Vela 2A

Vela 2A – amerykański satelita rozpoznawczy do wykrywania wybuchów i prób jądrowych na ziemi i w przestrzeni kosmicznej; pierwszy z drugiej pary satelitów serii Vela; wyniesiony razem z satelitami Vela 2B i ERS 13.

Vela 2A

Inne nazwy	Vela 3, Vela Hotel 3, OPS 3662, S00836
Indeks COSPAR	1964-040A
Państwo	Stany Zjednoczone
Zaangażowani	ARPA, USAF, TRW
Rakieta nośna	Atlas Agena D
Miejsce startu	Cape Canaveral Space Force Station
Orbita (docelowa, początkowa)
Perygeum	101 955 km
Apogeum	104 951 km
Okres obiegu	6022,60 min
Nachylenie	39,58°
Czas trwania
Początek misji	17 lipca 1964 08:22 UTC
Wymiary
Masa całkowita	150 kg

Start rakiety Atlas z satelitami Vela 2A, Vela 2B i ERS 13 na pokładzie

Drugorzędnym zadaniem statku były badania przestrzeni kosmicznej (promieniowania X, gamma, neutronów, pola magnetycznego i cząstek naładowanych).

Satelita był stabilizowany obrotowo (2 obr./s). Statek pracować mógł w trybie czasu rzeczywistego (jedna ramka danych na sekundę) lub w trybie zapisu danych (jedna ramka co 256 sekund). Przez pierwsze 40% czasu trwania misji używany był pierwszy tryb. Drugie używano aż do czasu wystrzelenia następnej pary satelitów Vela.

Statek pozostaje na orbicie okołoziemskiej.

Przyrządy

• detektora promieni rentgena i cząstek naładowanych
• detektora promieni gamma i cząstek naładowanych
• detektora neutronów

Służył do wykrywania oznak eksplozji jądrowych w przestrzeni kosmicznej, wyznaczania tła i detekcji kaskad powodowanych przez promieniowanie kosmiczne zderzające się ze statkiem. Detektor do spowalniania neutronów używał moderatora z polietylenu. Neutrony rejestrowane były przez liczniki proporcjonalne wypełnione helem-3. Każdy licznik miał swoje zasilanie i wzmacniacz, dla zapewnienia większej niezawodności. Detektor pracował w paśmie 1-100 MeV, z rozdzielczością czasową 1 sekundy. Czujnik rejestrował także protony o energiach powyżej 25 MeV, bez rozróżniania ich – był to prosty wskaźnik aktywności słonecznej.

• spektrometr elektronów i protonów

Przyrząd składał się z licznika Geigera i półkolistego analizatora elektrostatycznego. Zaprojektowane zostały do badania spektrum energetycznego i dystrybucji kątowej wiatru słonecznego i cząstek magnetosfery. Licznik mierzył elektrony o energiach powyżej 45 keV. Aperturę przyrządu stanowił stożek o kącie rozwarcia 70°. Licznik był zamontowany tak, aby oś wlotu stożka była prostopadłą do osi obrotu satelity. Licznik pracował tylko w czasie rzeczywistym – pomiary zdejmowano co 1 sekundę. Analizator był zamontowany na obwodzie statku. Pole widzenia przyrządu wynosiło 5°×90°. W trybie rzeczywistym miernik rejestrował strumień jonów lub elektronów (polaryzacja była wybierana komendą z Ziemi) w 16 logarytmicznych kanałach. Zakres energii wynosił od 0,3 do 20 keV. Całe 16 punktowe spektrum było zbierane przy różnych odległościach kątowych od Słońca: na linii ze Słońcem, -12° (minus oznacza na lewo od Słońca), -6°, 0°, 6°, 12°, 90°, 180°, 270°. W trybie czasu rzeczywistego, 128 punktowe spektrum było zbierane co 128 sekund. Z trybu zapisu danych uzyskano niewiele informacji.

• detektor promieniowania tła
• detektor na ciele stałym

Przyrząd miał za zadanie badać intensywność, rozkład przestrzenny, zmienność czasową i spektra elektronów w regionie przejściowym i w ogonie ziemskiej magnetosfery. Czujnik składał się z detektora półprzewodnikowego z osłoną ze złota. Przed światłem słonecznym chroniły go dwie warstwy folii niklowej. Strata energii jakiej doznawały w niej elektrony była praktycznie zaniedbywalna. Przyrząd rejestrował elektrony o energiach 45-430 keV i protony o energiach 180-570 keV. Spektrum było zbierane sekwencyjnie przez analizator impulsowo-amplitudowy w siedmiu punktach. Odróżnienie elektronów od protonów było możliwe poprzez porównanie danych z licznikami Geigera-Mullera, opisanym poniżej.

• Liczniki Geigera-Mullera

Przyrząd służył do odróżniania elektronów od protonów rejestrowanych przez detektor na ciele stałym. Składał się z dwóch liczników Geigera. Jeden z progiem elektronów na poziomie 46 keV; drugi, na poziomie 125 keV.

• Magnetometr

Dostarczony przez TRW przyrząd służył do wykrywania eksplozji jądrowych. Składał się z jednoosiowego magnetometru indukcyjnego ułożonego poprzecznie do osi obrotu statku. Wyjście czujnika było logarytmiczne, o zakresie od 0 do 36 gamma. Przyrząd był próbkowany co 1 sekundę, a jego pasmo wynosiło od 1,75 do 2,25 Hz. Dane otrzymywane przez magnetometr zakłócone były silnymi i zmiennymi polami wytwarzanymi przez statek.

Bibliografia

• Encyclopedia Astronautica (ang.)
• NSSDC Master Catalog (ang.)
• Space 40 (cz.)
• Jonathan's Space Home Page (ang.)