Ulica gen. Romualda Traugutta we Wrocławiu
Ulica gen. Romualda Traugutta – główna i jedna z najstarszych ulic wrocławskiego Przedmieścia Oławskiego, prowadząca w kierunku Oławy i Małopolski, przedłużenie śródmiejskiej ul. Oławskiej.
| Przedmieście Oławskie | |
 Pomnik Jana Bożego we Wrocławiu przed kościołem Bonifratrów, róg ulic gen. Romualda Traugutta i gen. Kazimierza Pułaskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Długość |
1,6 km |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
| 51,102905°N 17,050666°E/51,102905 17,050666 | |
Odcinek zachodni, od murów miejskich do ul. gen. Kazimierza Pułaskiego, funkcjonował jako główna droga osady tkaczy walońskich[a]. Przy nim znajdował wzmiankowane od XIII wieku kościoły św. Maurycego[b] oraz św. Łazarza wraz ze szpitalem dla trędowatych. Odcinek wschodni od ul. gen. Kazimierza Pułaskiego do ul. Krakowskiej został zabudowany do końca XVIII wieku (m.in. klasztor Bonifratrów (1714–1734), Biały Folwark z pałacem biskupim (1735 r.) w rejonie pl. Zgody, młyn przy ul. Żabia Ścieżka).
Początkowo ulica nie miała jednej nazwy na całej swej długości; po platea Gallicorum nazywano ją „Walońską” (tak w księdze podatkowej z roku 1403[1]), a potem – w związku ze znajdującą się w fortyfikacjach miejskich na tej drodze Bramą Krupniczą – początkowy odcinek drogi też nazywano „Krupniczą”[1]. Rozbudowa fortyfikacji miejskich w wieklach od XVI do XVIII wpłynęła zarówno na przebieg tej drogi, ale także na to, jak była nazywana. I tak odcinek zachodni nazywano Wallgasse („Wałowa”[2]), zaś odcinek wschodni Weingasse („Winna”[2]). Dopiero po zburzeniu fortyfikacji i włączeniu Przedmieścia Oławskiego od Wrocławia (1808 r.) połączono obie drogi, nadając im w 1824 jedną nazwę – Klosterstraße (ul. Klasztorna) wywodzącą się od klasztoru Bonifratrów[3]. Wtedy też rozpoczęło się przeobrażanie zabudowy. Zaczęły powstawać kamienice czynszowe (najstarsza nr 73 według projektu z 1866 r.) oraz liczne zakłady przemysłowe, głównie wzdłuż brzegów rzeki Oławy. Były to przede wszystkim drukarnie perkalu pod nrem 66, od 1834 r. odlewnia żelaza i fabryka maszyn; pod nrami 72–74 założona w 1809 r. przędzalnia bawełny Augusta Carla Mildego (jego grób znajduje się w kościele św. Maurycego), późniejszy zakład oczyszczania miasta czy wytwórnia wódek Carla Schirdewana pod numerami 102–104.
Na większości podwórek w oficynach znajdowały się małe zakłady m.in. fabryka majonezu pod nrem 45, fabryka konserw Manna pod nrem 43 czy zakład transportowy pod nrem 97. W 1852 r. w miejscu gospody „Pod Austriackim Cesarzem” wzniesiono ewangelicki szpital „Bethanien” – kompleks składający się z 10 budynków wraz z gmachem głównym wzniesionym w latach 1913–1916 według projektu Theodora Grunerta i firmy budowlanej Simon & Halfpaap. Kompleks budynków został opuszczony w 2015 roku. Od tego czasu stoi pusty – cały sprzęt został przetransportowany do nowego, nowoczesnego kompleksu szpitali[4].
Po upadku Festung Breslau w maju 1945 ulicę nazwano Klasztorną, ale już 5 listopada tego samego roku jej patronem został Romuald Traugutt, dyktator w powstaniu styczniowym. W czasie wojny zniszczona została większość zabudowy od ul. Podwale do ul. gen. Kazimierza Pułaskiego. Na ich miejscu częściowo powstała nowa zabudowa, jak np. budynek biurowy ZREMB. Część budynków w rejonie pl. gen. Walerego Wróblewskiego rozebrano kilka lat po wojnie. W latach 90. uzupełniono plombami luki w zabudowie między ul. gen. Ignacego Prądzyńskiego i ul. Krakowską. Po powodzi 1997 r. wyburzono kilka kamienic w końcowym biegu ulicy, lecz także przeprowadzono gruntowny remont drogi (lata 1998–1999).
Uwagi
edytuj- ↑ Sprowadzono ich w XII wieku francuskiego Arras i osiedlono nieopodal średniowiecznego miasta, w okolicach kościoła św. Maurycego. Nazywani byli wówczas Galijczykami lub Romanami, a droga prowadząca z miasta do ich osady (tzn. to, co po latach stało się ulicą Traugutta) określana była – szczególnie w sąsiedztwie kościoła i samej osady – jako platea Romanorum Vratislaviae platea gallica, platea galliciana, platea Gallicorum albo inter Gallicos[1].
- ↑ Pierwsza wzmianka o kościele św. Maurycego pochodzi z 5 lutego 1234 r., ale został zbudowany jeszcze w XII wieku przez tkaczy walońskich jako ich kościół parafialny[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Antkowiak 1970 ↓, Traugutta, s. 271.
- ↑ a b Antkowiak 1970 ↓, Traugutta, s. 272.
- ↑ Antkowiak 1970 ↓, Traugutta, s. 273.
- ↑ Dolnośląski Szpital Specjalistyczny - AbandonedPlaces, „AbandonedPlaces”, 20 sierpnia 2017 [dostęp 2017-08-21] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Ul. gen. Romualda Traugutta na starych i współczesnych fotografiach
- Zygmunt Antkowiak: Ulice i place Wrocławia. Ossolineum, 1970, s. 271–274.