Vladimir Plahotniuc
Vladimir, popularnie Vlad Plahotniuc (ur. 1 stycznia 1966 w Pitușce) – mołdawski biznesmen i polityk. Był określany jako najpotężniejszy człowiek w Mołdawii, oligarcha kontrolujący najważniejsze instytucje w tym kraju[1][2][3]. Opuścił Mołdawię po kryzysie politycznym w czerwcu 2019 r.[4]
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1 stycznia 1966 |
|---|---|
| Poseł do parlamentu Republiki Mołdawii | |
| Okres |
od 24 lutego 2019 |
| Przynależność polityczna |
Demokratyczna Partia Mołdawii |
| Następca |
Ghenadie Verdeș |
| Okres |
od 30 listopada 2014 |
| Następca |
Corneliu Pandevici |
| Okres |
od 28 listopada 2010 |
| Następca |
Ion Stratulat |
| Pierwszy wiceprzewodniczący parlamentu Republiki Mołdawii | |
| Okres |
od 30 grudnia 2010 |
| Poprzednik | |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie nauczyciela, był jednym z sześciorga dzieci[5]. W 1983 r. ukończył szkołę średnią w Grozești[6]. W latach 1991–1993 pracował jako specjalista w ośrodku prewencji i pomocy nieletnim ofiarom przestępstw „Minor” w Kiszyniowie[6]. Przez kolejne pięć lat, według oficjalnego biogramu, pracował w obszarze marketingu i reklamy[6]. Według innych oficjalnych deklaracji tworzył w tym czasie mołdawsko-amerykański fundusz inwestycyjny i zajmował się eksportem win mołdawskich do Rosji[1]. W mediach wielokrotnie pojawiały się materiały sugerujące, że w tym okresie w rzeczywistości prowadził działalność przestępczą (handel ludźmi)[7][1]. Dzięki tej działalności Plahotniuc miał pozyskać kontakty i informacje, które następnie umożliwiły mu uzyskanie stanowiska w koncernie Petrom Moldova, bogacenie się na prywatyzacji majątku państwowego i budowanie sieci wpływów w strukturach państwowych. Działania te ułatwiała Plahotniukowi znajomość z Olegiem, synem Vladimira Voronina, prezydenta Mołdawii w latach 2001–2009[1].
W 2001 r. ukończył studia na Mołdawskim Uniwersytecie Technicznym, uzyskując stopień inżyniera technologii żywności. W 2006 r. uzyskał licencjat w dziedzinie nauk prawnych na Mołdawskim Uniwersytecie Studiów Europejskich[6].
W 2001 r. pełnił obowiązki dyrektora handlowego koncernu Petrom Moldova, zaś od 2001 do 2010 był jego dyrektorem generalnym[6]. Od kwietnia 2005 do maja 2006 pełnił obowiązki wiceprezesa rady nadzorczej Victoriabanku, a następnie do stycznia 2011 r. jej szefem. Od stycznia 2010 do stycznia 2011 był również wiceprezesem koncernu Petrom Moldova[6]. Jego majątek był w tym okresie wyceniany na ok. 2–2,5 mld dolarów amerykańskich, ponadto Plahotniuc faktycznie kontrolował część przedsiębiorstw, które pozostawały własnością państwa[1]. Od 2010 r. kierował założonym przez siebie stowarzyszeniem biznesmenów mołdawskich oraz fundacją „Edelweiss”[8].
Działalność polityczna
edytujPlahotniuc faktycznie kontrolował Demokratyczną Partię Mołdawii (PDM)[9], której wiceprzewodniczącym został w 2010 r.[10] i którą wspierał finansowo jeszcze przed tym, gdy po protestach w Mołdawii w 2009 r. stała się ona częścią rządzącej koalicji[5]. W tym samym roku uzyskał mandat deputowanego do Parlamentu Republiki Mołdawii[11]. W latach 2010–2013 pełnił obowiązki pierwszego wiceprzewodniczącego parlamentu Mołdawii[6]. W wyborach parlamentarnych w 2014 r. ponownie został wybrany na deputowanego z ramienia PDM[12].
W ramach rządzącej Mołdawią koalicji partii deklarujących proeuropejskość Plahotniuc rywalizował o kontrolę nad mołdawskim parlamentem i rządem z innym oligarchą i politykiem Vladem Filatem, stojącym na czele Liberalno-Demokratycznej Partii Mołdawii[13][5]. Walkę tę wygrał, doprowadzając do skazania konkurenta na więzienie za korupcję; w rezultacie w 2016 r. Plahotniuc i skupiony wokół niego klan w sposób niekwestionowany kontrolowali najważniejsze instytucje państwowe w Mołdawii – rząd, parlament, system sądowniczy i finansowy, a także większość państwowych kanałów telewizyjnych i szereg innych mediów[1][14][15]. Rozmiary wpływów Plahotniuka w Mołdawii sprawiają, że nazywany był przez swoich krytyków „Lalkarzem”[16].
