Wikipedia

U-610

niemiecki okręt podwodny

Ten artykuł został nominowany do wyróżnienia „Dobry Artykuł”.
Weź udział w dyskusji na ten temat.

U-610 – niemiecki okręt podwodny typu VIIC z okresu II wojny światowej. Wyporność okrętu wynosiła 769 ton w położeniu nawodnym i 871 ton pod wodą, a jego główną bronią było 14 torped kalibru 533 mm wystrzeliwanych z pięciu wewnętrznych wyrzutni. Jednostka rozwijała na powierzchni prędkość ponad 17 węzłów, osiągając zasięg 8500 Mm przy prędkości 10 węzłów.

U-610
Ilustracja
Siostrzana jednostka U-610 – U-660(inne języki)
Klasa

okręt podwodny

Typ

VIIC

Historia
Stocznia

Blohm & Voss, Hamburg III Rzesza

Położenie stępki

5 kwietnia 1941

Wodowanie

24 grudnia 1941

 Kriegsmarine
Nazwa

U-610

Wejście do służby

19 lutego 1942

Zatopiony

8 października 1943

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


769 ton
871 ton

Długość

67,1 metra

Szerokość

6,2 metra

Zanurzenie

4,74 metra

Zanurzenie testowe

100 metrów

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Materiał kadłuba

stal

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 3200 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 750 KM
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


17-17,6 węzła
7,6 węzła

Zasięg

na powierzchni: 8500 Mm przy 10 węzłach
w zanurzeniu: 80 Mm przy 4 węzłach

Sensory
GHG, S-Gerät(inne języki)
Uzbrojenie
początkowo: 1 działo kal. 88 mm
1 działko plot. kal. 20 mm
14 torped
Wyrzutnie torpedowe

5 × 533 mm

Załoga

44

Jednostka została zwodowana 24 grudnia 1941 roku w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu, a 19 lutego 1942 roku wcielono ją do służby w Kriegsmarine. Pływając w składzie 6. Flotylli U-Bootów, okręt odbył cztery patrole bojowe, podczas których zatopił cztery statki o łącznej pojemności 21 273 BRT i uszkodził jeden o pojemności 9551 BRT. 8 października 1943 roku na północny zachód od Irlandii U-610 został zatopiony wraz z całą załogą bombami głębinowymi przez kanadyjską łódź latającą Short Sunderland ze 423. Eskadry RCAF(inne języki).

Projekt i budowa

edytuj
Osobny artykuł: Okręty podwodne typu VIIC.

Jednostki typu VIIC były kolejnym ewolucyjnym ulepszeniem najliczniej budowanych w Niemczech okrętów typu VII. Poprzednik – typ VIIB – miał zbyt mały zasięg i za mało miejsca pod pokładem, by móc zainstalować sonar[1][2]. Opracowany w 1938 roku projekt nowego okrętu różnił się od poprzedniej wersji m.in. zwiększoną grubością blach kadłuba sztywnego (z 16 do 18,5 mm, co zwiększyło maksymalną głębokość zanurzenia z 200 metrów do 250–280 metrów), przedłużeniem kadłuba o 60 cm i kiosku o 30 cm oraz powiększeniem zbiorników paliwa o 5,4 m³, co poprawiło zasięg[3][4]. Powiększone rozmiary pozwoliły na instalację aktywnego sonaru S-Gerät(inne języki), uzupełniając pasywny Gruppenhorchgerät (GHG)[1][2]. Do zakończenia wojny do służby weszło 568 okrętów typu VIIC[5][6].

U-610 zamówiono 22 maja 1940 roku[7][8]. Został zbudowany w stoczni Blohm & Voss w Hamburgu jako jeden z 171 okrętów typu VIIC zamówionych w tej wytwórni[9][10]. U-610 otrzymał numer stoczniowy 110 (Werk 110)[8][11][a]. Stępkę okrętu położono 5 kwietnia 1941 roku, a zwodowany został 24 grudnia 1941 roku[7][8].

