Ulica Jana Henryka Dąbrowskiego w Białymstoku
Ulica Jana Henryka Dąbrowskiego – reprezentacyjna ulica Białegostoku prowadząca z centrum miasta na osiedle Antoniuk. Biegnie od placu Niepodległości im. Romana Dmowskiego do złączenia z Aleją Solidarności.
| Centrum | |||||||||||||||||||||||||
 Dom przy ul. Dąbrowskiego 22 z przełomu XIX i XX wieku | |||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||
| Długość |
ok. 190 m/ok. 390 m (wiadukt) | ||||||||||||||||||||||||
| Poprzednie nazwy |
Nowo-Szosowa, Kolejowa | ||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Białegostoku  | |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |||||||||||||||||||||||||
 53°08′09,0″N 23°08′34,0″E/53,135833 23,142778
| |||||||||||||||||||||||||
Przez wiadukt przebiega droga wojewódzka nr 676.
Nazwa i historia ulicy
edytujNa przestrzeni lat ulica zmieniała nazwę kilkukrotnie: Nowo-Szosowa (do 1919), Kolejowa (po 1919), Jana Henryka Dąbrowskiego (po 1926), Czapajewa (okupacja radziecka), Królewiecka (okupacja niemiecka), Jana Henryka Dąbrowskiego (od 1945)[1][2].
Najstarsza wzmianka o ulicy (wtedy Nowo-Szosowej) pochodzi z dokumentu (notarialnego) z 1884 roku[3].
W 1897 roku oddano do użytku pierwszy wiadukt nad torami (tzw. Żelazny Most), łączący ulice Nowo-Szosową, Knyszyńską i obecną (wtedy bez nazwy) Kolejową. Był wykorzystywany szczególnie przez tramwaje konne wożące pasażerów z dworca kolejowego do centrum miasta. Ten zgrabnie wygięty w łuk most służył mieszkańcom do I wojny światowej[4]. W nocy z 12 na 13 sierpnia 1915 roku wycofujące się wojska rosyjskie wysadziły go w powietrze przed wojskami państw centralnych[4], po I wojnie światowej został odbudowany.
W 1919 roku Białystok został przyłączony do odrodzonej Polski. Komitet miejski miasta zmienił nazwę ulicy na Kolejową, a wkrótce potem na Jana Henryka Dąbrowskiego, uczestnika Insurekcji Kościuszkowskiej i naczelnego dowódcy Legionów Polskich we Włoszech. Najstarszy dokument o tym pochodzi z 1926 roku[3].
W czasie II wojny światowej Sowieci zmienili nazwę na Czapajewa, a po napaści Niemiec na ZSRR administracja niemiecka przemieniła na Królewiecką (Königsberger).
Po II wojnie światowej powrócono do nazwy sprzed 1940 roku.
Na przełomie lat 80. i 90. XX wieku przebudowano wiadukt, aby złączyć ulicę Dąbrowskiego z ulicą Jurija Gagarina (obecnie Solidarności). Dobudowano do niego dwa węzły: pierwszy z ulicami Poleską i Bohaterów Monte Cassino oraz drugi z Knyszyńską i Kolejową[potrzebny przypis].
Otoczenie
edytujPrzy ulicy Dąbrowskiego znajdują się obiekty i budynki usługowe oraz te o wartości historycznej:
- Stacja Paliw Orlen
- Neorenesansowa kamienica z oficynami z końca XIX wieku, ul. Dąbrowskiego 14[5][6]
- Kamienica Pisarów, ul. Dąbrowskiego 20[7]
- Dom z przełomu XIX i XX wieku, ul. Dąbrowskiego 22[8]
- Kamienica Machnaczów, ul. Dąbrowskiego 26[9]
Nieistniejące:
- Kamienica przy ul. Dąbrowskiego 12 (rozebrana w 2013 roku z powodu poszerzenia skrzyżowania na placu Niepodległości[10])
Przypisy
edytuj- ↑ https://www.bialystok.ap.gov.pl/arch/teksty/publikacje_2012/ulice_bialegostoku.pdf
- ↑ https://www.bialystok.ap.gov.pl/arch/teksty/ulice.pdf
- ↑ a b Białystok - Ulica Dąbrowskiego - stare zdjęcia, mapa [online], eu/Bialystok/u72104,ul_Dabrowskiego.html [dostęp 2024-04-26].
- ↑ a b Wiadukt kolejowy (1897-1915) (BIAŁYSTOK) - Ciekawe Podlasie [online], ciekawepodlasie.pl [dostęp 2024-04-26].
- ↑ Ulica Dąbrowskiego 14 – upadek? – Białystok według Ani [online], bialystokwedlugani.com [dostęp 2024-04-26] (pol.).
- ↑ https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/b/397-bialystok/113-zabytki-kultury-materialnej/30690-kamienica-w-bialymstoku-ul-dabrowskiego-14
- ↑ https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/b/397-bialystok/113-zabytki-kultury-materialnej/28916-kamienica-pisarow-w-bialymstoku-ul-dabrowskiego-20
- ↑ Dom przy Dąbrowskiego 22 - Przewodnik - Dioblina [online], dioblina.eu [dostęp 2024-04-26] (pol.).
- ↑ Kamienica Machnaczów, ul. Dąbrowskiego 26 [online], uwb.edu.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
- ↑ https://poranny.pl/ul-dabrowskiego-12-rozbiorka-kamienicy-zdjecia/ar/5522580