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujSyn Jana (rolnik w Pakoszówce[1]) i Marii Tymczyszyn. 6 września 1919 zdał egzamin dojrzałości w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku[2][3].
Był uczestnikiem działań niepodległościowych w latach 1916–1918. W listopadzie 1918 został przyjęty do Wojska Polskiego. Podczas wojny polsko-ukraińskiej (1918–1919) był operatorem ckm w pociągu pancernym „Gromobój”. Następnie w szeregach 26 pułku piechoty brał udział w polsko-bolszewickiej (1919–1920). Z 26 pułku piechoty został skierowany do Wielkopolskiej Szkoły Podchorążych Piechoty w Bydgoszczy. Dekretem z 16 lutego 1921 został awansowany na stopień podporucznika piechoty[4]. Został zweryfikowany w tym stopniu ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[5]. Został awansowany do stopnia porucznika piechoty w korpusie oficerów piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1920[5] i lokatą 43. Z dniem 7 stycznia 1925 został odkomenderowany na IX-ty 5 miesięczny kurs doszkolenia dla młodszych oficerów piechoty w Chełmnie. Po ukończeniu kursu w czerwcu 1926 powrócił do macierzystego pułku[6]. W 1931 został przeniesiony z 26 pułku piechoty do Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Zambrowie[7], gdzie w okresie 1931–1934 pełnił funkcję instruktora w 2 kompanii ckm[5], a od 1934 do 1935 był instruktorem w 1 kompanii ckm. 27 czerwca 1935 został mianowany na stopień kapitana ze starszeństwem z 1 stycznia 1935 i 1. lokatą w korpusie oficerów piechoty[8]. W tym samym roku został przeniesiony do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej na stanowisko instruktora i wykładowcy. W marcu 1939 pełnił służbę w Szkole Uzbrojenia w Warszawie na stanowisku wykładowcy kompanii szkolnej rusznikarzy[9]. Wówczas, w tym samym stopniu i starszeństwie, zajmował 6. lokatę w korpusie oficerów uzbrojenia[10].
We wrześniu 1939 jako szef uzbrojenia 33 Dywizji Piechoty, która zmobilizowała się w Grodnie pod dowództwem płk. Zielińskiego po wybuchu II wojny światowej podczas kampanii wrześniowej walczył z Niemcami od 1 do 27 września 1939 w rejonie: Ostrołęka-Łomża, Węgrów, Biała Podlaska, Chełm, Kraśnik. Uniknął niewoli i po zakończeniu działań wojennych przebywał na Podkarpaciu. Był czynny w konspiracji SZP/ZWZ/AK. Początkowo od listopada do grudnia 1939 był dowódcą powiatowym SZP w Sanoku, potem od grudnia 1939 do przełomu stycznia i lutego 1940 był komendantem Obwodu ZWZ Sanok[11][12], którego struktury organizował od podstaw[13][14] (w jego sztabie był m.in. Tadeusz Wojtowicz). W obliczu zagrożenia dekonspiracją w 1940 został przeniesiony na inny teren[15][16][17]. W okresie maja 1944 do października 1944 pełnił funkcję komendanta Obwodu AK Rawa Mazowiecka w Okręgu AK Łódź[18][19]. Został awansowany rozkazem KG AK nr L. 400/BP z 25 lipca 1944 do stopnia majora służby stałej ze starszeństwem z dniem 3 maja 1944. W okresie akcji „Burza” latem 1944 dowodził siłami AK obwodu.
Został pochowany na Cmentarzu Komunalnym Północnym w Warszawie (kwatera W-XV-2-8-1)[20].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 24 kwietnia 2018)[21][22]
- Srebrny Krzyż Zasługi (22 maja 1939)[23][10]
Przypisy
edytuj- ↑ CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok 1915/16 (zespół 7, sygn. 64). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 361.
- ↑ XXXV. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Sanoku za rok szkolny 1920/1921 wraz z dodatkiem za lata: 1917, 1918, 1919 i 1920. Sanok: Fundusz Naukowy, 1921, s. 44.
- ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-03-06].
- ↑ Dz. Pers. MSWoj. Nr 89 z 26 lutego 1921.
- ↑ a b c Roczniki oficerskie MSWoj. 1924, 1928, 1932 (rocznik oficerski: 1924 - s. 186, 1928 - s. 243, 1932 - s. 805).
- ↑ Dz. Pers. MSWoj. Nr 26 z 4 marca 1925.
- ↑ Jan Łukasiak, Szkoła Podchorążych Rezerwy Piechoty, Pruszków: „Ajaks”, 2003, ISBN 83-88773-68-2, OCLC 830514704.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 28 czerwca 1935 roku, s. 73.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 489.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 356.
- ↑ Andrzej Zagórski, Konspiracja w Sanoku w okresie okupacji. W latach II wojny światowej i konspiracji w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 743.
- ↑ Andrzej Brygidyn. Kryptonim „San”, Sanok 1992 (Kryptonim „San”.)
- ↑ Andrzej Zagórski, Okręg AK Kraków [w:] AK – Rozwój organizacyjny. Warszawa 1996
- ↑ Stanisław Piwowarski, Okręg Krakowski SZP/ZWZ/AK 1939–1945. Kraków 1994.
- ↑ Andrzej Zagórski, Konspiracja w Sanoku w okresie okupacji. W latach II wojny światowej i konspiracji w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, s. 701.
- ↑ Andrzej Zagórski, Struktura Inspektoratu Rejonowego ZWZ/AK Krosno [w:] Kurierskim szlakiem po Beskidzie Niskim. Brzozów 1989.
- ↑ Andrzej Daszkiewicz, Ruch oporu w regionie Beskidu Niskiego: 1939–1944. Warszawa 1975.
- ↑ Eugeniusz Wawrzyniak, Na rubieży Okręgu AK Łódź, Warszawa 1988. ISBN 83-211-0928-4 ISBN 978-83-211-0928-2.
- ↑ Eugeniusz Wawrzyniak, Z dziejów rawskiego podziemia [w:] Okręg Łódzki AK. Warszawa 1994.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2022-02-22].
- ↑ M.P. z 2018 r. poz. 603 „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej”.
- ↑ Akty nadania pierwszego stopnia oficerskiego oraz odznaczenia dla osób zasłużonych w walce o suwerenność i niepodległość [online], Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, 26 września 2018 [dostęp 2022-02-22] (pol.).
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 119, poz. 280 „za zasługi w służbie wojskowej”.
Bibliografia
edytuj- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Władysław Romańczyk – biogram autorstwa Tadeusza Łaszczewskiego. [dostęp 2014-05-10].