Tyb6-3406

Tyb6-3406 – parowóz wąskotorowy – tendrzak na tor o rozstawie szyn 1000 mm, zbudowany w 1920 roku w zakładach J.A. Maffei (numer 4038), używany na Kolei Grójeckiej, a następnie PKP, zachowany jako muzealny. Początkowo miał układ osi C, następnie przebudowany na C1. Nosił wcześniej oznaczenia: WKD 70, Ty3-3249 i Txb2-3382. Po 1961 roku zaliczony został do serii Tyb6. Lokomotywą takiego samego typu była Tyb6-3405 (ex WKD 69, nr fabryczny 4037).

Tyb6-3406

Tyb6-3406 na Stałej Wystawie Pomorskich Kolei Wąskotorowych w Gryficach
Producent	Maffei, Monachium
Lata budowy	1920
Układ osi	C1n2t (początkowo Cn2t)
Wymiary
Masa pustego parowozu	17 t
Masa służbowa	22,2 t (dane po przebudowie)
Długość	7140 mm
Szerokość	2200 mm
Wysokość	3300 mm
Rozstaw osi skrajnych	3050 mm
Średnica kół napędnych	665 mm
Średnica kół tocznych	550 mm
Napęd
Trakcja	parowa
Ciśnienie w kotle	12 at
Powierzchnia ogrzewalna kotła	41,715 m²
Powierzchnia przegrzewacza	brak
Powierzchnia rusztu	0,707 m²
Średnica cylindra	311 mm
Skok tłoka	405 mm
Pojemność skrzyni węglowej	1,7 t
Pojemność skrzyni wodnej	3,2 m³
Parametry eksploatacyjne
Moc znamionowa	170 KM
Maksymalna siła pociągowa	8400 kg
Prędkość konstrukcyjna	30 km/h
Parametry użytkowe
Rozstaw szyn	1000 mm

Historia

Do II wojny światowej

Dwa parowozy o numerach fabrycznych 4037 i 4038 zostały zakupione w 1920 roku w fabryce J.A. Maffei w Monachium przez Zarząd Towarzystwa Warszawskich Dróg Żelaznych Dojazdowych. Początkowo były to lokomotywy o układzie osi C (jedynie z trzema osiami wiązanymi). Oba parowozy otrzymały numery inwentarzowe WKD 69 (4037) i 70 (4038) i używane były na Kolei Grójeckiej, stacjonując w parowozowni w Piasecznie. Parowozy przetrwały II wojnę światową, ukryte pod jej koniec przez pracowników kolei pod Grójcem, i po wyzwoleniu podjęły służbę na Kolei Grójeckiej, znacjonalizowanej i włączonej w 1949 roku w skład PKP.

Rekonstrukcja po wojnie i dalsza służba

Główną wadą lokomotyw był ich niewielki zapas węgla i wody, powodujący ich ograniczony zasięg i konieczność korzystania z utworzonych na trasie kolei podręcznych składów opału (w Grójcu, Nowym Mieście i Górze Kalwarii). Po przejęciu kolei, PKP zlikwidowały podręczne składy opału (drewna i węgla) i jednocześnie zdecydowano poddać parowozy rekonstrukcji w warsztatach kolejowych w Piasecznie, zwiększającej ich zasięg. Polegała ona na przedłużeniu ostoi i dodaniu z tyłu osi tocznej, podpierającej nową część tylną z powiększoną skrzynią węglową z tyłu budki maszynisty. Układ osi przez to zmienił się na C1. W połączeniu ze zwiększeniem pojemności skrzyń wodnych przez zaadaptowanie dawnej bocznej skrzyni węglowej, pozwoliło to na dwukrotnie zwiększenie zapasu węgla i wody. Po przebudowie masa pustego parowozu zwiększyła się o 1,5 t.

