Tx28-1272

Tx28-1272^[1]
Inne oznaczenia	D7-854, 99 2527, Tx3-1272
Producent	WSABP Warszawa
Lata budowy	1928
Układ osi	D (Dn2t, 0-4-0T)
	Wymiary
Masa pustego parowozu	14,7 t
Masa służbowa	18,64 t
Długość	6630 mm
Szerokość	1800 mm
Wysokość	3000 mm
Rozstaw osi skrajnych	2400 mm
Średnica kół napędnych	600 mm
	Napęd
Trakcja	parowa
Ciśnienie w kotle	12 at
Powierzchnia ogrzewalna kotła	34,8 m²
Powierzchnia przegrzewacza	brak
Powierzchnia rusztu	0,77 m²
Średnica cylindra	285 mm
Skok tłoka	350 mm
Pojemność skrzyni węglowej	1 t
Pojemność skrzyni wodnej	1,65 m³
	Parametry eksploatacyjne
Moc znamionowa	110 KM
Maksymalna siła pociągowa	3410 kG
Prędkość konstrukcyjna	30 km/h
Nacisk osi na szyny	4,66 T
	Parametry użytkowe
Rozstaw szyn	750 mm
Minimalny promień łuku	35 m

Tx28-1272 – polski parowóz – tendrzak wąskotorowy na tor o rozstawie 750 mm, wyprodukowany w 1928 roku w Warszawskiej Spółce Akcyjnej Budowy Parowozów. Stanowił jedyny zbudowany parowóz typu Kujawy. Poprzednio nosił oznaczenia PKP D7-854, DRG 99 2527 i PKP Tx3-1272. Od 1961 roku został zaliczony do serii PKP Tx28. Służył do 1970 roku na PKP na różnych kolejach, po czym został złomowany.

Historia budowy

Pojedynczy parowóz tego typu o numerze fabrycznym 88 powstał w 1928 roku w Warszawskiej Spółce Akcyjnej Budowy Parowozów, na zamówienie Ministerstwa Spraw Wojskowych z 1927 roku, jako prototyp lokomotywy dla wojskowych kolei polowych, z możliwością pracy na torze o rozstawie 750 lub 600 mm (po przystosowaniu)^[2]. Opracowany został we własnym biurze konstrukcyjnym zakładów. Typ ten oznaczano później jako Dn2t^[a] Kujawy, być może od sieci Kujawskich Kolei Wąskotorowych^[2]. Parowóz został ukończony w kwietniu 1928 roku i otrzymał wojskowy numer I-III 1001p^[2]. Z nieznanych bliżej powodów parowóz nie został odebrany przez wojsko, preferujące konstrukcje zagraniczne, natomiast zakupiły go Polskie Koleje Państwowe dla kolei kujawskich^[2]. Dalszych lokomotyw tego typu nie budowano. Należy zaznaczyć, że projekt podobnej lokomotywy wojsko zamówiło także w Fabloku w Chrzanowie (późniejszy Tx26-427)^[3].

Eksploatacja

Parowóz otrzymał na PKP pierwotnie oznaczenie D7-854 i służył na Kujawskich Kolejach Wąskotorowych, przechodząc naprawy okresowe w Krośniewicach^[4]. Podczas II wojny światowej został przejęty pod zarząd niemiecki i oznaczony według zasad DRG jako 99 2527. Po wyzwoleniu ponownie przejęty przez PKP, powrócił do eksploatacji na tej samej kolei^[4]. W 1947 roku został zaliczony według systemu oznaczeń PKP do zbiorczej serii Tx3, otrzymując oznaczenie Tx3-1272^[4]. W 1956 roku przeniesiony na kolej sochaczewską, a w 1959 do Białej Podlaskiej^[4]. Po zmianie systemu oznaczeń parowozów, w 1961 roku otrzymał ostateczne oznaczenie Tx28-1272, w serii Tx28, oznaczającej parowozy pochodzenia polskiego^[4]. 30 grudnia 1966 roku został przesłany na kolej mławską. Wobec nieopłacalności remontu stwierdzonej przy naprawie okresowej, został skreślony z inwentarza 17 maja 1970 roku, po czym złomowany^[4].

