VIII Korpus Wielkiej Armii ks. Józefa Poniatowskiego

VIII Korpus (Polski) Wielkiej Armii – polska formacja wojskowa okresu napoleońskiego.

Powołany przez Napoleona dekretem z marca 1813. W czerwcu przejęty na żołd francuski.

Dowódcą korpusu mianowano księcia Józefa Poniatowskiego a szefem sztabu gen. Aleksandra Różnieckiego.

Artylerią korpusu dowodził płk Jakub Redel, wojskami inżynieryjnymi płk Jean-Baptiste Mallet de Grandville.

Formowanie i skład

Jan Nepomucen Umiński, dowódca Brygady Jazdy

Michał Sokolnicki

Ostatnia szarża Poniatowskiego pod Lipskiem

Mimo totalnej klęski Napoleona w wyprawie moskiewskiej książę Poniatowski przystąpił do odtwarzania armii. Stosując metody kościuszkowskie: intensywny pobór dymowy i wcielając bataliony gwardii narodowej do pułków liniowych uzyskał doskonałe efekty. Stary żołnierz tworzył doskonałe kadry, a rekrut prędko stawał się starym żołnierzem.

Orde de Bataille w przededniu bitwy pod Lipskiem

dowódca - generał (od 16 X - marszałek Francji) ks. Józef Poniatowski
szef sztabu - generał Aleksander Różniecki
dowódca artylerii - płk Redel
dowódca wojsk technicznych - płk Mallet

26 Dywizja - gen. Ludwik Kamieniecki

1 brygada - gen. Sierawski
- pułk nadwiślański
- 1 pułk piechoty
- 16 pułk piechoty
2 brygada - gen. Małachowski
- 8 pułk piechoty
- 15 pułk piechoty
3 baterie artylerii pieszej

27 Dywizja - gen. Izydor Krasiński

3 brygada - gen. Grabowski
- 12 pułk piechoty
- 14 pułk piechoty
4 1/2 baterii artylerii pieszej

27 Brygada Kawalerii Lekkiej - gen. Jan Nepomucen Umiński

Artyleria rezerwowa:

2 baterie artylerii pieszej
kompania saperów
oddział wyposażenia taboru.

Wraz ze służbami korpus liczył ok. 10 000 i 36 dział.

Działania zbrojne

Napoleon i ks. Józef Poniatowski pod Lipskiem, obraz Suchodolskiego.

7 maja VIII Korpus opuszcza kraj i udaje się ku Wielkiej Armii. Gen. Michał Sokolnicki spóźnia się z wezwaniem Napoleona (12 maja), by na tyłach przeciwnika prowadzić działania partyzanckie. Sławetne słowa "Idę do Polski i dla Polski, tam się mają połączyć ze mną Polacy..." nigdy nie urzeczywistniły się. Książę Poniatowski kontynuował swój marsz do Saksonii.

W kampanii jesiennej (saksońskiej) korpus walczy początkowo pod Ebersdorf i Löbau.

Wykonuje zawsze zadania samodzielnie. używany jest do działań dywersyjnych, przesłaniania działań sił głównej, wiązania i zatrzymywania przeważających sił przeciwnika. Działania sprzymierzonych sił austriacko-rosyjskich, na odcinku zajmowanym przez korpus, były jedynie pozorowaniem kierunku głównego uderzenia, które nastąpiło w rzeczywistości kilkadziesiąt kilometrów na zachód - bezpośrednio na Drezno. Tam w bitwie rozegranej 26 i 27 sierpnia Napoleon pobił armię sprzymierzonych. Korpus polski stał nadal w rejonie Żytawy strzegąc przejść przez góry między Czechami a Saksonią, ubezpieczając od południa zgrupowane w Saksonii korpusy francuskie

Plan bitwy – 16 października 1813

Bitwa pod Lipskiem

Śmierć ks. Poniatowskiego w Elsterze

Osobny artykuł: Bitwa pod Lipskiem.

Dla wojsk Korpusu bitwa pod Lipskiem rozpoczęła się 16 października w godzinach rannych. Na wieś Markkleeberg ruszyło sześć pułków sprzymierzonych. Naprzeciw nich stanęła dywizja generała Krasińskiego. Po zaciętych walkach zatrzymała ona natarcie Austriaków.

Nad rzeką Pleisse walczyła dywizja gen. Kamienieckiego. I tu nie osiągnął przeciwnik żadnych decydujących sukcesów.

Na koniec dnia VIII Korpus miał około 35% strat.

Tego dnia ks. Józef Poniatowski otrzymał tytuł marszałka Francji.

Trzeci dzień bitwy, 18 października, miał przynieść rozstrzygnięcie. O 10 rano wzmógł się nacisk nieprzyjaciela na odcinku VIII Korpusu koło Probstheide. Walczyli tu, obok Poniatowskiego marszałkowie Augereau i Oudinot. Dywizja Krasińskiego, dywizja konna Sokolnickiego, batalion Kurcyusza i w tym dniu biły się dzielnie nieustannie kontratakując silniejszego liczebnie przeciwnika.

Walki rozegrane 19 października były najprawdopodobniej najkrwawszymi w dziejach korpusu. Oddziały Korpusu i wojska marszałka Macdonalda odpierały główne uderzenie nieprzyjaciela i osłaniały odwrót Wielkiej Armii na zachód. W bojach tych VIII Korpus znów poniósł ciężkie straty broniąc zaciekle odcinka Dölitz-Probsthejde. Jednak zbyt wczesne zniszczenie mostu na Elsterze spowodowało zgubę wielu oddziałów. W rzece znalazł również śmierć książę Józef Poniatowski, wódz naczelny Wojska Polskiego i jedyny obcokrajowiec w randze marszałka Francji.

VIII Korpus Wielkiej Armii przestał istnieć.

Zobacz też

Bibliografia

Robert Bielecki Wielka Armia Napoleona, Bellona, Warszawa 2004.
Bronisław Gembarzewski: Wojsko polskie. Księstwo Warszawskie. 1807-1814. 1905.
Marian Kukiel, Dzieje oręża polskiego w epoce napoleońskiej 1795-1815, Poznań 1912;
Gabriel Zych, Armia Księstwa Warszawskiego 1807-1812.
Digby Smith Lipsk 1813, Finna, Gdańsk, 2008.
9 Dywizja Piechoty w dziejach oręża polskiego. Pruszków: Ajaks, 1995. ISBN 83-85621-75-X.