Wikipedia

Ulica Romualda Traugutta w Sanoku

Ulica Romualda Traugutta II w Sanoku – ulica w Sanoku.

ulica Romualda Traugutta
ulica Królewska
Śródmieście / Wójtostwo
Ilustracja
Początek ulicy w 2021. W tle park miejski
Państwo

 Polska

Miejscowość

Sanok

Przebieg
ul. Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury (od prawej) i ul. 2 Pułku Strzelców Podhalańskich (od lewej)
120m ul. Stanisława Staszica (w prawo) i ul. Romana Dmowskiego (w lewo)
220m ul. Armii Krajowej
280m ul. Mariana Langiewicza
360m ul. Wiśniowa
410m ul. Kwiatowa (w prawo) i ul. Sadowa (w lewo)
440m ul. Śliwowa
460m ul. Jabłoni
440m ul. Śliwowa
470m ul. Zygmunta Padlewskiego
500m ul. Edwarda Dembowskiego
590m ul. Zygmunta Sierakowskiego
630m ul. Juliana Goslara
680m ul. Białogórska
840m ul. Jana Pawła II
920m ul. Kamienna
1080m ul. Pod Skałą
1260m ul. Sanocka w Trepczy (prosto)
brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons
Bieg od skrzyżowania z ul. Staszica (2020)
Końcowy odcinek ulicy nad Sanem (2012)

Historia

edytuj

W toku dokonywanych zmian nazw ulic w Sanoku w 1913 podjęto decyzję nazwania ulicy Królewskiej dla odcinka od ulicy Zamkowej do Królewskiej Studni (droga Sanok – Mrzygłód)[1]. Nazwa utrzymywała się w kolejnych dziesięcioleciach, w tym w okresie II Rzeczypospolitej[2][3][4]. Uchwałą z 20 grudnia 1932 rada miejska w Sanoku dokonała przemianowania kilku ulic w Sanoku, m.in. ulicę Królewską na Wójtostwo, jednak zmiany te nie zostały wprowadzone[5]. W toku wielu zmian nazw ulic w Sanoku w 1951 podjęto projekt przemianowania ulicy Królewskiej na ulicę Romualda Traugutta[6]. Na obszarze dzielnicy Wójtostwo w latach 70. trwała budowa bloków mieszkalnych na tzw. osiedlu Traugutta[7], które wykonywało Sanockie Przedsiębiorstwo Budowlane[8]. W 1989 uchwałą Miejskiej Rady Narodowej w Sanoku przemianowano nazwę dzielnicy os. Traugutta na Wójtostwo[9][10][11]. Nazwa samej ulicy pozostała wówczas niezmieniona.

W związku z włączeniem z dniem 1 stycznia 2023 do Sanoka obszaru z dotychczasowego terenu sołectwa Trepcza ulica Romualda Traugutta została przedłużona[12].

