Władysław Świątecki

Władysław Świątecki
	kapitan pilot
Data i miejsce urodzenia	20 grudnia 1895 ; Warszawie
Data i miejsce śmierci	28 kwietnia 1944 ; Edynburg
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego; Wojsko Polskie; Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego; RAF
Jednostki	8 eskadra wywiadowcza; 2 pułk lotniczy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; wojna polsko-bolszewicka
Późniejsza praca	Instytut Badań Technicznych Lotnictwa,; Plage i Laśkiewicz
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Władysław Świątecki^[a] (ur. 20 grudnia 1895 w Warszawie, zm. 28 kwietnia 1944 w Edynburgu^[2]) – kapitan pilot inżynier Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, wynalazca.

Życiorys

Reklama prasowa wytwórni inż. Świąteckiego z 1939 r.

Syn Jana i Józefy z domu Papiewskiej; ukończył Szkołę Handlową w Radomiu, następnie rozpoczął studia na Politechnice Petersburskiej^[3]. Wybuch I wojny światowej przerwał mu naukę, 20 maja 1916 roku został powołany do odbycia służby wojskowej w armii Imperium Rosyjskiego^[2]. Ukończył Petersburską Inżynieryjną Szkołę Chorążych, a następnie służył w baonie kolejowym^[3]. 2 listopada 1917 roku wstąpił do I. Korpusu Polskiego w Rosji i został skierowany do oddziału awiacyjnego^[3]^[2].

Do Wojska Polskiego wstąpił 11 listopada 1918 roku. Dowodził oddziałem który zajmował lotnisko mokotowskie^[3]^[4]. W 1916 roku otrzymał przydział do 8. eskadry wywiadowczej i brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Walczył nad Pińskiem, nad Dźwiną, w obronie Torunia. W czasie walk wykonał 43 loty wywiadowcze i 13 lotów na bombardowanie^[2].

Po zakończeniu działań wojennych pozostał w wojsku, służył w 2 pułku lotniczym. Został przydzielony jako referent do składu Polskiej Misji Zakupów Wojskowych we Francji, odbył studia w École Supérieure d’Aéronautique^[3], gdzie zajął się zagadnieniem wyrzutników bombowych. W 1923 roku skonstruował i opatentował wyrzutnik bomb lotniczych, w który, od 1925 r., zaczęto wyposażać samoloty lotnictwa polskiego^[2].

Osobny artykuł: Wyrzutnik bomb Świąteckiego.

Powrócił z Francji do Polski w 1926 roku i rozpoczął pracę w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa w Warszawie z którego odszedł w listopadzie. W 1928 uzyskał tytuł inżyniera w Wyższej Szkole Aeronautyki i Konstrukcji Mechanicznych w Paryżu^[5]. Został przeniesiony w stan nieczynny i zatrudnił się w wytwórni lotniczej Plage i Laśkiewicz^[3]^[6] jako dyrektor działu lotniczego^[7]. Z dniem 31 października 1929 został przeniesiony do rezerwy i przeniesiony w rezerwie do 6 pułku lotniczego we Lwowie^[8].

