Ukłon heraldyczny

Ukłon heraldyczny, Kurtuazja heraldyczna – wyraża się w sposobie ustawienia względem siebie dwóch lub większej ilości herbów, bądź godeł w herbach złożonych, gdzie zasady kurtuazji, przyzwalają na dokonanie niezbędnych zmian w skierowaniu godeł oraz klejnotów herbowych, zestawianych znaków rycerskich.

Zestaw herbów terytorialnych, w ukłonie heraldycznym, ilustracja z Commune Poloniae Regni z 1506 roku

W ukłonie heraldycznym, herby są pochylone ku sobie, a godła na obu herbach, (bez względu na ich standardowe ustawienie) – w tym przypadku, mają być zwrócone również ku sobie. W sytuacji gdy zestawiano razem kilka herbów rycerskich, wraz z herbem władcy, wówczas w centralnym miejscu sytuowano herb władcy, zaś po bokach herby rycerzy w ukłonie skierowanym ku centrum. Podobnie rzecz się ma z ustawieniem klejnotów wieńczących herby. Należy podkreślić, że herb władcy, w zestawieniu z herbami rycerskimi, zachowywał niezmienione ustawienie godła i klejnotu.

Ukłon heraldyczny szczególnie często występuje w przedstawieniach herbów par małżonków i w herbach ziem (państw) pod berłem jednego władcy. Niekiedy przedstawiane są dwie tarcze, skłonione ku sobie, z jednym hełmem i klejnotem, umieszczonym centralnie, zwykle należącym do herbu męża.

Herby na zamku Ettlingen

Ukłon heraldyczny w herbie złożonym

Ukłon heraldyczny, dostrzegamy też w budowie złożonego zestawu hełmów i klejnotów, umieszczanych nad herbem złożonym. W tym przypadku mają zastosowanie zasady kurtuazji oraz starszeństwa sygnalizowane wyżej, jednak ukłon heraldyczny, nie musi dotyczyć rozmieszczanych na tarczy herbowej, poszczególnych godeł. Godła herbów w niej zamieszczanych, mogą być przedstawiane bez zmiany kierunku. Kolejność ułożenia herbu złożonego, wynika z powiązań rodowych właściciela herbu – (dotyczy herbów genealogicznych).

• 
  Ukłon heraldyczny figur w klejnotach, w herbie złożonym hrabiów Bąkowskich
• 
  Ukłon heraldyczny w herbie Wrocławia, gdzie lew czeski zwrócony jest w stronę orła Piastów śląskich
• 
  Herby Fűrstenberg i Schönborn

Bibliografia

• Andrzej Kulikowski: Heraldyka Szlachecka. Warszawa: Wydawnictwo "Chateau", 1990, s. 40. ISBN 83-00-03318-1.
• Paweł Dudziński: Alfabet heraldyczny. Warszawa: Diogenes, 1997, s. 207. ISBN 83-7129-476-X.