Zabudowa

edytuj
  • Dom pod numerem 1. Budynek został wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka[13].
  • Budynek tzw. Zajazdu pod numerem 3. Budynek został wpisany do wojewódzkiego[14] oraz do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka[13].
  • Stadion MOSiR „Wierchy” w Sanoku – przylegający do ulicy od strony wschodniej.
  • Budynek pod numerem 9, stanowiący pawilon o przeznaczeniu usługowo-handlowym, zwyczajowo zwany „Alfa”[15][16]. W obiekcie działa m.in. Oddział Poczty Polskiej (UP 3)[17], Osiedlowy Dom Kultury (ODK) „Puchatek” Sanockiej Spółdzielni Mieszkaniowej (SSM)[18][19]
  • Trzy rzeźby plenerowe z lipca 1986, wykonane jako prace dyplomowe studentów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, umieszczone w obrębie ulicy Romualda Traugutta i ulicy Mikołaja Kopernika[20][21]. Jednym z organizatorów plenerów twórczych była fabryka Autosan[22].
  • Dom pod numerem 17. Pierwotnie dom rodziny Ryniak[23] Budynek został wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka[13]. Budynek służył harcerzom z Hufca ZHP Sanok i w związku z tym zyskał przydomek „Czerwony Domek”[24] (działała w nim harcerska Stanica Rozwoju Zainteresowań)[25]. W obiekcie działa Filia nr 3 (Wójtostwo) Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku[26].
  • Kapliczka na pamiątkę Jasnogórskich Ślubów Narodu Polskiego, położona na rogu ulicy Romualda Traugutta i ulicy Armii Krajowej. Inskrypcja na tabliczce: „Wielka Boga – Człowieka Matko”. W 350 rocznicę ślubów Jana Kazimierza, w 50 rocznicę Ślubów Jasnogórskich, w 50 rocznicę uwolnienia z Komańczy Prymasa Stefana kardynała Wyszyńskiego odnawiamy Śluby Jasnogórskie i na pamiątkę tę kapliczkę fundują mieszkańcy tutejszego osiedla wraz z parafią Podwyższenia Krzyża Świętego. Sanok, 26 sierpnia 2006 r. Ponadto inskrypcja zawiera fragment Ślubów Jasnogórskich. Przed 2016 została zainstalowania nowa tablica, zawierająca identyczny tekst inskrypcji.
  • Nieistniejący dom, położony pierwotnie przy ulicy Królewskiej pod numerem 16, w którym zamieszkiwał Antoni Żubryd z rodziną[27].
  • Nieistniejący dom, położony pierwotnie przy ulicy Królewskiej pod numerem 19, w którym zamieszkiwała Kazimiera Jahn (żona Bronisława, matka Wojciecha)[27]. Zamieszkiwała tam też rodzina Jana Kielara[28].
  • Nieistniejąca kamienica, położona pierwotnie przy ulicy Królewskiej pod numerem 29[29], zakupiona (według różnych źródeł w 1935[30] lub 1937[31]) i zamieszkiwana przez Marię i Franciszka Lurskich oraz ich czworo dzieci[32]. Podczas II wojny światowej Maria Lurska wraz z synem Zbigniewem ukrywali w zabudowaniach domu członków konspiracji, Żydów i osoby potrzebujące pomocy, w tym Antoniego Żubryda[33][34][35]. Ponadto w domu zamieszkiwał także siostrzeniec Marii Lurskiej, Roman Bańkowski[34][36][37]. Również po zakończeniu wojny obszerna kamienica Lurskich była schronieniem dla osób pozostających bez dachu nad głową[38]. Po wojnie budynek istniał pod adresem ul. R. Traugutta 31[39]. W okresie PRL władze komunistyczne, w drodze wywłaszczenia, odebrały rodzinie Lurskich posesję wraz z kamienicą, zaś utworzony później, opisany niżej ogród jordanowski zajął ok. 2/3 części należących do nich niegdyś gruntów.
  • Nieistniejący dom, położony pierwotnie przy ulicy Królewskiej pod numerem 35, w którym zamieszkiwała Katarzyna Trznadel z rodziną (była żoną Józefa)[40].