Dane taktyczno-techniczne

edytuj
 
Wnętrze przedziału silników wysokoprężnych

U-610 był średniej wielkości okrętem podwodnym o konstrukcji dwukadłubowej[12]. Długość całkowita wynosiła 67,1 metra, szerokość 6,2 metra i zanurzenie 4,74 metra[6][13]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 9,6 metra[6]. Wykonany ze stali pancernej CM 351 Kruppa o grubości 18,5 mm kadłub sztywny miał 50,5 metra długości i 4,7 metra szerokości[6][14]. Podzielony był grodziami na sześć przedziałów wodoszczelnych: (od dziobu): I – przedział torpedowy ze sterami głębokości oraz GHG, II – przedział akumulatorów wraz z pomieszczeniami załogi, magazynem amunicji i toaletą, III – centrala z pomieszczeniem wielofunkcyjnym (mieszczącym drugą baterię akumulatorów, pomieszczenia załogi i kambuz), IV – przedział silników spalinowych, V – przedział silników elektrycznych, VI – rufowy przedział torpedowy ze sterami kierunku i głębokości[15]. Kadłub ciśnieniowy otoczony był kadłubem lekkim wykonanym z blach o grubości 4–8 mm[16]. Wyporność w położeniu nawodnym wynosiła 769 ton, a w zanurzeniu 871 ton[13][17][b].

Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, czterosuwowe silniki wysokoprężne Krupp-Germaniawerft F46 z doładowaniem o łącznej mocy 3200 KM przy 470-490 obr./min, a pod wodą poruszał się dzięki dwóm silnikom elektrycznym prądu stałego BBC GG UB720/8 o łącznej mocy 750 KM przy 295 obr./min[11][13]. Dwa wały napędowe obracały dwie śruby, zapewniając maksymalną prędkość 17–17,6 węzła na powierzchni i 7,6 węzła w zanurzeniu[11][13]. Zasięg wynosił 8500 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym (3250 Mm przy prędkości maksymalnej) oraz 80 Mm przy prędkości 4 węzłów pod wodą (130 Mm przy 2 węzłach)[13][18]. Zbiorniki mieściły 113,47 tony paliwa, a energia elektryczna magazynowana była w dwóch bateriach akumulatorów AFA 33 MAL 800 E po 62 ogniwa o łącznej pojemności 9160 Ah, masie 62 tony i czasie rozładowania 20 godzin[18]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia okrętu wynosiła 100 metrów, a głębokość zgniecenia 250–280 metrów[11][19].

Okręt wyposażony był w pięć wyrzutni torped kalibru 533 mm (cztery na dziobie i jedną rufową), z łącznym zapasem 14 torped (wymiennie okręt mógł przenosić 26 min typu TMA lub 39 min typu TMB)[20][21]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem działo pokładowe kalibru 88 mm SK C/35 L/45, z zapasem amunicji wynoszącym 220–250 naboi oraz pojedyncze działko przeciwlotnicze kalibru 20 mm C/38 L/65[6][20]. Jednostka wyposażona też była w pasywny sonar GHG i aktywny S-Gerät(inne języki), a do obserwacji służyły dwa peryskopy Zeissa: bojowy i nocny[11][22].

Załoga okrętu składała się z czterech oficerów oraz 40 podoficerów i marynarzy[18][23][c].

Służba

edytuj

U-610 został wcielony do służby w Kriegsmarine 19 lutego 1942 roku[7][25]. Dowództwo okrętu objął por. mar. (niem. Oberleutnant zur See) Walter Freiherr von Freyberg-Eisenberg-Allmendingen(inne języki), dowodzący wcześniej U-52[26]. U-Boot otrzymał numer poczty polowej M 42 489[8]. 1 czerwca dowódca U-610 Walter Freiherr von Freyberg-Eisenberg-Allmendingen otrzymał awans na stopień kpt. mar. (niem. Kapitänleutnant)[26]. Do 30 września 1942 roku załoga jednostki przechodziła szkolenie w składzie 5. Flotylli U-Bootów, operując z Kilonii[7][8].

Pierwszy rejs bojowy

edytuj

12 września 1942 roku okręt wyszedł z Kilonii, udając się na swój pierwszy wojenny patrol[27], zostając 1 października przyporządkowany do 6. Flotylli U-Bootów w Saint-Nazaire[7][8]. W dniach 27 września – 6 października wchodził w skład wilczego stada „Luchs”[7][27]. 29 września w odległości około 380 Mm na zachód od wyspy Rockall U-Boot napotkał zbudowany w 1920 roku uzbrojony brytyjski parowiec „Lifland” o pojemności 2254 BRT, płynący z ładunkiem drewna z Pictou do Milford Haven, marudera z konwoju SC-101[24][28]. O godzinie 20:58 statek został trafiony pierwszą torpedą; o 21:17 załoga U-610 wystrzeliła drugą, która jednak okazała się niewypałem[28]. O 21:20 odpalono trzecią torpedę, po trafieniu której statek zatonął na przybliżonej pozycji 56°40′N 30°30′W/56,666667 -30,500000, a jego załoga składająca się z kapitana, 25 marynarzy i trzech artylerzystów mimo opuszczenia jednostki w łodziach ratunkowych nie została odnaleziona[24][28]. 2 października U-610 wykrył konwój HX-209, informując o tym dowództwo, jednak niesprzyjająca pogoda uniemożliwiła zaatakowanie go przez okręty stada „Luchs”[29].

