Władysław Mikołajczak
Władysław Józef Mikołajczak (ur. 23 lipca[a] 1894 w Wirach, zm. 23 czerwca 1960 w Poznaniu) – pułkownik piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.
.jpg)
| |
 pułkownik piechoty
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Władysław Józef Mikołajczak |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
23 lipca 1894 |
| Data i miejsce śmierci |
23 czerwca 1960 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
od 1914 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
zastępca dowódcy dywizji |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
.jpg)
| |
| Odznaczenia | |
         
| |
Życiorys
edytujUrodził się 23 lipca 1894 w Wirach, w ówczesnym powiecie poznańskim zachodnim rejencji poznańskiej, w rodzinie Władysława (zm. 1923), gorzelnika i Marii ze Stengertów[2][3][4][5]. W lutym 1914 ukończył seminarium nauczycielskie w Rogoźnie[6][7]. W kwietniu tego roku rozpoczął pracę w szkole powszechnej w Wrześnicy, w powiecie pleszewskim, w charakterze nauczyciela[6].
4 sierpnia 1914 został powołany do armii niemieckiej i wcielony do 155 pułku piechoty[6][7]. W jego szeregach walczył na froncie francusko-niemieckim I wojny światowej[8]. 4 lipca 1916 został mianowany podporucznikiem rezerwy[7]. W 1918 na froncie zachodnim został zatruty gazami[9]. 28 listopada 1918 został zwolniony z armii niemieckiej[7].
4 lutego 1919 zgłosił się jako ochotnik do Wojska Polskiego[7]. Od 12 lutego był dowódcą kompanii załogi wronieckiej[7], a od 9 marca 1919 organizatorem i dowódcą II batalionu 7 pułku strzelców wielkopolskich, późniejszego 61 pułku piechoty[10]. Dekretem Naczelnej Rady Ludowej Nr 54 z 23 maja 1919 został zatwierdzony w stopniu porucznika[7].
W czasie wojny z bolszewikami 21 miesięcy spędził na froncie[8].
Po zakończeniu działań wojennych pozostał w służbie wojskowej, w macierzystym pułku w Bydgoszczy[11] i nadal pełnił obowiązki dowódcy II batalionu[12][13][14][15]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 316. lokatą w korpusie oficerów piechoty[16], a 31 marca 1924 prezydent RP nadał mu stopień majora ze starszeństwem z dnia 1 lipca 1923 i 96. lokatą w korpusie oficerów piechoty[17]. W listopadzie 1927 został przeniesiony do 43 pułku piechoty w Dubnie na stanowisko komendanta składnicy wojennej[18][19]. W lipcu 1929 został przesunięty na stanowisko dowódcy batalionu[20]. 24 grudnia 1929 prezydent RP nadał mu z dniem 1 stycznia 1930 stopień podpułkownika w korpusie oficerów piechoty i 13. lokatą[21]. W styczniu 1930 został przesunięty ze stanowiska dowódcy batalionu na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[22][23]. Opiniujący go w 1933 gen. dyw. Edward Śmigły-Rydz stwierdził: „twardy, uparty, bez lotnej inteligencji, ale z taktyczną głową. Sumienny i pracowity. Nadaje się na dcę pułku”[24]. W lipcu 1935 został przeniesiony do 15 pułku piechoty w Dęblinie na stanowisko dowódcy pułku[25]. Na stopień pułkownika został awansowany ze starszeństwem z 19 marca 1938 i 12. lokatą w korpusie oficerów piechoty[26][27]. W marcu 1939 na stanowisku dowódcy pułku KOP „Wołożyn”[28]. Później został dowódcą pułku KOP „Wilejka”[29].
W czasie kampanii wrześniowej 1939 dowodził 207 pułkiem piechoty[29]. Nie zdołał dotrzeć do Lwowa[29]. 19 września 1939 z dowództwem pułku przeszedł na Węgry, gdzie został internowany[30][29]. W grudniu 1944 został wydany niemieckim władzom wojskowym[30]. Do 23 kwietnia 1945 przebywał w Oflagu III A Luckenwalde, w którym pełnił funkcję starszego obozu i męża zaufania[30]. Po uwolnieniu z niewoli wrócił do kraju, 8 maja 1945 zarejestrował się w Rejonowej Komendzie Uzupełnień Poznań Miasto, która skierowała go do Punktu Przesyłkowego Nr 3 w Krakowie[30].
Został przyjęty do ludowego Wojska Polskiego i wyznaczony na stanowisko zastępcy dowódcy 3 Pomorskiej Dywizji Piechoty do spraw liniowych[29]. Od 27 października 1945 do 6 stycznia 1946 czasowo pełnił obowiązki dowódcy tej dywizji. Później został szefem Oddziału Operacyjnego Sztabu Dowództwa Okręgu Wojskowego Nr VII w Lublinie[31]. Pod koniec lipca 1948 został zatrzymany w ramach tzw. „sprawy zamojsko-lubelskiej” i osadzony w areszcie Głównego Zarządu Informacji WP[32]. W czasie rozprawy sądowej, „reżyserowanej przez Informację WP”, został skazany na karę 14 lat pozbawienia wolności[33]. W 1957 został uniewinniony[34].