W wytwórni Plage i Laśkiewicz pracował do 1930 roku, kiedy to odszedł i wspólnie z inżynierem Bohdanem Marchwińskim założył zakład produkcyjny "Władysław Świątecki inżynier konstruktor. Dostawca wyrzutników bombowych w Lublinie"^[3]^[9] przy ul. Chopina 4 w Lublinie. Sprzedawał swoje wyrzutniki (i licencję na ich produkcję) do krajów europejskich^[3] - Rumunii, Jugosławii, Francji, Belgii, Hiszpanii, Holandii i Portugalii^[6]. Rozwijał swoją firmę, w 1934 roku przeniósł zakład na ul. Lubartowską 50, zwiększył zatrudnienie do 40 osób. Poza produkcją wyrzutników zajmował się również produkcją rowerów - był założycielem i właścicielem Lubelskiej Wytwórni Rowerów z siedzibą przy ul. Lubartowskiej 50 - skład fabryczny i sklep firmowy przy ul. Królewskiej 11 w Lublinie. Długo nie udawało mu się uzyskać zamówień na swe wyrzutniki ze strony Wojska Polskiego, nastąpiło to dopiero w 1939 roku^[6]. Firma Świąteckiego miała dostarczać wyrzutniki do samolotów skonstruowany i produkowanych w kraju (PZL.38 Wilk, PZL.50 Jastrząb, PZL.46 Sum i PZL.49 Miś) oraz do zakupionych za granicą (Morane-Saulnier MS.406, Fairey Battle i CANT Z.506)^[9]. W latach 1919–1939 zarejestrował w Urzędzie Patentowym 14 własnych wzorów użytkowych^[6].

Po klęsce wrześniowej przedostał się przez Węgry, Jugosławię i Włochy do Francji, gdzie pracował w przemyśle lotniczym^[10]. Został skierowany do firmy S.A.D.E.A., gdzie pracował przy konstruowaniu wyrzutników bombowych^[11]. Po upadku Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie otrzymał numer służbowy RAF P-0559^[12] i został skierowany do Delegatury Inspektoratu Lotnictwa w Blackpool^[2]. Pod koniec 1941 roku został przydzielony do Biura Instrukcji i Tłumaczeń przy Centrum PSP^[13].

Pracował nad zastosowaniem swoich rozwiązań w angielskich i amerykańskich samolotach. Brytyjczycy wyprodukowali ponad 165 tys. takich wyrzutników instalowanych w bombowcach brytyjskich^[14]. Jego zmodyfikowane wyrzutniki zamontowano w Lancasterach 9, 12 i 617 Dywizjonów RAF i dostosowano do użycia największych bomb lotniczych - Grand Slam, Tallboy i T-12 Cloudmaker^[10]. W 1943 r. inny wynalazca polski Jerzy Rudlicki rozwinął koncepcję Świąteckiego, opracowując specjalny wyrzutnik do bombardowań powierzchniowych z dużej wysokości, które zastosowane były w bombowcach amerykańskich B-17 Flying Fortress^[15].

Po długiej chorobie zmarł 28 kwietnia 1944 roku w polskim szpitalu wojskowym w Edynburgu^[9], został pochowany na Edinburgh (Corstorphine Hill) Cemetery^[16].

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 338^[17]
Krzyż Walecznych (trzykrotnie)^[17]
Złoty Krzyż Zasługi (7 lipca 1931)^[18]
Medal Lotniczy (trzykrotnie)
Polowa Odznaka Pilota nr 37 (11 listopada 1928)^[19]

Uwagi

↑ W ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Władysław II Świątecki”, w celu odróżnienia od innego oficera noszącego to samo imię i nazwisko^[1].

Przypisy

↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 851, 863.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Świątecki Władysław kpt. pil. inż.. bequickorbedead.com. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Kolekcja VM ↓, s. 4.
↑ Album dziesięciolecia lotnictwa polskiego. Poznań: „Lotnik”, 1930, s. 66–70. OCLC 751101296.
↑ Mieczem i księgą bronią potęgi Polski. Nowe dyplomy wojskowych-naukowców. „Kurjer Czerwony”. Nr 176, s. 3, 2 sierpnia 1928.
↑ ^a ^b ^c ^d 165 tysięcy wyrzutników i jeden rower. teatrnn.pl. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).
↑ Album dziesięciolecia lotnictwa polskiego. Poznań: „Lotnik”, 1930, s. 162. OCLC 751101296.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 16 listopada 1929 roku, s. 342.
↑ ^a ^b ^c Świątecki Władysław. tysol.pl. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).
↑ ^a ^b Wladyslaw Swiatecki. prabook.com. [dostęp 2019-04-29]. (ang.).
↑ Płoszajski 1993 ↓, s. 18.
↑ Świątecki Władysław. listakrzystka.pl. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).
↑ Płoszajski 1993 ↓, s. 54.
↑ Jerzy BJ.B. Cynk Jerzy BJ.B., Samolot bombowy PZL P-37 Łoś, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990, ISBN 83-206-0836-8, OCLC 233520604 .
↑ Jerzy B. Cynk, Tajemnica wyrzutników Świąteckiego, „Skrzydlata Polska” nr. 5/6, 1973.
↑ WŁADYSŁAW ŚWIĄTECKI. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).
↑ ^a ^b Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 851.
↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za zasługi na polu pracy społecznej na terenie związków b. wojskowych”.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 436, „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918–1920”.