Między 6 a 20 października U-Boot wchodził w skład wilczego stada „Panther”[7][27]. 19 października załoga okrętu spostrzegła zbudowany w 1921 roku uzbrojony amerykański parowiec „Steel Navigator” o pojemności 5718 BRT, płynący pod balastem z Liverpoolu do Nowego Jorku – marudera z konwoju ON-137[24][30]. O godzinie 13:03 wystrzelono w jego kierunku trzy torpedy, jednak żadna z nich nie była celna, a statek ostrzelał okręt podwodny, zmuszając go do zanurzenia[27]. O 19:46 U-610 zaatakował ponownie cel dwoma torpedami, tym razem uzyskując trafienie[27]. Statek zatonął na pozycji 49°45′N 31°20′W/49,750000 -31,333333, a z liczącej ośmiu oficerów, 28 marynarzy i 16 artylerzystów załogi w wyniku sztormu uratowanych zostało siedem dni później przez brytyjski niszczyciel HMS „Decoy” (H75)(inne języki) zaledwie 16 rozbitków[24][30].

31 października po 50 dniach spędzonych w morzu okręt dotarł do Saint-Nazaire[27][31].

Drugi rejs bojowy

edytuj

22 listopada U-610 wyszedł z Saint-Nazaire na swój drugi atlantycki patrol[31][32]. Między 29 listopada a 11 grudnia okręt wchodził w skład wilczego stada „Draufgänger”, a od 11 do 13 grudnia został przyporządkowany do stada „Ungestüm”(inne języki)[7][32]. W dniach 13–18 grudnia U-Boot operował w ramach wilczego stada „Raufbold”[7][32]. Rankiem 16 grudnia okręt wykonał atak torpedowy na statki płynące w konwoju ON-153(inne języki), wystrzeliwując między 8:36 a 8:38 salwę składającą się z czterech torped[33]. Dwie z nich trafiły w zbudowany w 1930 roku norweski motorowy zbiornikowiec „Bello” o pojemności 6125 BRT, płynący pod balastem z Glasgow do Nowego Jorku[24][33]. Statek zatonął w ciągu kilku minut na pozycji 51°45′N 23°50′W/51,750000 -23,833333, co uniemożliwiło spuszczenie łodzi ratunkowych i załoga opuściła jednostkę skacząc przez burty[24][33]. Po około godzinie kapitan i sześciu marynarzy zostało podjętych z wody przez brytyjską korwetę HMS „Pink” (K137)(inne języki); pozostałych 33 członków załogi (28 Norwegów i pięciu Brytyjczyków) poniosło śmierć[33]. Drugą ofiarą salwy okazał się zbudowany w 1937 roku brytyjski motorowy zbiornikowiec „Regent Lion” o pojemności 9551 BRT, który został uszkodzony (w wyniku ataku na jego pokładzie zginęło siedmiu załogantów, w tym kapitan statku)[24][34]. Podczas panującego tego dnia sztormu jeden z obserwatorów U-Boota złamał rękę[32].

Okręt powrócił do Saint-Nazaire 26 grudnia, po 35 dniach spędzonych w morzu[31][32].

Trzeci rejs bojowy

edytuj

Trzeci atlantycki patrol załogi U-Boota rozpoczął się 8 marca 1943 roku, kiedy to okręt wyszedł z Saint-Nazaire[31][35]. Od 14 do 20 marca okręt przyporządkowany był do wilczego stada „Dränger”, a między 23 a 30 marca wchodził w skład stada „Seeteufel”[7][35]. 29 marca o godzinie 23:36 U-610 wystrzelił trzy torpedy w kierunku marudera z konwoju HX-230, zbudowanego w 1943 roku amerykańskiego parowca typu Liberty „William Pierce Frye” o pojemności 7176 BRT, płynącego z Bostonu do Barry z ładunkiem o łącznej masie 7500 ton (w tym 750 ton materiałów wybuchowych, pszenica i pięć barek desantowych)[36]. Początkowo statek trafiła jedna torpeda, po czym o 23:40 załoga okrętu podwodnego wystrzeliła kolejną, która spowodowała zatonięcie statku na pozycji 56°57′N 24°15′W/56,950000 -24,250000[24][36]. Z liczącej 64 osoby załogi frachtowca (ośmiu oficerów, 32 marynarzy i 24 artylerzystów) uratowało się jedynie siedmiu ludzi, podjętych po pięciu dniach przez brytyjski niszczyciel HMS „Shikari” (D85)(inne języki)[36].