Numer fabryczny	Rok produkcji	Oznaczenia					Los
Numer fabryczny	Rok produkcji	pierwotne MSWojsk	PKP do 1939	DRG/PKP 1940-1947	PKP 1947-1960	PKP od 1961	Los
WSABP 88	1928	I-III 1001p	D7-854	99 2527	Tx3-1272	Tx28-1272	skasowany w 1970 r.

Konstrukcja

Wąskotorowy tendrzak, o układzie osi D, z silnikami bliźniaczymi na parę nasyconą (Dn2t). Budka maszynisty z drzwiami połówkowymi po bokach. Parowóz w skrzyniach po bokach kotła przewoził 1,65 m³ wody, a w skrzyni za budką 1 t węgla^[1].

Kocioł płomieniówkowy, z miedzianą skrzynią ogniową (podczas naprawy głównej w 1960 roku wymienioną na stalową). Na kotle umieszczony zbieralnik pary i za nim piasecznica z napędem ręcznym, sypiąca piasek pod koła drugiej i trzeciej osi^[4]. W zbieralniku znajdowała się zaworowa przepustnica z napędem wewnątrz kotła. Na pokrywie zbieralnika pary zawory bezpieczeństwa typu Pop-Coale. Komin z bębnowym odiskiernikiem konstrukcji WSABP^[4]. Dymnica z okrągłymi drzwiami zamykanymi centralnym zamkiem^[4]. Zasilanie w wodę za pomocą dwóch inżektorów Friedmanna o wydajności 65 l/min^[4]. Parowóz wyposażony w eżektor z elastycznym wężem do uzupełniania wody ze zbiorników zewnętrznych^[4].

Ostoja belkowa, o grubości belek 60 mm. Odsprężynowanie górne, za pomocą resorów płaskich, z czterema punktami podparcia. Pierwsze trzy osie były sztywne (drugi zestaw kołowy miał podtoczone obrzeża kół po 5 mm na stronę), a czwarta miała przesuw boczny po 50 mm na każdą stronę, przez co parowóz mógł pokonywać łuki o promieniu 35 m^[4].

Bliźniacze silniki parowe z suwakami płaskimi, napędzały trzecią oś poprzez jednoprowadnicowe krzyżulce i korbowody^[4]. Zastosowano mechanizm parorozdzielczy Heusingera z wodzidłem suwakowym i jarzmem kulisy systemu Huna oraz nawrotnicą dźwigniową^[4]. Do smarowania silników służył lubrykator, zamieniony w 1960 na smarotłocznię Friedmanna^[4]. Hamulec parowy oraz ręczny dźwigniowy, działające na wspólny wał, który hamował jednostronnie pierwsze trzy osie^[4]. Parowóz miał oświetlenie naftowe, w 1960 roku otrzymał oświetlenie elektryczne, zasilane z turbozespołu 24V, a w 1966 reflektory lustrzane^[4].

Uwagi

↑ Dn2t – symbol tendrzaka o czterech osiach wiązanych z dwucylindrowym silnikiem na parę nasyconą.

Przypisy

↑ ^a ^b Pokropiński 2016 ↓, s. 167, 208
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Pokropiński 2016 ↓, s. 165-166
↑ Pokropiński 2016 ↓, s. 27.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Pokropiński 2016 ↓, s. 166-167

Bibliografia

Bogdan Pokropiński: Parowozy wąskotorowe produkcji polskiej. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2016. ISBN 978-83-206-1963-8.

[3] Dn2t – symbol tendrzaka o czterech osiach wiązanych z dwucylindrowym silnikiem na parę nasyconą.

[pokr208-1] Pokropiński 2016 ↓, s. 167, 208

[pokr2-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Pokropiński 2016 ↓, s. 165-166

[CITEREFPokropiński201627-4] Pokropiński 2016 ↓, s. 27.

[pokr-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q Pokropiński 2016 ↓, s. 166-167

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]