Unos wtórny
Unos wtórny – pył gromadzący się na powierzchni jezdni wzbijany ponownie w powietrze w wyniku turbulencji generowanych przez pojazdy. Składnik smogu.
Unos pochodzi z wielu źródeł, m.in. z pojazdów (w tym emisja bezpośrednia wraz ze spalinami, ścieranie opon, okładzin klocków i tarcz hamulcowych, nawierzchni drogi), roślinności, emitorów przemysłowych czy komunalno-bytowych. Pył ten może być ponownie unoszony w wyniku turbulencji generowanych przez pojazdy oraz porywany przez wiatr (tzw. resuspensja). Według badań jest to jedno z głównych źródeł emisji pyłu grubego (PM10) w pobliżu szlaków komunikacyjnych[1].
Pojazdy samochodowe wytwarzają pyły w wyniku spalania paliwa w silnikach (szczególnie Diesla), ścierania się opon i klocków hamulcowych, jak również powodują wzrost zapylenia przez powtórne porywanie pyłu z powierzchni jezdni. Według danych za 2013 74% pyłu emitowanego przez transport drogowy pochodziło ze zużycia opon, hamulców i nawierzchni dróg[2][3]. Badania przeprowadzone w takich miastach jak Mediolan[4], Sztokholm, Oslo, Helsinki, Kopenhaga[5] czy Warszawa dowodzą istotnego związku pomiędzy natężeniem ruchu pojazdów a poziomem zanieczyszczeń powietrza. Wpływa to niekorzystnie na osoby przebywające w pobliżu zatłoczonych arterii, skutkując większą zachorowalnością m.in. na choroby układu oddechowego[6].
Według oceny Najwyższej Izby Kontroli z 2014 w Polsce nie podejmuje się działań zapewniających dostateczną ochronę ludzi i środowiska naturalnego. Nie były dotrzymywane normy jakości powietrza wynikające z prawa Unii Europejskiej. W latach 2010–2013 przekroczenia poziomów pyłu PM10 występowały w ponad 75% stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza[7]. W skali kraju samochody przyczyniają się do smogu w ok. 10%. Jednak w Warszawie wg NIK ruch samochodowy odpowiadał w 2011 za 63% stężenia PM10[8].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Anetta Drzeniecka-Osiadacz, NaszePowietrze [online], powietrze.uni.wroc.pl [dostęp 2020-04-13].
- ↑ Anna Degórska, Pyły drobne w atmosferze. Kompendium wiedzy o zanieczyszczeniu powietrza pyłem zawieszonym w Polsce, Katarzyna Juda-Rezler, Barbara Toczko (red.), Warszawa: Biblioteka Monitoringu Środowiska; Inspekcja Ochrony Środowiska, 2016, s. 24, ISBN 978-83-61227-73-1 [dostęp 2020-04-13].
- ↑ Theodoros Grigoratos, Giorgio Martini, Non-exhaust traffic related emissions. Brake and tyre wear PM, European Commission Joint Research Centre Institute of Energy and Transport, 2014, DOI: 10.2790/21481, ISBN 978-92-79-38302-1, ISSN 1831-9424 [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Fulvio Amato i inni, Characterization of Road Dust Emissions in Milan: Impact of Vehicle Fleet Speed, „Aerosol and Air Quality Research”, 17 (10), www.aaqr.org, 2017, s. 2438–2449 [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ B.R. Denby i inni, A coupled road dust and surface moisture model to predict non-exhaust road traffic induced particle emissions (NORTRIP). Part 2: Surface moisture and salt impact modelling, „Atmospheric Environment”, 81, 2013, s. 485–503, DOI: 10.1016/j.atmosenv.2013.09.003, ISSN 1352-2310 [dostęp 2020-04-13] (ang.).
- ↑ Artur Jerzy Badyda, Wpływ ruchu drogowego na poziom zanieczyszczeń powietrza oraz ryzyko chorób układu oddechowego. Cz. I – opis zależności poziomów zanieczyszczeń od natężenia ruchu i innych wybranych parametrów z wykorzystaniem modeli statystycznych, „Modelowanie Inżynierskie”, kms.polsl.pl, 2009, s. 11, 17, ISSN 1896-771X [dostęp 2020-04-13].
- ↑ Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami. Informacja o wynikach kontroli, Warszawa: Najwyższa Izba Kontroli, 2014, s. 10 [dostęp 2020-04-13].
- ↑ Trujące samochody - Najwyższa Izba Kontroli [online], www.nik.gov.pl, 29 stycznia 2019 [dostęp 2020-04-13].