W dniach 11–27 kwietnia U-Boot operował w ramach wilczego stada „Meise”[7][32]. 22 kwietnia podczas sztormowej pogody jeden z obserwatorów U-610 złamał rękę, a okręt wykonał nieskuteczny atak torpedami FAT na statki płynące w konwoju HX-234[35][37]. 12 maja po 66 dniach spędzonych w morzu okręt dotarł do Saint-Nazaire[31][35].

Czwarty rejs bojowy i utrata okrętu

edytuj

4 września U-610 wyszedł z Saint-Nazaire na swój czwarty atlantycki patrol, jednak już 8 września musiał powrócić do bazy z powodu niesprawności detektora fal radarowych FuMB-9 Wanze[31][38]. Ponownie w morze okręt wyszedł 12 września[38][39]. Między 24 września a 8 października U-Boot wchodził w skład wilczego stada „Rossbach”(inne języki)[7]. 1 października okręt podwodny stał się celem nieskutecznego ataku co najmniej dwóch alianckich samolotów[39][40]. 8 października na północny zachód od Irlandii U-610 został obrzucony bombami głębinowymi przez kanadyjską łódź latającą Short Sunderland J DD863 ze 423. Eskadry RCAF(inne języki)[7][8]. W wyniku ataku U-Boot został zatopiony na pozycji 55°45′N 24°33′W/55,750000 -24,550000 wraz z całą, liczącą 51 osób załogą, po patrolu trwającym 27 dni[7][25][39][d].

Podsumowanie działalności bojowej

edytuj

U-610 odbył cztery patrole bojowe, spędzając w morzu 183 dni[31]. W ich trakcie zatopił cztery statki o łącznej pojemności 21 273 BRT i uszkodził jeden o pojemności 9551 BRT, na pokładach których zginęły 162 osoby[41]. Pełne zestawienie strat przedstawia poniższa tabela[41]:

Data Nazwa Państwo Tonaż[e] Los jednostki
29 września 1942 „Lifland”   Wielka Brytania 2254 zatopiony
19 października 1942 „Steel Navigator”   Stany Zjednoczone 5718 zatopiony
16 grudnia 1942 „Bello”   Norwegia 6125 zatopiony
16 grudnia 1942 „Regent Lion”   Wielka Brytania 9551 uszkodzony
29 marca 1943 „William Pierce Frye”   Stany Zjednoczone 7176 zatopiony
RAZEM zatopione: 4
uszkodzone: 1

