Tymawa (województwo pomorskie)
Tymawa (niem. Thymau) – wieś kociewska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie tczewskim, w gminie Gniew[4].
| wieś | |
 Kościół pw. św. Michała Archanioła | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) |
549[2] |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
83-140[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GTC |
| SIMC |
0161565 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tczewskiego  | |
Położenie na mapie gminy Gniew  | |
 53°48′05″N 18°48′45″E/53,801389 18,812500[1]
| |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1037608 | Abisynia | część wsi |
| 1037614 | Betlejem | przysiółek |
| 1037672 | Księże Włóki | przysiółek |
| 1037726 | Osiedle Leśne | osiedle |
| 1037784 | Tymawa-Wybudowanie | część wsi |
Wieś otoczona jest nadwiślańskimi wzgórzami, które oddzielają Tymawę od płynącej w odległości niecałych 2 km na wschód Wisły. Wieś jest siedzibą sołectwa Tymawa w którego skład wchodzą również: Tymawa Wybudowanie, Rzym, Betlejem, Osiedle Leśne, Abisynia i Księże Włóki. Na południe od miejscowości znajduje się Jezioro Tymawskie. Tymawa była siedzibą hiszpańskich cystersów (Kalatrawensów).
Wieś królewska w 1664 roku należała do starostwa gniewskiego[7]. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie gdańskim.
Historia
edytujMiejscowość po raz pierwszy pojawia się w historii w dokumencie księcia lubiszewskiego Sambora II z 1224 (raczej 1227) r. jako Thymaua. W 1230 odnotowano nazwę Thimow, a następnie Thymav (1274), territorio Timauiensi (1274), terra Thimavie (1276), Tymow (1276), Tymoue (1282) oraz Tymowe (1282-1284), Timava (1283), Tymovia (1326), Tymau (1351 - zapis z dokumentu lokacyjnego wsi), Tymov (1352), Tymow (1437), Thymaw (1444), Thimava (1534), Thimaua, Timaui (Timavi), Timawa (1565) i Timaw (1570), Villa Tymawa oraz Thimawa (1583), Tymavam (1584), Timavam (1596), Timawa (1596), Timave (1598), Tymawa (1598, 1624, 1660, 1682, 1764). Po dokonaniu I rozbioru Rzeczypospolitej przez Prusy Fryderyka II nazwę zgermanizowano na Thimau. W 1920 powróciła nazwa Tymawa, która obowiązuje (z wyjątkiem okupacji hitlerowskiej 1939-1945) do dziś[8].
W 1227 osiedli tu rycerze zakonni, którzy przyjęli wzorowaną na cystersach regułę z Calatrava. Jak się przypuszcza, do ich zadań należeć mogło strzeżenie lewego brzegu Wisły przed napadami Prusów. W 1230 roku na czele klasztoru stał mistrz z Hiszpanii, Florencjusz. Klasztor upadł przed 1245 rokiem[9].
Zabytki
edytujWedług rejestru zabytków NID[10] na listę zabytków wpisany jest kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła, 1665, nr rej.: A-808 z 17.11.1974. Renesansowy, kryty czterospadowym dachem z szalowaną wieżyczką w części frontowej. Zachowany wystrój z XVII-XVIII wieku[11].
Zobacz też
edytuj- Inne miejscowości o nazwie Tymawa: Tymawa, Wielka Tymawa
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 142085
- ↑ Wieś Tymawa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-10-31], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1311 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Opis królewszczyzn w województwach chełmińskim, pomorskim i malborskim w roku 1664, wydał Józef Paczkowski, Toruń 1938, s. 32.
- ↑ Grzegorz Woliński O pochodzeniu nazwy wsi Tymawa koło Gniewu
- ↑ Marek Derwich, Klasztory i mnisi, Wrocław 2004, s. 50.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2022-01-02].
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 310, ISBN 978-83-7495-133-3.