Parowóz nr 69 przebudowano jako pierwszy w 1950 roku i nadano mu nowe oznaczenie PKP Txb2-3381, zmienione w 1961 roku na Tyb6-3405 (seria Tyb6 grupowała wąskotorowe tendrzaki o układzie osi C1 i mocy 151 – 180 KM). Drugi parowóz nr 70 otrzymał początkowo w 1949 roku oznaczenie Ty3-3249 (dla parowozów o układzie osi C), a po przebudowie w latach 1950–1951 – Txb2-3382, zmienione w 1961 roku na ostateczne Tyb6-3406.

W 1959 roku oba parowozy zostały przeniesione z Kolei Grójeckiej na Pomorskie Koleje Wąskotorowe, do parowozowni Białogard. 12 maja 1970 roku parowóz Tyb6-3405 został wycofany ze służby i przeznaczony do złomowania. Drugi parowóz Tyb6-3406 został 5 października 1972 roku przekazany do Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. Był pierwotnie eksponowany na Stałej Wystawie Pomorskich Kolei Wąskotorowych w Gryficach, po czym w 2010 roku został przetransportowany do Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie.

Numer fabryczny	oznaczenia: do 1948	1949-1950	1951-1961	od 1961	los
Maffei 4037	W.K.D. 69	–	Txb2-3381	Tyb6-3405	skasowany w 1970
Maffei 4038	W.K.D. 70	Ty3-3249	Txb2-3382	Tyb6-3406	eksponat od 1972

Konstrukcja

Tyb6-3406 w Sochaczewie

Wąskotorowy tendrzak o układzie osi C1 (po przebudowie), z dwucylindrowym silnikiem bliźniaczym na parę nasyconą (C1n2t). Budka maszynisty była otwarta po bokach, z niskimi drzwiczkami. Skrzynie wodne po bokach kotła oraz w ostoi mieściły 3,2 m³ wody – pierwotnie jedna z bocznych skrzyń była skrzynią węglową. Skrzynia węglowa po przebudowie znajdowała się z tyłu budki i mieściła 1,7 t węgla.

Kocioł był płomieniówkowy, z miedzianą skrzynią ogniową, po wojnie zamienianą podczas naprawy na stalową. Szeroki stojak kotła wystawał na boki ostoi. Na kotle umieszczony był wysoki zbieralnik pary, w którym znajdowała się zaworowa przepustnica pary z napędem wewnętrznym. Na zbieralniku znajdowały się dwa zawory bezpieczeństwa typu Pop-Coale. Za zbieralnikiem pary na walczaku kotła była piasecznica o napędzie ręcznym. Zasilanie w wodę zapewniały dwa inżektory ssąco-tłoczące. Armatura kotła była niemiecka, z wodowskazem rurkowym i kranami probierczymi. Do pobierania wody ze zbiorników parowóz posiadał eżektor parowy z wężem zbrojonym.

Ostoja była blachownicowa, wewnętrzna, o grubości ostojnic 14 mm, odsprężynowana odgórnie resorami płaskimi z 5 punktami podparcia. Trzy osie wiązane zamontowane były sztywno (stały rozstaw osi 1900 mm: między pierwszą a drugą 900 mm i między drugą a trzecią 1000 mm). Parowóz mógł pokonywać łuki o promieniu 45 m.

Lokomotywa wykorzystywała bliźniaczy silnik parowy, z suwakami płaskimi. Napęd od silnika przenoszony był na trzecią oś wiązaną, poprzez krzyżulce umieszczone w dwóch prowadnicach i korbowody. Parowóz posiadał mechanizm parorozdzielczy Heusingera z podwieszonym wodzidłem suwakowym i nawrotnicą dźwigniową. Hamulce: parowy i ręczny działały na wspólny wał hamulcowy, a poprzez niego na pierwszą i trzecią oś. Pierwotne oświetlenie naftowe zamieniono następnie na elektryczne, z turbozespołem 24V.

Bibliografia

• Bogdan Pokropiński. Parowóz Tyb6-3406. „Świat Kolei”. Nr 1/2012, 2012. 

Linki zewnętrzne

• Tomisław Czarnecki: Tyb6-3406 w serwisie Wciąż pod parą... Parowozy w Polsce