Uwagi

edytuj
  1. ↑ U-610 ↓ podaje, że okręt zbudowano pod numerem stoczniowym 586.
  2. ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 242 podaje wyporność 749/851 ton; Rössler 1989 ↓, s. 335 i Miller 2000 ↓, s. 27 761/865 ton, zaś Gogin 2024 ↓ i Showell 2006 ↓, s. 81 769/1070 ton.
  3. ↑ W momencie zatopienia U-610 na jego pokładzie przebywało 51 osób[7][24].
  4. ↑ Borowiak 2009b ↓, s. 383 podaje, że do zatopienia U-610 doszło na pozycji 55°45′N 26°23′W/55,750000 -26,383333.
  5. ↑ Tonaż statków handlowych i innych cywilnych jednostek podany jest w tonach rejestrowych brutto.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Rössler 1989 ↓, s. 115.
  2. ↑ a b Borowiak 2009a ↓, s. 89.
  3. ↑ Rössler 1989 ↓, s. 115–116.
  4. ↑ Borowiak 2009a ↓, s. 90–91.
  5. ↑ Borowiak 2009a ↓, s. 94.
  6. ↑ a b c d e VIIC ↓.
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o U-610 ↓.
  8. ↑ a b c d e f g Borowiak 2009b ↓, s. 382.
  9. ↑ Blohm & Voss ↓.
  10. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 206.
  11. ↑ a b c d e Gogin 2024 ↓.
  12. ↑ Borowiak 2009a ↓, s. 78.
  13. ↑ a b c d e Möller i Brack 2004 ↓, s. 73.
  14. ↑ Borowiak 2009a ↓, s. 92, 113.
  15. ↑ Borowiak 2009a ↓, s. 113, 120–132.
  16. ↑ Borowiak 2009a ↓, s. 114.
  17. ↑ Fontenoy 2007 ↓, s. 209.
  18. ↑ a b c Borowiak 2009a ↓, s. 93.
  19. ↑ Borowiak 2009a ↓, s. 91.
  20. ↑ a b Borowiak 2009a ↓, s. 92.
  21. ↑ Miller 2000 ↓, s. 27.
  22. ↑ Borowiak 2009a ↓, s. 126.
  23. ↑ Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 242.
  24. ↑ a b c d e f g h i Borowiak 2009b ↓, s. 383.
  25. ↑ a b Gröner 1985 ↓, s. 93.
  26. ↑ a b Walter Freiherr von Freyberg-Eisenberg-Allmendingen ↓.
  27. ↑ a b c d e f patrol 1 ↓.
  28. ↑ a b c Lifland ↓.
  29. ↑ Blair 1999 ↓, s. 68.
  30. ↑ a b Steel Navigator ↓.
  31. ↑ a b c d e f g patrole ↓.
  32. ↑ a b c d e f patrol 2 ↓.
  33. ↑ a b c d Bello ↓.
  34. ↑ Regent Lion ↓.
  35. ↑ a b c d patrol 3 ↓.
  36. ↑ a b c William Pierce Frye ↓.
  37. ↑ Blair 1999 ↓, s. 315.
  38. ↑ a b Blair 1999 ↓, s. 452.
  39. ↑ a b c patrol 4 ↓.
  40. ↑ Blair 1999 ↓, s. 459.
  41. ↑ a b uboatsucc ↓.

Bibliografia

edytuj
  • Clay Blair: Hitlera wojna U-Bootów. Ścigani 1942–1945. Warszawa: Wydawnictwo Magnum, 1999. ISBN 83-85852-42-5.
  • Mariusz Borowiak: Żelazne rekiny Dönitza. T. 1. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2009. ISBN 978-83-7020-400-6.
  • Mariusz Borowiak: Żelazne rekiny Dönitza. T. 2. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press, 2009. ISBN 978-83-7020-406-8.
  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Ivan Gogin: "VIIC" type seagoing submarines (1940–1944). Navypedia. [dostęp 2024-11-30]. (ang.).
  • Erich Gröner: Die deutschen Kriegsschiffe 1815–1945: U-Boote, Hilfskreuzer, Minenschiffe, Netzleger, Sperrbrecher. T. 3. Koblenz: Bernard & Graefe, 1985. ISBN 3-7637-4802-4. (niem.).
  • Guðmundur Helgason: Bello. uboat.net. [dostęp 2024-11-30]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Blohm & Voss, Hamburg. uboat.net. [dostęp 2024-11-30]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Kapitänleutnant Walter Freiherr von Freyberg-Eisenberg-Allmendingen. uboat.net. [dostęp 2024-11-30]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Lifland. uboat.net. [dostęp 2024-11-30]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Patrol info for U-610. uboat.net. [dostęp 2024-11-30]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Patrol info for U-610. uboat.net. [dostęp 2024-11-30]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Patrol info for U-610. uboat.net. [dostęp 2024-11-30]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Patrol info for U-610. uboat.net. [dostęp 2024-11-30]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Patrols by U-610. uboat.net. [dostęp 2024-11-30]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Regent Lion. uboat.net. [dostęp 2024-11-30]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Ships hit by U-610. uboat.net. [dostęp 2024-11-30]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Steel Navigator. uboat.net. [dostęp 2024-11-30]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: Type VIIC. uboat.net. [dostęp 2024-11-30]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: U-610. uboat.net. [dostęp 2024-11-30]. (ang.).
  • Guðmundur Helgason: William Pierce Frye. uboat.net. [dostęp 2024-11-30]. (ang.).
  • David Miller: U-Boats: History, Development and Equipment, 1914–1945. London: Conway Maritime Press, 2000. ISBN 978-0851777900. (ang.).
  • Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats: From 1904 to the Present. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Eberhard Rössler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9. (ang.).
  • Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century: German Submarine Warfare 1906–2006. London: Chatham Publishing, 2006. ISBN 978-1-86176-241-2. (ang.).
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=U-610&oldid=75509213”