W powołanym w styczniu 2016 r. rządzie Pavla Filipa zarówno sam premier, jak i inni politycy na kluczowych stanowiskach, byli związani z klanem Plahotniuka[17]. Przed nominowaniem Filipa na premiera Plahotniuc sam czynił starania, by stanąć na czele rządu[5], jednak jego kandydatury nie zaaprobował prezydent Nicolae Timofti[18]. Blisko związany z Plahotniukiem był również przewodniczący parlamentu Mołdawii w latach 2015-2019, Andrian Candu[19].
6 grudnia 2017 r. sąd dla rejonu Basmannego Moskwy wydał zaoczne postanowienie o aresztowaniu Plahotniuka. Rosyjski Komitet Śledczy podejrzewa Plahotniuka o próbę zabójstwa[20].
W wyborach parlamentarnych w Mołdawii w lutym 2019 r. Vladimir Plahotniuc zdobył mandat deputowanego w okręgu jednomandatowym nr 17 w Nisporeni[21]. W czerwcu tego samego roku opuścił Mołdawię po tym, gdy z poparciem Stanów Zjednoczonych, Rosji i Unii Europejskiej koalicję rządową zawiązały dotąd rywalizujące ze sobą Partia Socjalistów Republiki Mołdawii oraz proeuropejski blok Teraz (ACUM). Celem tego porozumienia było zakończenie nieformalnych rządów Plahotniuka w Mołdawii[4].
Odznaczenia
edytuj- Order Republiki (24 lipca 2014) – nadanie orderu unieważnione dekretem Prezydent Mołdawii Mai Sandu w dniu 18 lutego 2021[22]
- Order „Chwała pracy” (2007)
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Kamil Całus, Mołdawia: od pluralizmu oligarchicznego do hegemonii Plahotniuca [online], 11 kwietnia 2016 [dostęp 2018-01-11] (pol.).
- ↑ Matthias Williams, Powerful tycoon sees Moldova sticking to EU path regardless of election, „Reuters” [dostęp 2018-01-11] (ang.).
- ↑ Plahotniuc w USA: legitymizacja mołdawskiego oligarchy [online], 11 maja 2016 [dostęp 2018-01-11] (pol.).
- ↑ a b Stracili władzę, wyjeżdżają z kraju. "Nigdzie na świecie nie będą mogli żyć beztrosko" [online], TVN24.pl [dostęp 2019-06-16] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-16].
- ↑ a b c d Maria Levcenco, Vlad Plahotniuc: Moldova’s man in the shadows [online], openDemocracy, 25 lutego 2016 [dostęp 2018-01-11] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Plahotniuc Vladimir [online], Parlamentul Republicii Moldova [dostęp 2018-01-11] (ang.).
- ↑ The show of a puppeteer or the enslavement of the political elite from Moldova by the former pimp and slave trader Plahotniuc, „Jurnal.md” [dostęp 2018-01-11] (ang.).
- ↑ Cum a devenit Vladimir Plahotniuc milionar în euro, „adevarul.ro”, 1296 [dostęp 2018-01-11] (ang.).
- ↑ Państwo zawłaszczone? Niepewne perspektywy modernizacji Mołdawii [online], 22 kwietnia 2015 [dostęp 2018-01-11] (pol.).
- ↑ PD a decis: Vladimir Plahotniuc, wicepreşedinte al Partidului Democrat din Moldova, „UNIMEDIA” [dostęp 2018-01-11] (rum.).
- ↑ List of Members of the Parliament of the Republic of Moldova elected on November 28, 2010 / Elections 2010 [online], www.e-democracy.md [dostęp 2018-01-11] (ang.).
- ↑ List of Members of the Parliament of the Republic of Moldova elected on November 30, 2014 / Elections 2014 [online], www.e-democracy.md [dostęp 2018-01-11] (ang.).
- ↑ Areszt Filata – nowa odsłona mołdawskiej wojny na górze [online], 21 października 2015 [dostęp 2018-01-11] (pol.).
- ↑ Mołdawia: Sąd Konstytucyjny zmienia tryb wyboru prezydenta [online], 9 marca 2016 [dostęp 2018-01-11] (pol.).
- ↑ Piotr Oleksy, Wartości i geopolityka [online], new.org.pl [dostęp 2018-01-11].
- ↑ Piotr Oleksy, Walczący z Lalkarzem [online], new.org.pl [dostęp 2018-01-11].
- ↑ Mołdawia: nowy rząd w cieniu protestów [online], 27 stycznia 2016 [dostęp 2018-01-11] (pol.).
- ↑ Президент Николай Тимофти отклонил кандидатуру олигарха Плахотнюка на должность премьер-министра, „Jurnal.md” [dostęp 2018-01-11] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-06] (ros.).
- ↑ Piotr Oleksy, Koalicja proeuropejskiego marazmu [online], new.org.pl [dostęp 2018-01-11].
- ↑ Председателя Демпартии Молдавии заочно арестовали в РФ, „Interfax.ru”, 6 grudnia 2017 [dostęp 2018-01-11] (ros.).
- ↑ „Trei trandafiri" la Nisporeni. Vlad Plahotniuc, deputatul care va reprezenta circumscripția nr. 17 în Parlament" [online], unimedia.info [dostęp 2019-06-16].
- ↑ Maia Sandu i-a retras lui Vlad Plahotniuc distinctia "Ordinul Republicii" / DOC [online], Pro TV [dostęp 2021-02-18] (rum.).