Uher
Uher – wieś w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie chełmskim, w gminie Chełm[6][5].
| wieś | |
 Dawny młyn (browar dworski) z 1 poł. XIX w. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
82 |
| Kod pocztowy |
22-100[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LCH |
| SIMC |
0101735[5] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu chełmskiego  | |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Chełm  | |
 51°04′53″N 23°25′17″E/51,081389 23,421389[1]
| |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0101741 | Dwór | część wsi |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa chełmskiego.
Wieś jest sołectwem w gminie Chełm[7]. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 256 mieszkańców i była dziewiętnastą co do wielkości miejscowością gminy[8].
Krótki opis
edytujNa przełomie XIX i XX wieku istniał piękny, klasycystyczny dwór Olędzkich, który został spalony w 1914 roku przez Kozaków. Obecnie dawny młyn wraz z po dworskim czworakiem został przekształcony na galerię malarstwa i pracy twórczej. We wsi znajduje się sklep, pozostałości zespołu dworskiego, stawy rybne. W roku 2003 wzniesiono nowy budynek nagrodzony m.in. Kryształową Cegłą przyznawana w dziedzinie architektury budowlanej. W budynku tym mieści się Zespół Szkół im. Romualda Traugutta.
Etymologia
edytujUher z czeskiego znaczy Węgier[9]. Według B. Czopek autorki „Nazw miejscowych dawnej ziemi Chełmskiej i Bełskiej”, wieś Uher przyjęła nazwę od nazwy narodowości zamieszkującej miejscowość[10]. Jest jednak i inny zapis pozwalający przypuszczać, że nazwa Uher powstała od nazwy osobowej, bowiem nieopodal wyludnionych Rahożyc, ok. 1598 r. Mikołaj Uhrowiecki założył wieś Uher, czego dowiódł na podstawie dokumentów sądowych biskup Franciszek Olędzki[11].
Historia
edytujWedług opisu z „Leksykonu miejscowości powiatu Chełmskiego” autorstwa Andrzeja Wawryniuka[12] wieś należała do rodziny Olędzkich, z których pochodził słynny pijar, sufragan kijowski Michał Ignacy Olędzki (1733–1803). W tym czasie do Olędzkich należały jeszcze i sąsiednie wsie: Brykowiec, Depułtycze Ruskie oraz Weremowice. Po śmierci biskupa majątek ten uległ rozdrobnieniu, a sam Uher znalazł się w posiadaniu Saryusz-Bielskich. Na licytacji Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego nabył Uher Kazimierz Florian Fudakowski (1831–1901), żonaty z Ludwiką Saryusz-Bielską, córką Wincentego (1813–1891) i Michaliny z Biegańskich. W latach 90. XIX wieku odkupił on jeszcze od rodziny Zakrzewskich Depułtycze Ruskie i Wojniaki, a w wieloletnią dzierżawę wziął Depułtycze Królewskie, ongiś królewszczyznę, skonfiskowaną przez Rosjan. W ten sposób Kazimierz Fudakowski zaokrąglił całość swego majątku do około 4200 morgów ziemi ornej, łąk, stawów, torfowisk i lasów[12]. W czasie pierwszej wojny światowej zarówno Uher z siedzibą, jak należące do dominium folwarki zostały jednak do tego stopnia zniszczone, że właściciel wróciwszy w 1918 r. z Rosji zdecydował się wszystko sprzedać. W konsekwencji, w okresie międzywojennym cały majątek rozparcelowano. W 1914 r. spalony został także przez Kozaków stary dwór klasycystyczny, wybudowany zapewne w drugiej połowie XVIII w. przez Olędzkich[12].
O historii Uhra i miejscowości należących ongiś do klucza uherskiego (Depułtycze Stare, Zagroda, czyli dawne Rahożyce, Brykowiec, Weremowice) pisał szeroko w swoich dwóch esejach historycznych, naukowo udokumentowanych, dr Marian Janusz Kawałko (patrz „Rocznik Chełmski” tom XIII i tom XIV) autor obszernej monografii o Rejowcu i kluczu rejowieckim (Lublin 2009, 2011 – wydanie II rozszerzone). Autor prostuje i rozszerza w czasie zamieszczone tu informacje.
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 142571
- ↑ Wieś Uher w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-20], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-10-20].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1312 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 grudnia 2018 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 2447).
- ↑ Strona gminy, sołectwa [dostęp 2023-12-16].
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Krystyna Długosz-Kurczabowa, Uniwersytet Warszawski: Znaczenie słowa Uher. [dostęp 2015-10-15].
- ↑ Czopek ↓, s. 79.
- ↑ Marian Janusz Kawałko: Rocznik Ziemi Chełmskiej t. XIII. [w:] Rocznik Chełmski [on-line]. [dostęp 2015-10-15].
- ↑ a b c Andrzej Wawryniuk: Leksykon miejscowości powiatu chełmskiego. Chełm: Starostwo Powiatowe w Chełmie, 2002, s. 477. ISBN 83-916380-0-6.
Bibliografia
edytuj- Barbara Czopek: Nazwy miejscowe dawnej Ziemi Chełmskiej i Bełskiej (W granicach dzisiejszego państwa polskiego). Wyd. Ossolineum 1988. Wrocław.