Ulica Ludwika Rydygiera we Wrocławiu
Ulica Ludwika Rydygiera (do 1945 roku Gustav–Müller–Straße, wcześniej, do 1934 Mehlgasse) - jedna z ulic wrocławskiego Przedmieścia Odrzańskiego.
| Nadodrze | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Budynek przy Rydygiera 25–27, najstarszy przy tej ulicy (lata 20. XIX w.) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
554 m[a] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Poprzednie nazwy |
Mehlgasse, Gustav–Müller–Straße, Witosa, Purkyniego | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Wrocławia  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 51°07′10,0″N 17°01′58,0″E/51,119444 17,032778
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Historia
edytuj.jpg)
Dzisiejsza ulica odtwarza w znacznym stopniu (na północ od skrzyżowania z dzisiejszą ulicą Drobnera) przebieg dawnej drogi[1] okalającej od strony zachodniej Matthias Feld (tzw. „Maciejowe Pole”) wzmiankowanej od roku 1467[2], zwanej Kuhgasse[b], tj. „Bydlęca” albo „Krowia”[c][d], bowiem to tędy pędzono stada bydła do jatek, znajdujących się w mieście[3]. Droga ta, wzdłuż której zabudowa następowała systematycznie od południa ku północy już od wieku XVI[2], widoczna jest m.in. na zachowanej do dziś w Archiwum Miejskim mapie z 1728 roku, na której obok niej (na wschód) nakreślony jest także przebieg strumienia płynącego do stawu, który wówczas znajdował się przy szpitalu Jedenastu Tysięcy Dziewic[1][4].
Kuhgasse była rozdwojona na swoim południowym odcinku (tj. przy obecnej ul. Drobnera), współcześnie jedno z tych odgałęzień (zachodnie) nosi nazwę ul. Śrutowej (do 1945 Schrotgasse), a drugie – ul. Rydygiera. Oba te odgałęzienia do dzisiaj są bardzo wąskie[2].
Krótko po rozpoczęciu rozbiórki fortyfikacji miejskich Wrocławia, obszar Matthias Feld (wraz z biegnącą obok Kuhgasse) włączony został w 1808 roku w granice administracyjne miasta. Wg Antkowiaka u ówczesnych mieszkańców nazwa ich ulicy wywoływała złe, wiejskie skojarzenia, w związku z czym od 1824 spowodowali zmianę nazwy na Mehlgasse (tj. „Mączną”)[3]. To właśnie z lat 20. XIX wieku pochodzi najstarsza z zachowanych do dziś kamienic przy tej ulicy, nr 25–27 (na fotografii po prawej)[2].
W 1892 roku przy ulicy Rydygiera nr 46–48, wg projektu K. Klimma i R. Plüddemanna, zbudowany został Szpital dla Służby, a w 1899 roku pod numerami 22–28, wg projektu J. Hauke, Szpital św. Jerzego[2]. Po roku 1945 pierwszy z tych budynków stał się siedzibą komisariatu milicji, potem policji, natomiast drugi zachował swą funkcję jako państwowy Specjalistyczny Szpital im. L. Rydygiera, który w tej formule działał do 2004 roku. Następnie boromeuszki powołały tu Ośrodek pw. św. Jerzego (nazwa w latach 2008–2013: Zakład Opiekuńczo-Leczniczy dla Dorosłych pw. św. Jerzego)[5][6].
Około 1933 roku nazwę Mehlgasse zmieniono na Gustav–Müller–Straße[e]. Podczas oblężenia Festung Breslau w 1945 roku przy ul. Rydygiera zlokalizowana była rusznikarnia oraz skład broni i amunicji, które zostały najprawdopodobniej rozpoznane przez radziecki wywiad, po czym zbombardowane przez lotnictwo. Skutkiem tych bombardowań były znaczne szkody, w gruzach legło około dwudziestu kamienic[7].
Po wojnie, od 1945 roku, patronem ulicy został Wincenty Witos; 11 grudnia 1951 ulicę przemianowano nadając jej nazwę Jana Ewangelisty Purkyniego; 23 listopada 1956 nazwę ulicy zmieniono raz jeszcze, na Ludwika Rydygiera, która obowiązuje do dziś[7].