Zmarł 23 czerwca 1960 w Poznaniu[29]. Został pochowany na Cmentarzu Jeżyckim w Poznaniu (kwatera L, rząd Oa, miejsce 36)[35].
30 października 1917 ożenił się z Zofią Jadwigą z Białkowskich, z którą miał dwóch synów: Witolda (ur. 4 października 1918) i Mieczysława (ur. 17 lipca 1921)[9]. Syn Mieczysław (zm. 25 lipca 2002) był więźniem niemieckich obozów koncentracyjnych: Majdanek, Groß-Rosen i Flossenbürg[36].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Order Krzyża Grunwaldu III klasy - 17 grudnia 1946 „za bohaterskie czyny i dzielne zachowanie się w walce z niemieckim najeźdźcą oraz za gorliwą pracę i sumienne wypełnianie obowiązków służbowych”[37]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4666[2] - 1922[38]
- Krzyż Walecznych[39]
- Złoty Krzyż Zasługi[27]
- Medal Niepodległości – 20 lipca 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[40][41]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[39]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[39]
- niemieckie
- Krzyż Żelazny I klasy[6]
- Krzyż Żelazny II klasy[6]
- Odznaka za Rany[6]
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 3 sierpnia 1931, s. 256.
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 1.
- ↑ Kolekcja 2 ↓, s. 2, 8.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-06-22]..
- ↑ Akta pułkownika Mikołajczaka wydano B.S. 1 maja 1948, a zwrócono 12 maja 1954. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-06-22]..
- ↑ a b c d e f Kolekcja ↓, s. 4.
- ↑ a b c d e f g Biskupski 1925 ↓, s. III.
- ↑ a b Opinie inspektorskie za 1936 dowódców pułków, brygad, grup, piech. dyw. i dyw. piech. - stan z dnia 01.02.1937. [w:] , sygn. 701/1/120, s. 6 [on-line]. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, 1937. [dostęp 2022-06-23].
- ↑ a b Kolekcja ↓, s. 2, 4.
- ↑ Biskupski 1925 ↓, s. 103, 107, 109 (foto), 146, 159, 183, 184, 186, 191, 224, III.
- ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 183.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22 lipca 1922, s. 551.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 299, 407.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 270, 349.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 55 z 22 maja 1925, s. 273.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 42.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 2 kwietnia 1924, s. 169.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927, s. 297.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 59, 172 jako Mikołajczyk Władysław (ur. 24 lipca 1894), komendant Kadry batalionu zapasowego 43 pp.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 210.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 24 grudnia 1929, s. 439, jako Mikołajczyk Włodzimierz Józef.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 21 stycznia 1930, s. 10.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 23, 573.
- ↑ Opinie - piechota - podpułkownicy. [w:] , sygn. 701/1/120, s. 31 [on-line]. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, 1937. [dostęp 2022-06-23].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935, s. 95.
- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 464.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 10.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 926.
- ↑ a b c d e f Wesołowski i Zawadzki 2018 ↓, s. 74.
- ↑ a b c d Kolekcja 2 ↓, s. 3.
- ↑ Poksiński 1992 ↓, s. 41.
- ↑ Poksiński 1992 ↓, s. 41, jako ppłk Władysław Mikołajczyk.
- ↑ Poksiński 1992 ↓, s. 44.
- ↑ Poksiński 1992 ↓, s. 45.
- ↑ Poznańskie cmentarze. Urząd Miasta Poznania. [dostęp 2022-06-14].
- ↑ Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2023-11-16].
- ↑ M.P. z 1947 r. nr 23, poz. 106.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 18 lutego 1922, s. 103.
- ↑ a b c Kolekcja ↓, s. 3.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198, poz. 948, jako ppłk Mikołajczyk Władysław Józef.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 11 listopada 1932, s. 383.
Bibliografia
edytuj- Mikołajczak Władysław Józef. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.23-1752 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-12-26].
- Mikołajczak Władysław. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.14050 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-16].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Antoni Biskupski: Historja 61 Pułku Piechoty Wielkopolskiej (7 Pułku Strzelców Wlkp.). T. I: Walki powstańcze na froncie zachodnim i północnym Wielkopolski. Organizacja pułku. Bydgoszcz: Nakładem autora, 1925.
- Jerzy Poksiński: „TUN”. Tatar-Utnik-Nowicki. Represje wobec oficerów Wojska Polskiego w latach 1949–1956. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992. ISBN 83-11-07980-3.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
- Andrzej Wesołowski, Tadeusz Zawadzki: 35 Dywizja Piechoty Rezerwowa. Warszawa: Edipresse Polska SA, 2018, seria: Wielka Księga Piechoty Polskiej 1918–1939. ISBN 978-83-7945-423-5.