Typhula
Typhula (Pers.) Fr. (pałecznica) – rodzaj grzybów z rodziny pałecznicowatych (Typhulaceae)[1].
 Pałecznica grubonasadowa | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
pałecznica |
| Nazwa systematyczna | |
| Typhula (Pers.) Fr. Observ. mycol. (Havniae) 2: 296 (1818) | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Typhula phacorrhiza (Reichardt) Fr. 1818 | |
.jpg)
.jpg)
Charakterystyka
edytujSą to głównie grzyby saprotroficzne występujące na martwych łodygach roślin zielnych, łodygach paproci, traw, opadłych liściach i szczątkach drzewnych. Niektóre gatunki występują na szerokiej gamie roślin żywicielskich, inne wydają się być specyficzne dla żywiciela. Kilka gatunków jest lub może stać się fakultatywnymi (oportunistycznymi) pasożytami upraw i traw darniowych, powodując choroby o nazwie pałecznica traw i pałecznica zbóż i traw[2].
Większość gatunków opisano w północnej strefie umiarkowanej, w tropikach lub na półkuli południowej są one rzadsze, ale być może wynika to z tego powodu, że prowadzono tam niewiele badań gatunków tego rodzaju[2].
Bazydiokarpy (owocniki) wyrastają pojedynczo lub pojedynczo ze sklerocjum lub bezpośrednio z podłoża. Mają kształt od nitkowatego do maczugowatego, zazwyczaj z wyraźnym, sterylnym trzonem i płodną główką, zwykle białą, u niektórych gatunków płowożółtą do różowej. Sklerocja (jeśli występują) są kuliste lub soczewkowate, twarde i zrogowaciałe, o barwie od żółtobrązowej do czarnobrązowej. System strzępkowy monomityczny, strzępki ze sprzążkami lub bez. Na podstawkach powstaje od 2 do 4 gładkich, bezbarwnych i amyloidalnych lub nieamyloidalnych bazydiospor[2].
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Typhulaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Synonimy nazwy naukowej: Clavaria? Typhula Pers., Cnazonaria Corda, in Sturm, Phacorhiza Pers.[3]
Polską nazwę nadał Stanisław Chełchowski w 1898 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym należące do tego rodzaju gatunki opisywane były także jako macnik lub słupówka[4].
- Typhula abietina (Fuckel) Corner 1950 – pałecznica iglakolubna
- Typhula contorta (Holmsk.) Olariaga 2013 – pałecznica skręcona[5]
- Typhula corallina Quél. 1883[6]
- Typhula crassipes Fuckel 1870 – pałecznica koralowata
- Typhula culmigena (Mont. & Fr.) Berthier 1976 – pałecznica trójkątno-sercowato-zarodnikowa
- Typhula erythropus (Pers.) Fr. 1818 – pałecznica czerwonawa
- Typhula fistulosa (Holmsk.) Olariaga – pałecznica rurkowata[5]
- Typhula incarnata Lasch 1838 – pałecznica trawowa[7]
- Typhula ishikariensis S. Imai 1930 – pałecznica trawolubna
- Typhula juncea (Alb. & Schwein.) P. Karst 1882 – tzw. buławniczka sitowata[8]
- Typhula micans (Pers.) Berthier 1976 – pałecznica fioletowawa
- Typhula ovata (Pers.) J. Schröt. 1888[9]
- Typhula phacorrhiza (Reichard) Fr. 1818 – pałecznica grubonasadowa
- Typhula pusilla (Pers.) J. Schröt. 1888 – pałecznica maleńka
- Typhula quisquiliaris (Fr.) Henn. 1896 – pałecznica orlicowa
- Typhula sclerotioides (Pers.) Fr. 1838 – pałecznica sklerotowa
- Typhula setipes (Grev.) Berthier 1976 – pałecznica szczecinkowotrzonowa
- Typhula spathulata (Corner) Berthier 1976[10]
- Typhula subvariabilis Berthier 1974 – pałecznica nalistna
- Typhula todei Fr. 1815 – pałecznica paprociowa
- Typhula trifolii Rostr. 1890 – pałecznica koniczynowa[11]
- Typhula uncialis (Grev.) Berthier 1976 – pałecznica łodygowoogonkowa
- Typhula variabilis Riess 1850 – pałecznica zmienna
Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum. Wykaz gatunków i nazwy polskie według Władysława Wojewody[4], jeśli nie podano innej adnotacji.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2014-02-15] (ang.).
- ↑ a b c J. Berthier, Monographie des Typhula, Pistillaria et genres voisins, Société Linnéenne de Lyon, 1976, s. 1–213.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2014-02-15] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 680–684, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Nazwa polska według atlasu internetowego na portalu www.grzybiarze.eu.
- ↑ Występowanie tego gat. w Polsce wymaga sprawdzenia. W. Wojewoda traktuje go jako synonim Typhula crassipes, według Index Fungorum jest to jednak odrębny gatunek.
- ↑ Występowanie tego gat. w Polsce wymaga sprawdzenia. W. Wojewoda traktuje go jako synonim Typhula flavipes, takiego gat. brak jednak na Index Fungorum.
- ↑ Polska nazwa buławniczka była spójna z nazwą systematyczną Macrotyphula. Po przeniesieniu taksonu do rodzaju Typhula, nazwa ta stała się niespójna z nazwą łacińską.
- ↑ Występowanie tego gat. w Polsce wymaga sprawdzenia. W. Wojewoda traktuje go jako synonim Typhula pusilla, według Index Fungorum jest to jednak odrębny gatunek.
- ↑ Taksony z referencjami w bibliografii grzybowej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-07-19] (pol.).
- ↑ Typhula (pałecznica), grzyby.pl [dostęp 2024-11-07] (pol.).