  • Ogród jordanowski (plac zabaw[41]), w kształcie prostokąta, o powierzchni ok. 2 ha, którego okalają ul. Jana Pawła II, ul. Mariana Langiewicza, ul. Romualda Traugutta i ul. Wiśniowa, tworzony w latach 70.[42], został zagospodarowany przez Spółdzielnię Mieszkaniową „Bieszczady” w Sanoku i oddany do użytku w 1978[43] (wcześniej był to obszar należący do rodziny Franciszka Lurskiego)[34][44].
  • Dom istniejący w przeszłości pod numerem 25 zamieszkiwany przez osoby żydowskiej narodowości, mieszkał w nim Kalman Segal[45].
  • Przy ulicy Królewskiej istniał dom kpt. Bolesława Jusa, który po wkroczeniu Niemców do Sanoka we wrześniu 1939 okupanci zamierzali przejąć do celów kwaterunkowych, a wobec sprzeciwu żony oficera, dokonali jego spalenia[46].
  • Przy ulicy zamieszkiwała rodzina Godula; po II wojnie światowej przy domu Mieczysław Godula postawił pamiątkowy krzyż w akcie wdzięczności za swój powrót z niemieckiego obozu[47].
  • Uchwałą Rady Miasta Sanoka z 25 sierpnia 2022 ustanowiono Bulwar Sybiraków przy ul. Białogórskiej i Traugutta nad Sanem[48]. 10 listopada 2023 odsłonięto tam pomnik upamiętniający mieszkańców ziemi sanockiej wywiezionych w głąb ZSRR[49].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Ludwik Glatman. Nowe nazwy ulic Wielkiego Sanoka (dokończenie). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 2, nr 36 z 31 sierpnia 1913. 
  2. ↑ Wykaz firm handlowych, przemysłowych, rzemieślniczych i wolnych zawodów miasta Sanoka, Zagórza, Rymanowa, Mrzygłoda, Bukowska 1937/8. Informator Chrześcijański. Sanok: Krakowska Kongregacja Kupiecka. Oddział Sanok, 1938, s. 10.
  3. ↑ Adam Sudoł: Wybór z Księgi Ogłoszeń Parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku (lata 1967–1995). Sanok: 2001, s. 290. ISBN 83-914224-7-X.
  4. ↑ Romaniak 2009 ↓, s. 52, 54.
  5. ↑ Marek Drwięga. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 63, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  6. ↑ Władysław Stachowicz. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950–1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 137, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  7. ↑ Ryszard Bilski. Intruz pod żurawiem. „Nowiny”, s. 3, nr 106 z 18 kwietnia 1972. 
  8. ↑ Sanockie Przedsiębiorstwo Budowlane. Warszawa: 1978, s. 29.
  9. ↑ Nowe nazwy sanockich ulic. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 4, nr 13 (484) z 1–10 maja 1989. 
  10. ↑ Nowe nazwy sanockich ulic. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 1, 2, nr 32 (503) z 20–30 listopada 1989. 
  11. ↑ Ulice zmieniają patronów. „Nowiny”, s. 5, nr 2 z 2 stycznia 1990. 
  12. ↑ Uchwała Nr LXIX/620/22 Rady Miasta Sanoka z dnia 24 listopada 2022r. w sprawie nadania nazw ulic. bip.um.sanok.pl, 2022-12-01. [dostęp 2023-01-12]. Marek Winiarski: Sanok będzie większy, od nowego roku przyłączy część Trepczy. rzeszow.tvp.pl, 2022-07-27. [dostęp 2023-01-12].
  13. ↑ a b c Zarządzenie Burmistrza Miasta Sanoka nr 42/2015 z 9 marca 2015. bip.um.sanok.pl, 2015-03-09. s. 4. [dostęp 2016-10-20].
  14. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 144 [dostęp 2017-12-22].
  15. ↑ Złożyłeś wniosek o 500+? Sprawdź w jakich terminach otrzymasz pieniądze. esanok.pl, 2017-10-12. [dostęp 2017-12-22].
  16. ↑ Anna Twardy: Niebezpieczny Sanok. korsosanockie.pl, 2017-09-12. [dostęp 2017-12-22].
