Virtual Storage Access Method

VSAM (Virtual Storage Access Method) – specjalny, dodatkowy system dostępu i przetwarzania zbiorów danych, zlokalizowanych na nośnikach o dostępie bezpośrednim, wprowadzonych w maszynach cyfrowych IBM/370 i następnych, wyposażonych w pamięć wirtualną w systemie operacyjnym OS.

Budowa systemu

System VSAM tworzą:

• VSAM: metoda dostępu
• IDCAMS: program usługowy zarządzający środowiskiem
• VS: specjalne środki systemu OS.

Powyższe elementy tworzyły specjalizowane środowisko programowe, przeznaczone do rozszerzonego przetwarzania danych.

Organizacja zbiorów danych

System VSAM udostępniał dodatkowe (w stosunku do systemu OS) organizacje zbiorów danych:

• pozycyjną (entry sequenced data set, ESDS)
• kluczową (key sequenced data set, KSDS)
• komórkową (relative record data set, RRDS).

Operator – programista – posługujący się określonym źródłem danych programował przetwarzanie określonych kolekcji, na które były przechowywane w plikach:

• danych
• indeksów
• indeksów pobocznych
• innych.

Organizacja pozycyjna

Ten rodzaj wywodzi się z organizacji szeregowej. Rozszerzenie organizacji szeregowej polegało w tym przypadku na wprowadzeniu:

• indeksów jednoznacznych (unique index)
• indeksów niejednoznacznych (non unique index).

Cechy kolekcji pozycyjnej:

• ładowanie sekwencyjne „do przodu”
• dowolna liczba indeksów pobocznych jednoznacznych i niejednoznacznych
• przetwarzanie:
  • sekwencyjne
  • sekwencyjno-wyrywkowe
  • wyrywkowe
• przetwarzanie:
  • „w przód”
  • „wstecz”
• niezmienna pozycja rekordu w kolekcji
• brak możliwości usunięcia rekordu lub zmiany rozmiaru.

Organizacja kluczowa

Ten rodzaj wywodził się z organizacji indeksowej. Ładowanie rekordów odbywało się po uporządkowaniu kolekcji według wartości kluczy, przy czym dostępne były również indeksy jednoznaczne i niejednoznaczne. Cechy kolekcji kluczowej:

• ładowanie sekwencyjne według kluczy
• po załadowaniu kolekcji dowolna liczba indeksów pobocznych jednoznaczne i niejednoznaczne
• przetwarzanie:
  • sekwencyjne
  • sekwencyjno-wyrywkowe
  • wyrywkowe
• przetwarzanie:
  • „w przód”
  • „wstecz”

Organizacja komórkowa

Wywodziła się ona z organizacji regionalnej-1 i była do niej bardzo zbliżona. Brak możliwości tworzenia indeksów pobocznych ograniczał mocno stosowanie tej organizacji kolekcji. Cechy kolekcji komórkowej:

• ładowanie
  • sekwencyjne
  • sekwencyjno-wyrywkowe
  • wyrywkowe
• przetwarzanie:
  • sekwencyjne
  • sekwencyjno-wyrywkowe
  • wyrywkowe
• przetwarzanie:
  • „w przód”
  • „wstecz”
• konieczność posługiwania się rekordami o stałej długości i identyfikowania rekordów numerami.

VSAM a języki programowania

Program IDCAMS służył do tworzenia nowej kolekcji, czego nie można było wykonać w językach programowania. Po utworzeniu kolekcji można było ją przetwarzać, za pomocą języków programowania, takich jak PL/1 czy Cobol.

Ponieważ każda kolekcja musiała być skatalogowana, redukowało to złożoność zdań języka JCL – języka komunikacji pomiędzy operatorem a systemem OS.

Sterowanie systemem

Sterowanie systemem opierało się na dyrektywach zapisywanych w układzie swobodnym, które wraz ze swoimi parametrami tworzyły dość rozbudowany język. Dyrektywy dzieliły się na:

• pozycyjne
• kluczowe.

Komentarze były zapisywane identycznie jak w PL/1, tzn. pomiędzy znakami „/*” a „*/”. Lista dyrektyw:

• ALTER : zmiana atrybutów zbiorów, kolekcji, obiektów
• BLDINDEX : tworzenie indeksu pobocznego
• CHKLIST : informacje plików kontrolnych
• DEFINE ALTERNATEINDEX : definiowanie indeksu pobocznego
• DEFINE CLUSTER : definiowanie kolekcji
• DEFINE MASTERCATALOG | USERCATALOG : definiowanie katalogu głównego lub użytkownika
• DEFINE NONVSAM : definiowanie zbioru niebędącego kolekcją
• DEFINE PATH : definiowanie łączników
• DEFINE SPACE : definiowanie przestrzeni danych
• DELETE : usuwanie zbiorów, kolekcji, indeksów, przestrzeni, katalogów
• EXPORT : eksportowanie katalogów, obiektów
• EXPORTRA : eksportowanie informacji z obszaru odzyskiwania utraconych danych
• IMPORT : importowanie katalogów, obiektów
• IMPORTRA : importowanie z obszaru utraconych danych
• LISTCAT : wyprowadzenie raportów
• LISTCRA : sporządzenie raportu
• PRINT : ujawnienie zawartości zbioru lub kolekcji
• REPRO : kopiowanie i łączenie: zbiorów, kolekcji, katalogów
• RESETCAT : porównanie zgodności informacji katalogu i obszaru odzyskiwania utraconych danych
• VERIFY : aktualizowanie informacji katalogowych

Każda dyrektywa generowała kod powrotu:

• 0 – wykonanie pomyślne
• 4 – wykonanie z pewnymi trudnościami
• 8 – wykonanie niekompletne
• 12 – odrzucenie dyrektywy
• 16 – błąd nienaprawialny.

Bibliografia

• Jan Bielecki, System VSAM. Zasady stosowania w języku PL/I, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1987, Seria: Biblioteka Inżynierii Oprogramowania, ISBN 83-204-0835-0