Ulica Świętych Cyryla i Metodego w Warszawie
Ulica Świętych Cyryla i Metodego – ulica w dzielnicy Praga-Północ w Warszawie.
| Stara Praga | |||||||||||||||||||
 Ulica Świętych Cyryla i Metodego przy ul. Jagiellońskiej, widok w kierunku wschodnim | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||
 52°15′17,7″N 21°01′55,2″E/52,254917 21,032000
| |||||||||||||||||||
Historia
edytujUlica powstała około 1868 wraz z budową soboru metropolitalnego Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny przy ówczesnej ulicy Zygmuntowskiej (obecnie aleja „Solidarności” 52). Zieleniec otaczający świątynię od północy miała ograniczać ulica upamiętniająca świętych Cyryla i Metodego − pochodzących z Salonik misjonarzy wschodniego chrześcijaństwa z IX wieku. W 1871 cerkiew została rozbudowana o plebanię stojąca frontem do ul. Zygmuntowskiej, której tylne zabudowania długo stanowiły jedyną zabudowę ulicy. Przeciwną stronę ulicy zajmowały tereny należące do armii rosyjskiej, m.in. na wysokości cerkwi wytyczono plac apelowy otoczony drewnianymi barakami koszar.
W latach 1927–1930 pod nr 4 wzniesiono budynek z przeznaczeniem na internat studentów Studium Teologii Prawosławnej Uniwersytetu Warszawskiego[1]. Jesienią 1944 został zajęty przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego[2] i stał się miejscem przesłuchań i tortur żołnierzy Polski Podziemnej[3], co upamiętnia tablica umieszczona na fasadzie budynku[4]. Z tego okresu pochodzi także popularne powiedzenie: Cyryl jak Cyryl, ale te metody...[5] Później w budynku mieściła się Komenda MO Dzielnicy Praga-Północ[6], a następnie VI Komenda Rejonowa Policji. Budynek zwrócono Cerkwi w lutym 2010[7]. Stał się siedzibą Centrum Kultury Prawosławnej, w którym powstała m.in. kaplica akademicka świętych Cyryla i Metodego[8] oraz ekspozycja stała Muzeum Warszawskiej Metropolii Prawosławnej[9].
Pierwszego dnia powstania warszawskiego, 1 sierpnia 1944, Niemcy zamordowali na ulicy 17 cywilów, co upamiętnia tablica pamiątkowa Tchorka umieszczona na murze pod nr 4[10][11].
Po 1945 roku ulicę skrócono w związku z poszerzeniem północnego odcinka ul. Targowej[4]. Przy nieparzystej (północnej) stronie ulicy w latach 1948−1952 na dawnych terenach wojskowych powstało osiedle Praga I, zaprojektowane przez Szymona Syrkusa i jego żonę Helenę Syrkus[12][4]. Było to pierwsze osiedle mieszkaniowe wybudowane na prawym brzegu Wisły po roku 1945. Niskie budynki otrzymały staranne opracowanie oraz wysoki poziom estetyczny. W latach 1960−1966 zabudowę osiedla dogęszczono wysokimi budynkami, psując efekt wizualny założenia.
Ważniejsze obiekty
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Historia. [w:] Centrum Kultury Prawosławnej im. świętych Cyryla i Metodego [on-line]. ckp.warszawa.pl. [dostęp 2019-12-16].
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 2. Canaletta–Długosza. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 109. ISBN 83-9066291-4.
- ↑ Michał Pilich: Warszawska Praga. Warszawa: Fundacja „Centrum Europy”, 2005, s. 85. ISBN 83-923305-7-9.
- ↑ a b c Dorota Wilkiewicz: Ulice i uliczki naszej Pragi. Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Pragi, 1999, s. 21. ISBN 83-906889-2-1.
- ↑ Danuta Szmit-Zawierucha: O Warszawie inaczej (anegdoty, fakty, obserwacje). Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza Anagram, 1996, s. 105. ISBN 83-86086-28-9.
- ↑ Julian Bystrzanowski, Konrad Dutkowski: Wszystko o Warszawie. Informator. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1975, s. 186.
- ↑ Anna Radziukiewicz: Remont przy ulicy świętych Cyryla i Metodego. [w:] „Przegląd Prawosławny” [on-line]. .przegladprawoslawny.pl. [dostęp 2013-09-18].
- ↑ Kaplica. [w:] Centrum Kultury Prawosławnej im. świętych Cyryla i Metodego [on-line]. [dostęp 2019-12-16].
- ↑ Muzeum. [w:] Centrum Kultury Prawosławnej im. świętych Cyryla i Metodego [on-line]. ckp.warszawa.pl. [dostęp 2020-08-15].
- ↑ Lesław M. Bartelski: Praga. Warszawskie Termopile 1944. Warszawa: Fundacja „Wystawa Warszawa Walczy 1939–1945”, 2000, s. 111, 147. ISBN 83-87545-33-3.
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 44. ISBN 83-01-06109-X.
- ↑ Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie 1945–1965. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2003, s. 197. ISBN 83-908950-6-4.
Bibliografia
edytuj- Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, tom 2. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 109. ISBN 83-9066291-4.