Ukwap dwupienny

Ukwap dwupienny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	ukwap
Gatunek	ukwap dwupienny
	Nazwa systematyczna
	Antennaria dioica (L.) Gaertn.; Fruct. sem. pl. 2:410. 1791
Synonimy
	Gnaphalium dioicum L.;
	Gnaphalium dioicum L.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ukwap dwupienny, kocanka czerwona (Antennaria dioica (L.) Gaertn.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Rośnie w całej Europie, na dużej części Azji i w Ameryce Północnej (na Alasce)^[3]. W wielu krajach jest uprawiana. W Polsce rośnie na terenie całego kraju^[4].

Morfologia

Kwiatostany

Pokrój: Roślina owzniesionych łodygach, wysokości do 20 cm. Wytwarza płożące się rozłogi.
Liście: Dolne łopatkowate, górne równowąskie. Na górnej stronie są ciemnozielone, na dolnej srebrzystobiałe, pokryte kutnerem.
Kwiaty: Zebrane w koszyczkach. Koszyczki kwiatowe zebrane na szczycie pędu. Mają barwne i połyskujące listki okrywy koloru czerwono-różowego lub srebrzystobiałego. Ukwap dwupienny jest wyjątkiem w rodzinie astrowatych, gdyż występuje u niego dwupienność; kwiaty męskie i żeńskie występują na innych roślinach. Koszyczki z kwiatami żeńskimi są większe.

Biologia i ekologia

Bylina, chamefit. W Polsce występuje na suchych stanowiskach (lasy sosnowe, piaszczyste łąki i nieużytki), wrzosowiska. Gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Nardo-Callunetea^[5]. Okres kwitnienia przypada na miesiące maj-czerwiec. Liczba chromosomów 2n = 28^[6].

Zastosowanie

Uprawiana jest jako roślina ozdobna. Nadaje się na rabaty kwiatowe i do ogrodów skalnych. Może być też rośliną okrywową. Wysuszone kwiatostany używane są do suchych bukietów.
Jest też rośliną leczniczą – koszyczki kwiatowe używane są przy leczeniu chorób wątroby.

Odmiany

Oprócz typowej formy uprawiane są również odmiany ozdobne, np:

'Rosea' o głęboko różowych koszyczkach kwiatowych
'Australis' o srebrzystoszarych łodygach i białych kwiatach

Uprawa

Roślina jest w pełni mrozoodporna (strefy mrozoodporności 5-9), może rosnąć w pełnym słońcu lub w półcieniu. Wymaga wilgotnej i przepuszczalnej gleby. Rozmnaża się przez nasiona lub podział.

Zagrożenia i ochrona

Gatunek umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-27].
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Antennaria dioica na Flora of China [dostęp 2014-01-17].
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Bibliografia

Rośliny użytkowe, Wiedza Powszechna, W-wa, 1966
GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-27].

[4] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając (red.) i inni, Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[5] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[6] Antennaria dioica na Flora of China [dostęp 2014-01-17].

[7] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]