Bibliografia

Świątecki Władysław. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.18-1179 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-11-05].
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
Jerzy BJ.B. Cynk Jerzy BJ.B., Samolot bombowy PZL P-37 Łoś, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990, ISBN 83-206-0836-8, OCLC 233520604 .
Jerzy B. Cynk, Tajemnica wyrzutników Świąteckiego, „Skrzydlata Polska” nr. 5/6, 1973.
Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946. Cz. 1. Londyn: Stowarzyszenie Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, 1993. ISBN 0-9522473-0-5. OCLC 749530918.

Linki zewnętrzne

Opisy patentowe Władysława Świąteckiego w bibliotece Polona

[2] W ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Władysław II Świątecki”, w celu odróżnienia od innego oficera noszącego to samo imię i nazwisko^[1].

[CITEREFRocznik_Oficerski1924851,_863-1] Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 851, 863.

[beq-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Świątecki Władysław kpt. pil. inż.. bequickorbedead.com. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).

[CITEREFKolekcja_VMs._4-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Kolekcja VM ↓, s. 4.

[5] Album dziesięciolecia lotnictwa polskiego. Poznań: „Lotnik”, 1930, s. 66–70. OCLC 751101296.

[6] Mieczem i księgą bronią potęgi Polski. Nowe dyplomy wojskowych-naukowców. „Kurjer Czerwony”. Nr 176, s. 3, 2 sierpnia 1928.

[teatr-7] 165 tysięcy wyrzutników i jeden rower. teatrnn.pl. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).

[8] Album dziesięciolecia lotnictwa polskiego. Poznań: „Lotnik”, 1930, s. 162. OCLC 751101296.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_17_z_16_listopada_1929_roku,_s._342-9] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 16 listopada 1929 roku, s. 342.

[tyso-10] Świątecki Władysław. tysol.pl. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).

[prab-11] Wladyslaw Swiatecki. prabook.com. [dostęp 2019-04-29]. (ang.).

[CITEREFPłoszajski199318-12] Płoszajski 1993 ↓, s. 18.

[13] Świątecki Władysław. listakrzystka.pl. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).

[CITEREFPłoszajski199354-14] Płoszajski 1993 ↓, s. 54.

[15] Jerzy BJ.B. Cynk Jerzy BJ.B., Samolot bombowy PZL P-37 Łoś, Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1990, ISBN 83-206-0836-8, OCLC 233520604 .

[16] Jerzy B. Cynk, Tajemnica wyrzutników Świąteckiego, „Skrzydlata Polska” nr. 5/6, 1973.

[17] WŁADYSŁAW ŚWIĄTECKI. niebieskaeskadra.pl. [dostęp 2019-04-29]. (pol.).

[CITEREFRocznik_Oficerski1924851-18] Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 851.

[19] M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za zasługi na polu pracy społecznej na terenie związków b. wojskowych”.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_15_z_11_listopada_1928_roku,_s._436,_„za_loty_bojowe_nad_nieprzyjacielem_w_czasie_wojny_1918–1920”-20] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 11 listopada 1928 roku, s. 436, „za loty bojowe nad nieprzyjacielem w czasie wojny 1918–1920”.

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[1]