  17. ↑ Dane placówki Poczty Polskiej: UP Sanok 3. sanok.poczta-online.com. [dostęp 2017-12-22].
  18. ↑ Dane kontaktowe. sanockasm.pl. [dostęp 2017-12-22].
  19. ↑ Kontakt. puchatek.esanok.pl. [dostęp 2017-12-22].
  20. ↑ Absolwenci ASP tworzą w Sanoku. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 4, nr 22 (385) z 1–10 sierpnia 1986. 
  21. ↑ „Rzeźba” koło rzeźby. „Tygodnik Sanocki”. Nr 10 (330), s. 1, 6 marca 1998. 
  22. ↑ Autosan. Praca zbiorowa pod redakcją Adama Orłowskiego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1982, s. Galeria zdjęć. ISBN 83-205-3466-6.
  23. ↑ Arnold Andrunik (red. Krystyna Chowaniec): Zapiski z osobistych przeżyć w czasie II wojny światowej i okupacji. Sanok: Stowarzyszenie Wychowawców „Eleusis” w Sanoku, 2018, s. 51.
  24. ↑ Ryszard Pacławski. Nie zasłużyli na swój dom?. „Tygodnik Sanocki”, s. 6, nr 7 (849) z 15 lutego 2008. 
  25. ↑ Alicja Wolwowicz: Zarys dziejów sanockiego harcerstwa. W: 95 lat sanockiego harcerstwa 1911–2006. Sanok: 2006, s. 23.
  26. ↑ Filie. biblioteka.sanok.pl. [dostęp 2017-12-22].
  27. ↑ a b Akta miasta Sanoka. Wykaz ulic i mieszkań w mieście Sanoku 1931 r. (zespół 135, sygn. 503). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 94.
  28. ↑ Andrzej Brygidyn: Sanocka Lista Katyńska. Jeńcy Kozielska, Ostaszkowa, Starobielska oraz innych obozów i więzień Polski kresowej pomordowani w Rosji Sowieckiej. Sanok: 2000, s. 27.
  29. ↑ Andrzej Romaniak. Franciszek Lurski (1895–1963). „Rocznik Sanocki”. Tom XII, s. 200, 2017. ISSN 0557-2096. 
  30. ↑ Czesław Skrobała. Przez trzy stulecia. „Tygodnik Sanocki”. Nr 39 (568), s. 3, 27 września 2002. 
  31. ↑ Jolanta Ziobro. Stujednoletnia sanoczanka. „Tygodnik Sanocki”. Nr 37 (462), s. 1, 6, 15 września 2000. 
  32. ↑ Czcigodna 2000 ↓, s. 30.
  33. ↑ Czcigodna 2000 ↓, s. 30–31.
  34. ↑ a b c Opowieść 2000 ↓, s. 57.
  35. ↑ Okruchy 2000 ↓, s. 22–26.
  36. ↑ Czcigodna 2000 ↓, s. 31.
  37. ↑ Okruchy 2000 ↓, s. 22.
  38. ↑ Czcigodna 2000 ↓, s. 31–32.
  39. ↑ Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 40 (poz. 1).
  40. ↑ Akta miasta Sanoka. Wykaz ulic i mieszkań w mieście Sanoku 1931 r. (zespół 135, sygn. 503). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 95.
  41. ↑ Piotr Kamiński (red.): Sanok. Plan miasta. Warszawa: PiTR Kartografia, 1991.
  42. ↑ Marian Ziobro. Sanok – czas działania. „Nowiny”, s. 4, nr 169 z 1–3 sierpnia 1975. 
  43. ↑ Ryszard Nocuń. Listy. Apel. „Podkarpacie”, s. 10, nr 13 z 26 marca 1981. 
  44. ↑ Czcigodna 2000 ↓, s. 33.
  45. ↑ Roman Bańkowski: Byli wśród nas – inni. Sanok: Związek Literatów Polskich. Oddział w Rzeszowie, 2000, s. 24, 41. ISBN 83-914224-4-5.
  46. ↑ Andrzej Romaniak: W 70 rocznicę sanockiego września. sanok24.pl, 2009-09-01. [dostęp 2016-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-17)].
  47. ↑ Roman Bańkowski. Pan Mieczysław. „Tygodnik Sanocki”. Nr 14 (543), s. 10, 5 kwietnia 2002. 
  48. ↑ Uchwała Nr LXV/578/22 Rady Miasta Sanoaka z dnia 25 sierpnia 2022r. w sprawie nadania nazwy placowi na terenie miasta Sanoka. 2022-08-31. [dostęp 2022-12-04].
  49. ↑ Piotr Paszkiewicz: Odsłonięto Pomnik Sybiraków. tygodniksanocki.pl, 2023-11-10. [dostęp 2023-11-26].

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Ulica_Romualda_Traugutta_w_Sanoku&oldid=71949577”