Uwagi
edytuj- ↑ Długość 554 m podana na stronach Zarządu Dróg i Utrzymania Miasta we Wrocławiu (ZDiUM)[9] mierzona jest pomiędzy ulicą Drobnera a południową jezdnią ulicy św. Wincentego. W serwisie Systemu Informacji Przestrzennej Wrocławia[10], a także w serwisie Google Maps[11] błędnie przypisano (stan na grudzień 2019) do tej ulicy również 50-metrowy odcinek na przedłużeniu ul. Rydygiera na północ (pomiędzy południową a północną jezdnią ul. św. Wincentego), który jest w rzeczywistości bezimienny.
- ↑ W Encyklopedii Wrocławia wymienione są poza samą Kuhgasse nazwy Vorder Kuhgasse oraz Hinter Kuhgasse, tj. „Bydlęca Przednia” oraz „Bydlęca Tylnia”[2].
- ↑ Antkowiak w swojej książce o ulicach Wrocławia wymienia nazwę „Krowia na Ołbinie”[3].
- ↑ Również ulice Kiełbaśnicza (nazywana wówczas czasami Wurstgasse), Stare Jatki (Große Fleischbänke, tj. „Wielkie Ławy Mięsne”), Rzeźnicza (nazywana Fleischergasse, „Rzeźnicka”, albo Kuttlergasse) wzięły swoje nazwy od znajdującej się w tym rejonie od XIII wieku rzeźni miejskiej (zwanej Kuttlerhof)[8].
- ↑ Gustav Müller (ur. 1.12.1883 w Lennep, zm. 31.05.1931 we Wrocławiu) był szefem wrocławskiego oddziału organizacji paramilitarnej Stahlhelm (przedtem – w Zielonej Górze). Został zamordowany we Wrocławiu przez bojówki Komunistycznej Partii Niemiec[12].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Eysymontt 2014 ↓, s. 15.
- ↑ a b c d e f Encyklopedia Wrocławia 2000 ↓, Rydygiera, s. 718.
- ↑ a b c Antkowiak 1970 ↓, s. 220.
- ↑ Eysymontt 2014 ↓, Rys. 3 Plan Przedmieścia Odrzańskiego z 1728 r., AP, AMW III 259, s. II.
- ↑ Historia utraty i odzyskania Szpitala pod wezwaniem św. Jerzego (Specjalistycznego Szpitala im. Ludwika Rydygiera) Kongregacji Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza w Trzebnicy [online], www.boromeuszki.wroclaw.pl [dostęp 2018-02-17] (pol.).
- ↑ Kim jesteśmy [online], Ośrodek Świętego Jerzego [dostęp 2018-02-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-23] (pol.).
- ↑ a b Antkowiak 1970 ↓, s. 221.
- ↑ Encyklopedia Wrocławia 2000 ↓, Jatki Stare albo Wielkie, s. 206–207.
- ↑ Wykaz dróg w zarządzie ZDiUM (stan na 10 grudnia 2019), poz. nr 4735.
- ↑ System Informacji Przestrzennej Wrocławia – ul. Rydygiera.
- ↑ Google Maps – ul. Rydygiera.
- ↑ Andrzej Heyduk: Breslau names. s. 61. [dostęp 2019-12-16]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Zygmunt Antkowiak: Ulice i place Wrocławia. Wrocław: Ossolineum, 1970. (pol.).
- Encyklopedia Wrocławia. Wyd. I. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2000. ISBN 83-7023-749-5. (pol.).
- Rafał Eysymontt: Wrocławskie Przedmieście Odrzańskie – portret z lotu ptaka. W: Przedmieście Odrzańskie we Wrocławiu. Tomasz Głowiński, Halina Okólska (red.). Wrocław: Gajt i Muzeum Miejskie Wrocławia, 2014, s. 14–20, seria: Wrocław i jego przedmieścia. ISBN 978-83-62584-55-0. (pol.).